18.12.1978
Efri deild: 34. fundur, 100. löggjafarþing.
Sjá dálk 1684 í B-deild Alþingistíðinda. (1197)
95. mál, leiklistarlög
Vilhjálmur Hjálmarsson:
Herra forseti. Það eru örfá orð í tilefni af brtt. hv. 5. þm. Reykv. Þessi atriði voru nú ekki rædd á stuttum nefndarfundi, sem var haldinn um þetta mál, en ég vil láta koma í ljós afstöðu mína til þessara brtt. eigi að síður.
Annars vegar er brtt. um afnám leiklistarráðs. Ég er vitanlega algerlega andvígur þeirri hugmynd. Þetta ráð var tekið í lög 1977, seint á þingi þá. Það er ekki nein reynsla fengin af þessu lagaákvæði. Ráðið hafði ekki komið saman til fundar þegar ég fór úr menntmrn. Ég hef svo ekki nákvæmlega fylgst með hvað gerst hefur síðan. Ég tel þess vegna allt of snemmt að fara að afnema þetta ákvæði og eins að breyta því á nokkurn hátt. Ég sé ekki nokkra ástæðu til þess.
Þetta sérstaka atriði, að ráðið skuli stuðla að stefnumótun í leiklist, var töluvert rætt á þingi þegar frv. var hér til meðferðar. Hv. 3. þm. Austurl. tók sem dæmi um stefnumótun það atriði að stuðla að því, að flutt séu vandaðri leikhúsverk, bæði íslensk verk og vandaðri verk eftir erlenda höfunda. Það var dálítið rætt um það, þegar málið var hér til meðferðar fyrst, hvort þarna væri um að ræða að hafa áhrif á leikritun, á það hvernig höfundar skrifuðu leikverk. Það var náttúrlega alls ekki ætlunin. Ég fyrir mitt leyti tel alveg fráleitt að fara að breyta þessu ákvæði laganna. Og mér fannst nú satt að segja, þegar ég hlýddi á tal hv. 5. þm. Reykv. um þetta atriði, að þm. gerði sér ekki alveg grein fyrir því, hvað ætlast væri fyrir með störfum ráðsins, og hafði þó þm. lögin fyrir framan sig og hefði vel átt að geta gert sér grein fyrir því. En þetta sló mig nú þannig.
Bollaleggingar þessa hv. þm. um kostnaðarhlið og að það væri óeðlilegt að taka ráðið með á listann yfir þá aðila sem styrkja á, samhliða öðrum stærri aðilum, er á misskilningi byggt. Það er rétt, að um ólíka starfsemi er að ræða í þessari upptalningu. En það þótti hins vegar nauðsynlegt að hafa sérstakan lið fyrir leiklistarráð. Það hefur komið upp nú, að mönnum þykir nauðsynlegt að hafa þessa sérliði fleiri. Ráðh. eða ríkisstj. í sínu frv. — stjfrv. er þetta — leggur til að taka skuli upp nýjan lið fyrir leikstarfsemi fagfólksins — þess sem þó starfar ekki í hinum föstu leikhúsum. Og hv. 5. þm. Reykv. telur líka nauðsynlegt að taka þarna upp sérstakan lið fyrir hugsanlega óperu, sem vissulega er einn þáttur leiklistarstarfsemi. Þetta skýrir það að rétt þótti að hafa sérstakan lið fyrir leiklistarráð, því það féll ekki beint undir aðra liði í upptalningunni.
Ég vil ekki á nokkurn hátt bregða fæti fyrir till. hv. þm. um að skjóta óperunum inn í lögin. Nú er það að vísu svo, að óperu er í þjóðleikhúslögunum ætlaður hlutur í Þjóðleikhúsinu. En ég tel eftir atvikum rétt að opna einnig þann möguleika sem hér er um að ræða. Svo fer það náttúrlega eftir fjárveitingum, eins og bent hefur verið á, hvort það lagaákvæði yrði raunhæft, yrði notað. Ég áleit á sínum tíma og álit enn að það sé kannske ekki alveg nauðsynlegt að taka upp sérliði fyrir leikhús fagfólksins og fyrir óperuna, það væri hægt að styrkja þá aðila án þess. Hins vegar held ég að þetta sé greinilegra að það sé til bóta að taka upp þessa liði báða þá. Og hvað snertir óperustarfsemina, þá er það gefið að þetta er ein grein leiklistarstarfsemi, sem fram fer á leiksviði, þó sungið sé það orð sem flutt er, og þess vegna ekkert óeðlilegt þó hún komi inn í þessi lög.
Ég vildi láta þessa afstöðu mína koma fram, að ég er algerlega andvígur till. um að fella niður leiklistarráðið eða breyta ákvæðunum um það, af því að ég tel að það sé ekki komin á það nein reynsla, og ég tel að það hafi verið rétt hugsun að mynda þennan umræðuvettvang og á þennan hátt. En aftur á móti styð ég brtt. um óperuna.