aðgerðaáætlun gegn súrnun sjávar á norðurslóðum.
Virðulegi forseti. Sú þingsályktunartillaga sem ég mæli nú fyrir, um aðgerðaáætlun gegn súrnun sjávar á norðurslóðum, var lögð fram hér á fyrstu dögum þingsins í haust, nánar tiltekið í september. Þetta er í fyrsta skipti sem málið kemst á dagskrá og það er kominn febrúar. Eins og ég sagði áðan tel ég það ekki okkar háa Alþingi til framdráttar að mál sem þingmenn flytja fái svo lítið svigrúm í dagskrá þingsins því ég að tel að þessi mál séu oft og tíðum mjög mikilvæg. Þetta tiltekna mál er mál sem ég hefði talið að þyldi ekki mikla bið, en engu að síður líður svona langur tími frá því við leggjum málið fram, ég ásamt hátt í 30 öðrum þingmönnum, og þar til málið kemst á dagskrá.
Að málinu sjálfu. Að mati margra vísindamanna er Ísland á versta mögulega stað þegar súrnun sjávar er annars vegar og mjög litlar rannsóknir fara fram hérlendis á afleiðingum hennar. Súrnun sjávar er í raun falinn fylgifiskur loftslagsbreytinga og útblásturs koltvísýrings í andrúmsloftið. Sú þróun hefur þegar haft áhrif á umhverfið og mun hafa alvarlegar afleiðingar á vistkerfi hafsins og gæti þess vegna haft skaðleg áhrif á lífsviðurværi milljóna manna sem reiða sig á sjávarútveg, ekki hvað síst Íslendinga sem reiða sig á sjávarútveg í svo miklum mæli.
Súrnun sjávar er afleiðing aukins koltvísýrings í andrúmsloftinu en um þriðjungur koltvísýringsins sem losaður hefur verið út í andrúmsloftið eftir iðnvæðingu hefur nefnilega endað í hafinu. Þannig hafa höfin takmarkað gróðurhúsaáhrif af mannavöldum en afleiðingin er breytt efnajafnvægi ólífræns kolefnis í sjónum. Einungis rúmur áratugur er síðan ljóst var að um verulegar umhverfisbreytingar væri að ræða sem gætu haft áhrif á lífríki hafsins. Meðal annars áttu langtímamælingar Hafrannsóknastofnunar á ólífrænu kolefni í sjó við Ísland þátt í að upplýsa um þær breytingar, en þær mælingar eru ein af fáum mæliröðum sem ná lengra en þrjá áratugi aftur í tímann. Mælingar Hafrannsóknastofnunar norður af Íslandi sýna skýrt að sjórinn er að súrna og að kalkmettun í hafinu minnkar. Kalkmettun er mikilvægur umhverfisþáttur fyrir kalkmyndandi tegundir í hafinu, til dæmis rækju og fleiri krabbadýr; samlokur, til dæmis kræklinga, snigla; til dæmis beitukóng, skrápdýr; til dæmis ígulker og krossfiska. Fjöldi tegunda, sem þjóna mikilvægu hlutverki í fæðukeðju hafsins tilheyrir þessum hópum, til dæmis áta, og eru þær mikilvæg fæða fyrir ýmsa nytjastofna í efnahagslögsögu Íslands. Efnahagslegra áhrifa af súrnun sjávar er þegar farið að gæta á vesturströnd Bandaríkjanna þar sem ostrueldi hefur orðið fyrir miklum fjárhagslegum skaða. Ástæðan er sú að lítil kalkmettun olli því að lirfur ostranna geta ekki myndað skel og verða afföll mikil. Því hefur ríkisstjórn Bandaríkjanna í auknum mæli stutt við rannsóknir á súrnun sjávar með stuðningi ýmissa stofnana.
Sjórinn norður af Íslandi súrnar hratt miðað við hafsvæði sunnar í Atlantshafinu og skýrist það einna helst af lágu hitastigi sjávar. Erfitt er að áætla hverjar afleiðingar þessarar þróunar verða fyrir vistkerfið í hafinu, enda engar rannsóknir sem fara fram á þeim tegundum sem þar er að finna með tilliti til súrnunar sjávar. Þannig eru efnahagsleg áhrif af súrnun sjávar við Ísland alls óþekkt.
Setja þarf á stofn sérhæfða aðstöðu sem leyfir rannsóknir á áhrifum súrnunar sjávar á lífverur sem þjóna mikilvægu hlutverki í vistkerfi hafsins við landið. Slík aðstaða er forsenda þess að vísindamenn geti sótt fjármagn í samkeppnissjóði hérlendis og erlendis. Grunnur að tilraunaaðstöðu í landi er þegar til staðar hjá Þekkingarsetri Suðurnesja í Sandgerði en þörf er á frekari uppbyggingu svo að nýta megi aðstöðuna til að gera upplýsandi rannsókna á áhrifum súrnunar sjávar. Athuga þyrfti möguleika á að nýta aðrar leiðir við að rannsaka áhrif súrnunar sjávar á lífríkið við Ísland, t.d. með því að kanna náttúruleg fyrirbrigði eins og koltvísýringsgas af sjávarbotni.
Orsaka súrnunar sjávar er fyrst og fremst að leita í útblæstri koltvísýrings, einna helst vegna nýtingar manna á jarðefnaeldsneyti. Og alltaf komum við að því sama. Þar sem spár benda til að áhrifin verði mikil hér á landi ættu Íslendingar að taka forustu í þessu máli. Okkur gefst einstakt tækifæri til að fara fyrir umræðunni í þessu máli og leggja okkar fram til að móta framtíðarstefnu í málaflokknum bæði í Norðurskautsráðinu og á alþjóðlegum vettvangi.
