lokafjárlög 2016.
Virðulegi forseti. Ég mæli hér fyrir frumvarpi til lokafjárlaga fyrir árið 2016 sem dreift hefur verið á þskj. 49. Frumvarpið er til staðfestingar á ríkisreikningi fyrir árið 2016 og er lagt fram í samræmi við lög nr. 88/1997, um fjárreiður ríkisins, og ákvæði I til bráðabirgða í lögum nr. 123/2015, um opinber fjármál.
Framsetning á talnaefni frumvarpsins er í samræmi við fjárlög og fjáraukalög ársins 2016 og niðurstöðu ríkisreiknings sama árs og er með sama sniði og frumvörp til lokafjárlaga fyrir árin þar á undan. Í frumvarpinu er stuðst við sömu vinnureglur og áður hvað varðar útreikning á fjárheimildabreytingum vegna ríkistekjufrávika og ráðstöfun á fjárheimildastöðum í árslok.
Samkvæmt 45. gr. fjárreiðulaga skal í lokafjárlögum leita heimilda til uppgjörs á gjöldum umfram fjárheimildir ársins og ónotuðum fjárheimildum sem ekki eru fluttar milli ára. Einnig skal í frumvarpinu gera grein fyrir ónýttum lántökuheimildum liðins árs. Jafnframt skal í frumvarpinu leggja fram sérstaka skrá yfir geymdar fjárheimildir og um þá aðila sem hafa farið fram úr fjárheimildum ársins. Í 37. gr. laganna er heimild til að geyma ónýttar fjárveitingar í lok reikningsársins, og með sama hætti að draga umframgjöld fyrra árs frá fjárveitingu ársins.
Efnisatriði frumvarpsins eru í stórum dráttum á þá leið að í 1. gr. og sundurliðun 1 er farið fram á að fjárveitingum verði breytt til samræmis við það sem markaðar ríkistekjur samkvæmt uppgjöri ríkisreiknings víkja frá áætlunum fjárlaga og fjáraukalaga ársins. Þar er þá um það að ræða að fjárheimildir stofnana og verkefna sem fjármögnuð eru með hlutdeild í þessum tekjum eru auknar eða minnkaðar eftir því hvort reikningsfærðar tekjur voru meiri eða minni en gert var ráð fyrir í fjárlögum og fjáraukalögum.
Í 2. gr. og sundurliðun 2 eru tillögur um niðurfellingar á fjárheimildastöðum í árslok. Þar er m.a. um að ræða fjárheimildastöður verkefna þar sem útgjöld ráðast af öðrum lögum en fjárlögum, svo sem almannatryggingar, lífeyrisskuldbindingar og vaxtagjöld.
Í fylgiskjali 1 með frumvarpinu er yfirlit um fjárheimildastöður í árslok 2016 sem gert er ráð fyrir að verði fluttar til ársins 2017. Það eru aðrar árslokastöður en þær sem lagt er til að verði felldar niður í árslok í 2. gr. frumvarpsins.
Heildarfjárheimildir á árinu 2016 námu 854,8 milljörðum kr. en útgjöld samkvæmt ríkisreikningi voru 868,4 milljarðar kr. Fjárheimildastaða í árslok var því neikvæð um 13,6 milljarða kr., en það svarar til um 1,6% af heildarfjárheimildum ársins.
Eins og jafnan áður eru það nokkrir óreglulegir liðir sem eru fyrirferðarmestir hvað varðar frávik reikningsfærðra útgjalda frá fjárheimildum. Þar má í fyrsta lagi nefna 27 milljarða kr. umframgjöld á fjárlagaliðnum Lífeyrisskuldbindingar, eftirlaun, vegna gjaldfærðra lífeyrisskuldbindinga í ríkisreikningi umfram það sem áætlað var í fjárlögum og fjáraukalögum. Í öðru lagi 21,7 milljarða kr. umframgjöld á fjárlagalið vegna niðurfærslu eignarhluta og hlutafjár sem að stærstum hluta er vegna niðurfærslu í ríkisreikningi á bókfærðu verðmati á eignarhlut ríkissjóðs í Seðlabanka Íslands vegna tapreksturs bankans á árinu. Í þriðja lagi 7,9 milljarða kr. afgangsheimild á gjaldalið fjárlaga fyrir greiddan fjármagnstekjuskatt ríkissjóðs sem einkum stafar af mismunandi meðhöndlun í ríkisreikningi og fjárlögum á arðgreiðslum frá Íslandsbanka af eignarhlut í bankanum sem gekk til ríkissjóðs við uppgjör á stöðugleikaframlögum. Í fjórða lagi 5,8 milljarða kr. afgangsheimild á lið fyrir ófyrirséð útgjöld ríkissjóðs, svo sem vegna launabóta umfram forsendur fjárlaga og náttúruhamfara. Í þremur fyrstnefndu tilvikunum er um að ræða reikningshaldslegar uppgjörsfærslur sem ekki voru fyrirséðar við afgreiðslu fjáraukalaga ársins 2016 þar sem þær eru gerðar við lokun á ríkisreikningi um hálfu ári síðar.
Vík ég þá nánar að lagagreinum frumvarpsins.
Í 1. gr. frumvarpsins, samanber nánari skiptingu í sundurliðun 1, eru tillögur um breytingar á fjárheimildum ársins 2016 vegna frávika markaðra skatttekna og annarra rekstrartekna stofnana frá áætlunum fjárlaga og fjáraukalaga. Lagt er til að fjárheimildir verði auknar um 1.251 millj. kr. samkvæmt þessu uppgjöri á fjármögnun verkefna með mörkuðum ríkistekjum. Nánar tiltekið er hér leitað eftir heimild Alþingis til að ráðstafa þessum tekjum í samræmi við það hverjar þær urðu samkvæmt uppgjöri ríkisreiknings eða hver metin fjárþörf verkefna, sem fjármögnuð eru með þessum tekjum, reyndist vera. Almennt gildir um útgjaldaheimildir að þær hækka sem nemur reikningsfærðum mörkuðum tekjum umfram fjárlög en lækka hafi tekjurnar reynst minni en áætlað var í fjárlögum. Þetta viðmið er þó ekki algilt því ekki eru lagðar til breytingar á fjárheimildum vegna ríkistekjufrávika þar sem ekki er beint samband milli tekna og útgjaldaþarfar, svo sem á lið lífeyristrygginga. Sama gildir ef útgjaldaheimildir í fjárlögum hafa verið ákvarðaðar út frá verkefnum án tillits til áætlaðra tekna af mörkuðum tekjustofnum, svo sem framlög til vegamála.
Í 2. gr. frumvarpsins, samanber nánari skiptingu í sundurliðun 2, eru tillögur um niðurfellingar á fjárheimildastöðum í árslok 2016. Meginviðmiðun hvað þetta varðar er sú að felld er niður staða á fjárlagaliðnum þar sem útgjöld ráðast af öðrum lögum en fjárlögum eða eru samningsbundin og verður ekki stýrt nema með breytingum þar á. Sama á við um liði þar sem útgjöld ráðast af hagrænum, kerfislægum eða reikningshaldslegum þáttum fremur en fjármálastjórn tiltekins stjórnsýsluaðila. Einnig er við það miðað að afgangsheimildir í almennum stofnanarekstri og öðrum reglubundnum rekstrarverkefnum umfram 10% af fjárlagaveltu viðkomandi verkefna falli niður nema sérstakar ástæður séu taldar til annars. Fjárheimildastaða fellur einnig niður ef verkefni er lokið.
Eins og jafnan við undirbúning frumvarps til lokafjárlaga hefur við undirbúning þessa frumvarps verið farið yfir stöður allra fjárlagaliða og tillögur um yfirfærslur og niðurfellingar gerðar með hliðsjón af málsatvikum samkvæmt þessum viðmiðunarreglum.
Gert er ráð fyrir að á rekstrargrunni verði felld niður 33,5 milljarða kr. gjöld umfram heimildir en á greiðslugrunni falla hins vegar niður 16,5 milljarða kr. afgangsheimildir. Megnið af þessum mun milli rekstrargrunns og greiðslugrunns niðurfellinga stafar af því að niður falla gjöld umfram fjárheimildir þar sem útgjöld ráðast af reikningshaldslegum gjaldfærslum án þess að samsvarandi greiðslur úr ríkissjóði hafi fylgt á árinu, svo sem 27 milljarða kr. umframgjöld vegna lífeyrisskuldbindinga ríkissjóðs og 21 milljarðs kr. niðurfærsla á bókfærðu verðmæti eignarhluta og hlutafjár.
Í fylgiskjali 1 með frumvarpinu er síðan yfirlit um fjárheimildastöður sem gert er ráð fyrir að verði yfirfærðar til ársins 2017. Hrein aukning fjárheimilda á árinu 2017 vegna þessara ráðstafana nemur 19,9 milljörðum kr., sem svarar til 2,6% af gjaldaheimild fjárlaga 2017.
Í fylgiskjali 2 með frumvarpinu er yfirlit yfir talnagrunn þess. Yfirlitið sýnir uppruna allra fjárheimilda ársins 2016 bæði fyrir ríkissjóð í heild og einstök fjárlagaviðfangsefni. Þar er um að ræða að yfirfærðar fjárheimildastöður frá fyrra ári, fjárheimildir samkvæmt fjárlögum og fjáraukalögum, millifærðar fjárheimildir innan ársins og breytingar á fjárheimildum vegna frávika ríkistekna samkvæmt þessu frumvarpi eru yfirfærðar þarna. Því næst eru tilfærð útgjöld samkvæmt ríkisreikningi og loks fjárheimildastaða í árslok, þ.e. mismunur heildarfjárheimilda og reikningsfærðra útgjalda.
Virðulegi forseti. Ég hef hér farið yfir helstu þætti frumvarpsins. Með því eru lagðar fyrir Alþingi niðurstöður úr rekstri stofnana og verkefna A-hluta ríkissjóðs samkvæmt fjárheimildum á árinu 2016. Vísast í því sambandi til greinargerða í fjáraukalögum og ríkisreikningi 2016 um meginatriði í framvindu ríkisfjármálanna og helstu frávik í tekjum og gjöldum. Ég tel því ekki ástæðu til að tíunda frekar einstaka liði í frumvarpinu sem varða uppgjör samkvæmt fyrirliggjandi ríkisreikningi og legg til að málinu verði vísað til 2. umr. og hv. fjárlaganefndar þingsins.
