146. löggjafarþing — 74. fundur,  29. maí 2017.

almennar stjórnmálaumræður.

[20:02]
Horfa

Birgitta Jónsdóttir (P):

Kæru landsmenn. Margir gleyma því að lögin sem Alþingi samþykkir og hefur samþykkt sí og æ, ár eftir ár, geta haft verulegar áhrif á veruleika manna, á hið daglega amstur. Lög ráða því hvernig nánast allt sem við gerum í lífinu er framkvæmt, hvað má, hvað má ekki, hvaða réttindi við eigum og hvaða réttindi eru afnumin. Öllu nýju er umsvifalaust markaður staður í litla lagaboxinu.

Gleymum svo ekki öllum þessum óskráðu séríslensku meginreglum, eins og með samráð og samkeppni. Verðlagssamráð er meðal þessara óskráðu reglna í fákeppnissamfélagi og ekkert við því að gera, er mér sagt af sama fólkinu og er alltaf að tala um að samkeppni sé smurningin í hinni kapítalísku vél. Þetta fólk vill einkavæða allar okkar sameignir fyrir skammtímagróða. Þetta fólk vill líka einkavæða grunnstoðirnar til að samkeppnin geti nú boðið upp á betri þjónustu, vandlega studda af skattpeningum ykkar.

Ég hef ekkert orðið vör við að hér sé nein alvörusamkeppni. Raðsmáskilaboð með nákvæmlega sömu tilboðunum á nákvæmlega sama tíma sýna svo ekki verður um villst að þetta er og hefur verið blekking frá upphafi til enda. Ég hef fylgst grannt með umræðunni og sér í lagi upplifuninni af Costco meðal almennings. Í Facebook-grúppu með yfir 63.000 eru allir að hjálpast að, deila verði og myndum frá Costco og samkeppnisaðilum þeirra, fyrir og eftir.

Það er stórmerkilegt að sjá þessa skyndilegu og auknu neytendavitund og meðvitundina um þann mátt samstöðu sem fólk er að fatta. Næsta bylgja samstöðu og hjálpsemi af þessu tagi gæti auðveldlega orðið um laun og launatengd réttindi, nú þegar margir samningar eru að fara að losna. Þó má ekki gleyma því að mikil samstaða myndaðist um að verja heilbrigðiskerfi þjóðarinnar. Á fjölmennasta undirskriftalista lýðveldisins var krafa um endurreisn heilbrigðiskerfisins korteri fyrir kosningar. Flokkarnir allir lofuðu að gera slíkt og samt lætur ríkisstjórnin eins og það skipti engu máli eftir kosningar. Þjóðin hefur nefnilega ítrekað hafnað einkavæðingu í heilbrigðiskerfinu.

Samstöðuna og samvinnuna sem við sjáum örla á er mjög mikilvægt að halda áfram að þroska og þróa, sér í lagi vegna þess að mörg teikn eru á lofti um að við séum á hættulegum stað í hagsældarbólu, bólu sem hafði mjög jákvæð áhrif rétt eftir hrun, en neikvæð áhrif þenslunnar eru farin að láta á sér kræla. Það er eðli bóluhagkerfis að það hjaðnar yfirleitt annaðhvort með hagstjórnarverkfærum eða, eins og við þekkjum það, með hvelli. Bólur eru líka stundum graftarkýli og graftarkýli þarf stundum að stinga á og hreinsa vel og vandlega með sótthreinsandi efnum. Bólur hafa líka tilhneigingu til að koma aftur og aftur ef engu er breytt og nú erum við stödd á þeim stað að það sem hafði frábær áhrif til skamms tíma er farið að valda verulegu tjóni til framtíðar og eiginlega ekkert hægt að gera nema búa sig undir að hún springi og hvað við getum gert ef það gerist.

Mig langar svo að gera eitthvað magnað með ykkur, vera tilbúin fyrir þessa bólu sem springur með kistu hugmynda og útfærslna að betra samfélagi ef allt hrynur saman aftur eins og gerist oft á Íslandi. Lýðræðið krefst nefnilega hugsjóna, alúðar og bíræfni, enginn hefur nokkru sinni fengið réttindi án fyrirhafnar. Alvörumannréttindi kröfðust baráttu og samstöðu sem tók oft áratugi að ná fram. Ný lýðræðisverkfæri sem nú þegar hafa verið mótuð bíða eftir að við tökum þau upp. Við þurfum bara að byrja aftur og upp á nýtt og vita að æfingin skapar meistarann. Við fundum moldina, iðandi af lífi og nýja Ísland var þarna handan við hornið og bíður enn.

Það er þannig að við Píratar viljum nýjan jarðveg því að það er ekki hægt að uppræta spillingarrótina með því að krafsa bara í yfirborðið. En ég skil og virði djúpstæðan óttann við breytingar. Breytingar eru nefnilega óvissa og óvissa er stundum lamandi og óþægileg. Það lærði enginn að synda með því að æfa sundtökin á árbakkanum. Það er bara hægt að læra að synda almennilega ofan í vatninu sem er aldrei eins djúpt nema þetta staðnaða og fúla.

Við Píratar boðuðum kerfisbreytingar í aðdraganda kosninga, við sýndum í verki að við þorðum að fara út fyrir hefðirnar, kölluðum eftir bindandi samkomulagi flokka fyrir kosningar um að hverju þeir gætu unnið saman eftir kosningar. Því miður svöruðu ekki kallinu allir þeir flokkar sem boðið var til samráðs. Það kallar nefnilega á hugrekki að sýna hvernig veruleikinn er þegar málamiðlanir eru einu valkostirnir í fjölflokkastjórn. Málamiðlanir sem kjósendur eiga rétt á að vita fyrir fram.

Ég held að við værum með betri ríkisstjórn ef það hefði gengið eftir og hinir hefðu þorað. Þá væru ekki svona margir vonsviknir eins og gerist alltaf eftir kosningar.

En Píratar vildu þá og vilja enn gjaldfrjálsa og örugga heilbrigðisþjónustu fyrir alla, óháð búsetu, þeir vilja stöðva fjársvelti heilbrigðis- og menntakerfis, færa tannlækna- og sálfræðiþjónustu inn í almannatryggingakerfið, hætta að refsa veiku fólki, vilja gera tilraunir með borgaralaun og stytta vinnuvikuna.

Píratar vildu og vilja enn lögfesta málskots- og frumkvæðisrétt þjóðarinnar með nýrri stjórnarskrá, auka aðkomu borgaranna að ákvarðanatöku samfélagsins með virku lýðræði, efna loforðið um þjóðaratkvæðagreiðslu um ESB, styrkja borgararéttindi með sjálfsákvörðunarrétti einstaklinga og styrkja nýsköpun í lýðræði með stafrænum lausnum og öðrum verkfærum upplýsingasamfélagsins.

Píratar vildu og vilja enn stórefla upplýsingarétt borgaranna með gagnsærri stjórnsýslu, opna bókhald hins opinbera fyrir almenningi og styrkja þær stofnanir er standa vörð um hagsmuni almennings.

Píratar vildu og vilja enn uppfæra Ísland með nýrri stjórnarskrá af því að hún svarar kalli þjóðarinnar um nýjan samfélagssáttmála, hún færir auðlindir í þjóðareign, hún tryggir mikilvæg réttindi eins og réttinn til bestu mögulegu heilsu, hún færir almenningi aukið vald og stuðlar þannig að virkara lýðræði af því að hún tryggir ábyrgð stjórnvalda gagnvart kjósendum.

En það breytist ekkert nema að það sé alvöruþrýstingur á þingið utan frá. Rétt eins og Costco er að þrýsta verðinu niður í öðrum búðum sem utanaðkomandi aðili er þrýstingur frá almenningi það sem þarf til að búa til réttlátara samfélag, þrýstingur frá ykkur á okkur hér á þingi.

Við Píratar ætlum að nýta sumarið til að hlusta á ykkur, fólkið í landinu, og finna hvað það er sem brennur á ykkur og sameinar ykkur. Við viljum hjálpa til við að búa til farveg fyrir hugsjónir ykkar og vonum að aðrir flokkar taki höndum saman með okkur á þeirri vegferð. Framtíðin er óskrifað blað sem þarf á rödd ykkar og hugsjón að halda til að geta orðið alvöruvegvísir fyrir okkur, fulltrúana ykkar.

Látið endilega í ykkur heyra því að við þurfum aðhald og við þurfum ykkur.