umferðarlög.
Virðulegi forseti. Ég mæli hér fyrir nefndaráliti um frumvarp til laga um breytingu á umferðarlögum, frá minni hluta umhverfis- og samgöngunefndar. Ég ætla að fara aðeins yfir álitið og reifa svo ákveðin sjónarmið, bæði sem í þeim birtast og ekki síst árétta ýmislegt sem rætt hefur verið í pontu um þetta mál núna.
Minni hlutinn telur að huga beri að ýmsu þegar kemur að samþykkt þessa frumvarps. Fordæmalaus fjölgun ferðamanna til landsins hefur því miður ekki skilað sér nægilega í auknum tekjum til sveitarfélaga. Sá mikli virðisauki sem ferðaþjónustan hefur skapað hefur að mestu runnið til ríkisins. Afar brýnt er að tryggja sveitarfélögunum hlutdeild í virðisaukanum og nægar tekjur til að standa straum af uppbyggingu ferðamannastaða. Uppbygging innviða hefur setið á hakanum allt of lengi og ljóst er að veita þarf stóraukið fjármagn til hennar. Í þeim efnum má ekki líta svo á að á móti verði að koma sérstakar afmarkaðar tekjur, þótt vissulega sé nauðsynlegt að styrkja tekjustofna sveitarfélaganna. Þjónustugjöld, eins og bílastæðagjöld, koma aldrei í staðinn fyrir almenn fjárframlög þar sem þeim má einungis verja til uppbyggingar og viðhalds þeirrar þjónustu sem veitt er.
Gjaldtaka í ferðaþjónustu er umfangsmikið mál sem skoða ber heildstætt. Ríkisstjórnin hefur þegar uppi áform um að færa hluta þeirra greina sem undir ferðaþjónustu heyra í hæsta þrep virðisaukaskatts. Það skortir skýra sýn og heildstæða stefnu um hvernig best sé að haga gjaldtöku í ferðaþjónustunni. Þar þarf ekki síst að horfa til komugjalds. Mikilvægt er að sveitarfélögin fái réttlátan skerf af slíku gjaldi auk þess sem tryggja ber sveitarfélögunum eðlilega hlutdeild í gistináttagjaldi.
Minni hlutinn varar við því að með samþykkt þessa frumvarps líti stjórnarmeirihlutinn svo á að fjárþörf sveitarfélaganna til uppbyggingar vegna stóraukins ferðamannastraums hafi verið mætt. Vegna eðlis þjónustugjalda er ljóst að tryggja þarf sveitarfélögunum meira fjármagn en hér er gert ráð fyrir.
Frumvarpið kveður á um hvernig nýta megi það gjald sem innheimtist, nánar tiltekið til að „standa straum af byggingarkostnaði, viðhaldi og rekstri stöðureita, þar með talið launum varða, og kostnaði við uppbyggingu, viðhald og rekstur þjónustu sem veitt er í tengslum við notkun stöðureitar, svo sem salernisaðstöðu, og gerð og viðhaldi göngustíga og tenginga við önnur samgöngumannvirki.“
Hér er að mörgu að hyggja, svo sem því hvað átt er við með tengingu við önnur samgöngumannvirki. Þá vekur ákvæðið upp þær spurningar hvernig fjárhæð gjaldsins verður ákveðin. Mun það lækka þegar stofnkostnaður hefur verið greiddur niður og það stendur aðeins undir rekstrarkostnaði? Verður það lægra á bílastæðum sem þegar hafa verið lögð, þar sem ekki er heimilt að láta þjónustugjöld standa undir kostnaði við uppbyggingu sem þegar hefur átt sér stað?
Það skortir á skýrar línur í frumvarpinu um það hver sé raunverulegur vilji stjórnvalda í þessum efnum. Þá er óljóst hvort bílastæðagjöld eigi að nýta til aðgangsstýringar. Verður fólki meinaður aðgangur að svæðum ef bílastæðin við það eru full? Þar er á ferð mun umfangsmeiri umræða en tæpt er á í þessu frumvarpi og kallar minni hlutinn eftir því að ráðherra skýri betur stefnuna hvað það varðar.
Mikilvægt er að til þess bærir aðilar með sérþekkingu hafi umsjón með stígagerð á náttúrusvæðum. Stígar og mannvirki á slíkum svæðum þurfa að falla vel að landslagi og því er eðlilegt að Skógræktin og Landgræðslan komi að slíkum verkum.
Þrátt fyrir alla ágalla þessa frumvarps og skort á yfirsýn í stefnumálunum leggst minni hlutinn ekki gegn samþykkt frumvarpsins. Minni hlutinn leggur hins vegar til að samhliða samþykkt frumvarpsins verði skipaður starfshópur sem fari heildstætt yfir gjaldtöku í ferðaþjónustu, ekki síst með tilliti til þess að tryggja sveitarfélögum sanngjarna hlutdeild í virðisaukanum sem af henni hlýst.
Undir þetta skrifa ég, Kolbeinn Óttarsson Proppé, og Ari Trausti Guðmundsson, fulltrúar Vinstri grænna í umhverfis og samgöngunefnd.
Mig langar að árétta hér ýmis sjónarmið sem fram koma í þessu áliti, ekki síst í ljósi þeirrar umræðu sem ég átti hér við hv. framsögumann, Pawel Bartoszek. Það er margþætt sem ég hef haft áhyggjur af hvað þetta frumvarp varðar, m.a. að með því sé litið svo á að þörfum sveitarfélaganna á auknu fjármagni til uppbyggingar hafi verið mætt. Ég fagna því þess vegna að framsögumaður frumvarpsins lítur svo á að svo sé ekki. En ég er deili ekki þeirri skoðun hv. framsögumanns að hlutdeild sveitarfélaganna í þeim virðisauka sem um er rætt eða í þeim tekjum sem skapast af ferðaþjónustunni verði einungis tryggð með beinum gjöldum á ferðaþjónustuna. Ég er algerlega ósammála því sem fram kom, hafi það verið tæmandi listi hjá hv. þingmanni.
Staðreyndin er nefnilega sú að ferðaþjónustan skilar gríðarlega miklum tekjum inn í samfélagið nú þegar. Þær tekjur fara að langmestu leyti í ríkissjóð. Stjórnvöld ættu að hafa frumkvæði að því að finna leiðir til að koma þeim tekjum að einhverju leyti til sveitarfélaganna án þess að rukka þurfi sérstaklega þjónustu á móti, án þess að það þurfi að vera markaðir tekjustofnar þannig að það sé nokkurn veginn króna á móti krónu, þannig að rukka verði krónu til að sveitarfélögin fái krónu.
Þá hef ég einnig áhyggjur af því hvernig þetta þjónustugjald er hugsað. Það er nokkuð tæmandi listi í frumvarpinu yfir það í hvað má nota gjaldið. En engu að síður er þetta töluvert opið og þyrfti að skilgreina betur. Hvað er t.d. „tenging við önnur samgöngumannvirki“? Það er himinn og haf á milli lítils vegspotta út á veg og umfangsmikillar vegagerðar sem tengir við eitthvert annað samgöngumannvirki. Það er ekki mjög skýrt hvað átt er við hér. Þjónustugjöld, um þau gilda sérstakar reglur. Hér er í raun verið að útvíkka heimildina til að nýta þjónustugjöld. Það er gert með þessum lögum. Það er ýmislegt í þessari upptalningu sem ekki mætti, að mínum skilningi, nýta þjónustugjöld bifreiðastæða til að standa straum af kostnaði við. Það er þá gert með þessari útvíkkun.
Hv. framsögumaður meiri hlutans kom inn á að þetta ætti líka við um Reykjavík, eins og þegar kæmi að því hvort stigin yrðu einhver önnur skref í því að sekta eða kanna hvort gjaldið hafi verið greitt. En ég minni á að þessi listi á líka við um Reykjavík. Þessi útvíkkun á þeim verkefnum sem tekjur af bílastæðagjöldum mega standa undir á við um Reykjavík eins og önnur sveitarfélög. Ég er ekki viss um að á bak við þetta frumvarp liggi nægilega góð greiningarvinna á því hvað það þýðir. Ég er ekki viss um að þessi breyting á eðli þjónustugjalds hafi verið hugsuð til enda. Hvað hún þýðir í öllum sveitarfélögum.
Mér finnst einstaklega óskýrt hvernig þjónustugjaldið er nýtt í þessu tilviki, þ.e. öllu heldur hver upphæð þess á að vera, hvernig það á að reiknast, eins og fram kemur í áliti minni hlutans. Ef það er þannig, sem er lögbundið, að þjónustugjaldið megi bara standa undir ákveðnum kostnaði, mun það þá lækka þegar sá kostnaður hefur verið greiddur? Þegar aðeins er eftir rekstrarkostnaður?
Ekki var að skilja á orðum hv. þm. Pawels Bartoszeks að hann teldi að hafa ætti víðtækari bílastæðagjöld sem gætu þá staðið undir frekari verkefnum. Þá erum við að tala um bílastæðagjöld sem eru bara komin til að vera, óháð þeim verkefnum sem þau eiga að standa undir. Það er dálítið önnur umræða. Þá erum við bara búin að búa til einn fasta póstinn inn í tekjustofna sveitarfélaganna. Það er allt önnur umræða en hvort rukka eigi fyrir kostnað við uppbyggingu og rekstur bílastæða. Ég geri mér grein fyrir að hv. þingmaður var að tala fyrir eigin hugmyndum þar um. Slíkt er ekki að finna í þessu frumvarpi hér. En einmitt þess vegna spurði ég hv. framsögumann út í þetta því að þetta er eitt af því sem ég held að sé ekki hugsað til enda hér. Þetta er eitt af því sem ég held að fara ætti í mun umfangsmeiri vinnu sem heitir almennt gjaldtaka af ferðaþjónustu. Nýir tekjustofnar sem fara inn í almennan rekstur sveitarfélaga eru síðan hluti af enn víðtækari umræðu sem fara þarf að af stað áður en í þá verður farið, verði raunin sú.
En að öllum þessum varnaðarorðum sögðum leggjum við engu að síður til, eins og fram kom í minnihlutaálitinu, að þetta frumvarp verði samþykkt því að við teljum að því miður hafi sveitarfélögin borið skarðan hlut frá borði allt of lengi. Það sé nauðsynlegt að veita þeim þessa heimild þar sem stjórnvöld hafi heykst á því að tryggja þeim eðlilegan og sanngjarnan hlut í þeim virðisauka sem verður til hér á landi óháð nýrri gjaldtöku. Ríkisvaldið ætlar áfram að sitja að honum.
