stefna og framkvæmdaáætlun í málefnum fatlaðs fólks 2017--2021.

Frú forseti. Ég kem hér til að mæla fyrir nefndaráliti með breytingartillögu um tillögu til þingsályktunar um stefnu og framkvæmdaáætlun í málefnum fatlaðs fólks fyrir árin 2017–2021 frá velferðarnefnd í heild sinni.

Til okkar komu þó nokkrir gestir frá velferðarráðuneytinu, Sambandi íslenskra sveitarfélaga, Landssamtökunum Þroskahjálp og velferðarsviði Reykjavíkurborgar. Umsagnir bárust okkur frá velferðarráði Akureyrarbæjar, Blindrafélaginu, Endurhæfingu – þekkingarsetri, Félagi heyrnarlausra, Fljótsdalshéraði, Geðhjálp, Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkisins, Hafnarfjarðarbæ, Jafnréttisstofu, Landssamtökunum Þroskahjálp, Mannréttindaskrifstofu Íslands, Menntavísindasviði Háskóla Íslands, Rannsóknasetri í fötlunarfræðum, ríkissaksóknara, Sambandi íslenskra sveitarfélaga, Samskiptamiðstöð heyrnarlausra og heyrnarskertra, Sjálfsbjörgu – landssambandi hreyfihamlaðra, Tabú, velferðarsviði Reykjavíkurborgar og Öryrkjabandalagi Íslands.

Meginforsendur og markmið tillögunnar eru að tryggja að fólk með fötlun, börn jafnt sem fullorðnir, geti lifað sjálfstæðu lífi með reisn. Mannréttindi verði að virða og leggja bann við aðgreiningu og mismunun á grundvelli fötlunar. Framkvæmdaáætlunin byggist á þremur lykilþáttum sem eru forsendur þjónustu við fatlað fólk, fjármögnun, upplýsingasöfnun og upplýsingamiðlun. Þau stefnuatriði sem mörkuð eru í inngangi tillögunnar eiga við um allt fatlað fólk, óháð aldri búsetu, skerðingum o.fl., enda er tillögunni ætlað að innleiða samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks í alla lagaumgjörð og framkvæmd, þ.e. samning Sameinuðu þjóðanna sem var fullgiltur á haustþingi í fyrra.

Ég ætla að fara yfir nokkur atriði í nefndarálitinu, ekki þingsályktunartillöguna í heild sinni.

Fyrir nefndinni kom fram ábending um að í tillögu til þingsályktunar um þetta málefni sem lögð var fram til umsagnar á vef velferðarráðuneytisins 28. nóvember sl. hefði verið aðgerð sem ekki væri að finna í tillögunni sem hér er til umfjöllunar. Um er að ræða aðgerð til að skoða hvaða áhrif fjárveitingar til félags-, heilbrigðis- og menntamála hafa á líf fatlaðs fólk þannig að við fjárlagagerð verði ávallt skoðað hvernig fjárveitingar koma við fatlað fólk eins og gert er í kynjaðri fjárlagagerð með jafnrétti í huga.

Við töldum þetta vera afar mikilvægan hluta af þessu, sérstaklega með tilliti til t.d. umræðu sem er í gangi um skóla án aðgreiningar og hvernig menntakerfið er ekki nægilega fjármagnað til að sinna því málefni. Við töldum að það væri afar mikilvægt og einnig þær forsendur sem eru í samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks.

Umsagnaraðili telur mjög mikilvægt að þessari aðgerð sé haldið inni í áætluninni. Nefndin tekur undir þá athugasemd og leggur til breytingartillögu þess efnis.

Í samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks er það gert að kröfu að til staðar sé sjálfstæð innlend mannréttindastofnun, á ensku National Human Rights Institution. Við töldum þetta vera afar mikilvægt. Það kom fram í fjölmörgum umsögnum.

Drög að frumvarpi til laga um sjálfstæða mannréttindastofnun hafa verið birt á vef dómsmálaráðuneytisins. Slík mannréttindastofnun myndi uppfylla kröfur sem gerðar eru til slíkra stofnana í svokölluðum Parísarviðmiðum sem samþykkt voru á allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna árið 1993, sem sagt komnar á tíma. Nefndin leggur áherslu á mikilvægi þess að sett verði á fót slík sjálfstæð mannréttindastofnun sem hafi það hlutverk að efla og vernda mannréttindi hér á landi samkvæmt stjórnarskrá, lögum, alþjóðasamningum og öðrum alþjóðlegum skuldbindingum.

Af samtali sem ég hef átt við dómsmálaráðherra má ráða að það sé í vinnslu.

Í umsögnum sem bárust nefndinni var bent á að þýðing samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks á íslenska tungu sé afar illa unnin og þar með óásættanleg. Í þýðingunni sé að finna alvarlegar villur sem geti jafnvel valdið misskilningi og ruglingi. Nefndin brýnir fyrir ráðuneytinu að fara þurfi vandlega yfir þýðingu sáttmálans með hliðsjón af þeim athugasemdum sem bárust nefndinni og að gerðar séu lagfæringar þar sem við á.

Þá bendir nefndin einnig á að samhliða því þegar frumvarp til laga um þjónustu við fatlað fólk með miklar stuðningsþarfir og samhliða frumvarp til laga um breytingu á lögum um félagsþjónustu sveitarfélaga verða tekin fyrir á haustþingi 2017 þarf að skoða framkvæmdaáætlunina með tilliti til lagatilvísana og orðalags og hugsanlega uppfæra hana þannig að fullt samræmi verði á milli áætlunarinnar og nýs lagafrumvarps sem tæki þá gildi.

Að teknu tilliti til þess sem að framan hefur komið fram leggur nefndin til að þingsályktunartillagan verði samþykkt með eftirfarandi breytingu, en ég ætla að lesa hana upp.

Á eftir lið F.5. komi nýr liður, svohljóðandi:

F.6. Skoðað verði hvaða áhrif fjárveitingar til félags-, heilbrigðis- og menntamála hafa á líf fatlaðs fólks.

Markmið: Heildarmynd af samfélagslegum stuðningi við fatlað fólk sé ljós.

Lýsing: Við fjárlagagerð verði ávallt skoðað hvernig fjárveitingar koma við fatlað fólk eins og gert er í kynjaðri fjárlagagerð með jafnrétti í huga. Áhrif útgjaldabreytinga á sviði velferðar, heilbrigðis og menntunar á stöðu og líf fatlaðs fólks verði skoðuð. Sérstaklega verði hugað að stöðu ungs fólks þegar það hefur sjálfstætt líf og áætlunum framfylgt um að útrýma herbergjasambýlum í áföngum. Skipaður verði stýrihópur með fulltrúum samstarfsaðila.

Ábyrgð: Velferðarráðuneytið.

Dæmi um samstarfsaðila: Fjármála- og efnahagsráðuneytið, innanríkisráðuneytið, samtök fatlaðs fólks og sveitarfélög.

Tími: 2017–2021.

Kostnaður: Innan ramma.

Mælanlegt markmið: Breyttu verklagi komið á.

Hv. þm. Hildur Sverrisdóttir var fjarverandi við afgreiðslu málsins. Hv. þm. Vilhjálmur Árnason var fjarverandi við afgreiðslu málsins en ritar undir álit þetta samkvæmt 4. mgr. 18. gr. starfsreglna fyrir fastanefndir Alþingis.

Þeir nefndarmenn sem rita undir nefndarálit eru ég, formaður, Nichole Leigh Mosty, hv. þingmenn Birgir Ármannsson, Elsa Lára Arnardóttir. Guðjón S. Brjánsson, Halldóra Mogensen, Jóna Sólveig Elínardóttir, Steingrímur J. Sigfússon og Vilhjálmur Árnason.

Ég vil þakka nefndarmönnum fyrir stuðning við þetta mál og að við náðum enn og aftur að afgreiða mál sem tilheyrir þjóðinni okkar í þverpólitískri sátt.