greiðsluþátttaka sjúklinga.
Virðulegur forseti. Ég mæli hér fyrir tillögu til þingsályktunar um greiðsluþátttöku sjúklinga. Það er eitt af forgangsmálum Samfylkingarinnar á þessu þingi. Auk mín eru flutningsmenn hv. þm. Guðjón S. Brjánsson og Oddný G. Harðardóttir.
Með leyfi forseta segir í þingsályktunartillögunni:
„Alþingi ályktar að fela heilbrigðisráðherra að kveða í reglugerð á um að ekki skuli taka gjald af sjúkratryggðum fyrir heilsugæslu samkvæmt lögum um heilbrigðisþjónustu, nr. 40/2007, og að hámarksgreiðslur sjúkratryggðra fyrir læknisþjónustu utan heilsugæslu skuli vera 35.000 kr. á ári, svo og að draga úr hlutdeild aldraðra og öryrkja í kostnaði við tannlækningar.“
Í fyrirmyndarþjóðfélagi leitast stjórnvöld við að jafna kjörin. Slíkt samfélag er miklu líklegra til að verða kraftmikið og friðsælt og ein af ljótum birtingarmyndum ójöfnuðar er þegar einstaklingar hafa ekki ráð á að leita sér nauðsynlegrar læknisþjónustu. Hér er því lögð fram þingsályktunartillaga sem leitast við að mæta því.
Það er ekki síst með öflugri þjónustu sem er aðgengileg öllum, óháð stöðu, búsetu og efnahag, sem ríkisvaldið hefur tækifæri til að jafna kjör landsmanna. Þá er tillagan, verði hún samþykkt, mikilvægt framlag til að stuðla að friði á vinnumarkaði. Eitt af þeim atriðum sem stéttarfélög hafa barist hvað harðast fyrir er einmitt að stjórnvöld efli félagslegan stöðugleika.
Á síðasta þingi varð að lögum frumvarp þáverandi heilbrigðisráðherra um greiðsluþátttöku í heilbrigðiskerfinu með gildistöku 1. febrúar 2017, mál nr. 676. Þar var rætt um þak á heilbrigðiskostnað sjúkratryggðra til að draga úr mestu greiðslum, einkum langveikra. Lagabreytinguna átti að fjármagna eingöngu með tilfærslu kostnaðar yfir á aðra sjúklinga. Það leiðir til þess að kostnaður meginþorra sjúklinga með tilfallandi heilbrigðiskostnaði hækkar talsvert, þar á meðal kostnaður lífeyrisþega og annarra viðkvæmra hópa sem verður þá sérstaklega hætt við að leiti sér síður nauðsynlegrar heilbrigðisþjónustu en ella. Þannig mundi heildarkostnaður um 85 þúsund almennra sjúklinga hækka um 31% og heildarkostnaður um 37 þúsund aldraðra og lífeyrisþega hækka um 73% samkvæmt greinargerð með frumvarpinu.
Í því frumvarpi var gert ráð fyrir að sjúklingar greiddu að hámarki 95.200 kr. á ári. Við meðferð málsins boðaði þáverandi hæstv. heilbrigðisráðherra þó að hámarksgreiðslur yrðu ekki hærri en 50.000 kr. á ári.
Flutningsmenn þessarar tillögu telja það enn of mikla greiðslubyrði, auk þess sem ekki er fast í hendi að loforðið standi, enda ný ríkisstjórn tekin við.
Flutningsmenn telja að taka eigi strax stærra skref í átt að gjaldfrjálsri heilbrigðisþjónustu. Með tillögunni er heilbrigðisráðherra falið að tryggja með reglugerð að í fyrsta lagi sjúkratryggðir greiði ekki meira en 35 þús. kr. á ári fyrir læknisþjónustu, í öðru lagi að heilsugæsla verði gjaldfrjáls og í þriðja lagi að kostnaður vegna tannlækninga aldraðra og öryrkja verði lækkaður umtalsvert. Áætla má að kostnaður ríkissjóðs vegna þessara breytinga frá því sem nú er verði um 7 milljarðar kr. á ári.
Virðulegur forseti. Ódýrri eða gjaldfrjálsri heilbrigðisþjónustu er stundum andmælt með þeim rökum að hún verði þá misnotuð og tækifæri til að stýra henni glatist. Því er til að svara að það er mjög kostnaðarsamt fyrir samfélagið ef sjúklingur dregur að leita sér lækninga og annarrar heilbrigðisþjónustu. Síðan tekur slík stýring fyrst og fremst til þeirra sem eiga ekki fyrir heilbrigðisþjónustu. Þeir sem hafa næg fjárráð hugsa sig ekki tvisvar um áður en þeir fara til læknis.
En þó að tillagan verði samþykkt á endanum þarf samt að gera betur á næstu árum, enda verður kostnaðarþátttaka sjúklinga samt sem áður of mikil. Lyf eru til dæmis áfram aðskilin frá annarri heilbrigðisþjónustu og sérstakt greiðsluþátttökukerfi í gildi vegna þeirra. Þetta leiðir til þess að kostnaður sjúklinga sem þurfa bæði meðferð með lyfjum og aðra heilbrigðisþjónustu getur numið samanlögðu hámarki innan beggja kerfa. Þá er ekki tekið tillit til samanlagðs heildarkostnaðar fullorðinna einstaklinga innan sömu fjölskyldu. Þannig getur heildarkostnaður heimilis vegna heilbrigðisþjónustu og lyfja áfram verið mjög mikill. Loks er kostnaður vegna sálfræðiþjónustu fullorðinna áfram undanskilinn almennri greiðsluþátttöku sjúkratrygginga og þessi kostnaður leggst mjög þungt á marga einstaklinga sem gjarnan eru í erfiðri stöðu fyrir. Það er t.d. algengt að meðferðartími hjá sjálfstætt starfandi sálfræðingi kosti á bilinu 12.000–15.000 kr. Því er mjög brýnt að fjölga sálfræðingum sem starfa hjá heilsugæslustöðvum um allt land.
Virðulegur forseti. Að lokum: Það þarf að stórbæta þessa stöðu með það fyrir augum að jafna stöðu fólks og gera öllum kleift að leita sér lækninga án þess að það stefni fjárhag þeirra og tilveru í vanda. Slíkt er ekki einungis réttlætismál heldur borgar þetta sig líka fyrir samfélagið. Það þarf því einnig að gera raunhæfa áætlun í framhaldinu um hvernig og hvenær gjaldfrjáls heilbrigðisþjónusta getur orðið að veruleika.
Ég legg því til að að lokinni þessari umræðu gangi málið til umfjöllunar til hv. velferðarnefndar.
