22.05.1979
Sameinað þing: 102. fundur, 100. löggjafarþing.
Sjá dálk 5226 í B-deild Alþingistíðinda. (4601)
285. mál, vegáætlun 1979-82
Halldór E. Sigurðsson:
Herra forseti. Ég mun ekki að þessu sinni fara langt út á umr. um þá vegáætlun sem nú liggur fyrir til afgreiðslu. Ég hef áður sagt það við hæstv. samgrh. í gamni, en samt í nokkurri alvöru, að ég hef verið svo óheppinn í sambandi við mín ráðherrastörf, að ég hef alltaf orðið stuðningsmaður þeirra sem hafa tekið við af mér, og hæstv. samgrh. nýtur a. m. k. á ská míns stuðnings. Ég mun því ekki fara út í deilur við hann út af þessari vegáætlun og ef hann ætti eitthvað inni hjá mér þar, þá verður það að vera ógreitt.
Hins vegar ber þessi vegáætlun með sér, eins og fyrri vegáætlanir, að verðbólgan hefur sitt að segja í sambandi við framkvæmd vegamála. Þegar farið er að meta fjárhæðirnar að raungildi sjáum við að þessi áhrif eru geysilega mikil. Þá verður okkur ljóst t. d., að þrátt fyrir það að á tveim síðustu árum — þá á ég við árin 1 978 og 1979 — sé fjárhæð til vegamála meira en tvöfölduð, þá er raunin sú, að að raungildi reynist hún það ekki þegar kemur til framkvæmda við vegalagningu. Þetta er eitt dæmi sem sýnir okkur hvað verðbólgan hefur mikil áhrif í okkar landi, og við þyrftum oftar að hyggja að því en við raunverulega gerum.
Ég vil líka segja það í sambandi við vegamálin, að það eru tveir ráðh. í ríkisstj. á hverjum tíma sem hafa mikið um fjárveitingar til vegamála að segja, það eru samgrh. og fjmrh. Þegar verið er að vitna í það tímabil þegar mest fé hefur verið veitt til samgöngumála á Íslandi, þá eru alltaf tekin árin sem ég var fjmrh. Það held ég að menn mættu gjarnan muna. Hitt vil ég taka fram til þess að hæla ekki of mikið sjálfs mín afrekum, að það var ákvörðun bæði fyrirrennara míns og fleiri að byggja upp Austurveginn og það var líka ákveðið af hv. Alþ. að ljúka brúnni á Skeiðarársandi fyrir 1974 eða á því ári. Til þess að þetta mætti takast varð að útvega mikið fjármagn og það var ómögulegt að fara þá eftir reglunni 24.5 eða eitthvað slíkt, svo nákvæmir voru menn ekki í þann tíð. Hins vegar mega hv. þm. gjarnan muna það, að fyrir vinsamleg skipti fjmrn. og Seðlabankans tókst að leysa þetta verk. En það var ekki gert án fyrirhafnar eða án þess að um það væri hugsað að þetta gæti staðist. Hitt vil ég segja, að ég held að ég muni ekki hafa gert ráð fyrir því þá, þegar ég var að reyna að fá gott veður hjá Seðlabankanum, að síðar yrði þetta notað á mig sem samgrh. fyrir að ég hafi ekki staðið þá nógu vel í ístaðinu. Út af fyrir sig er ég ekki að harma það, því að þetta var mikið og gott verk og nauðsynlegt að vinna og hefur skapað möguleika til þess að vinna að öðrum verkum síðar, svo sem hér hefur verið gert og verður áfram haldið.
Ég vil og segja í sambandi við þessi ár frá ákvörðun sem tekin var í fjmrn. og hefur orðið mjög varanleg. Fram að þeim tíma voru þau lán, sem tekin voru til vegagerðar í landinu, eins og varðandi Vestfjarðaáætlun og framkvæmir á vegum hennar, að það kom inn í skiptingu á fjármunum til vegagerðar að greiða vexti og afborganir af þessum lánum. Með Suðurnesjaveginn eða Keflavíkurveginn var farið þannig að það var tekið nýtt lán til þess að greiða vexti og afborganir af því láni. Á árinu 1972 var við samningu fjárl. fyrir árið 1973 sú ákvörðun tekin af þáv. fjmrh. og ráðuneytisstjórum og þeim sem þar að unnu, og hefur verið svo síðan, að ríkissjóður greiði niður lán til vegaframkvæmda, sem tekin hafa verið, og þess vegna hefur verið hægt að nota það fé, sem hefur verið til vegaframkvæmdanna, óskert til þeirra. Þetta álít ég að hafi verið mjög farsæl og góð ákvörðun, ekki bara fyrir vegamálin heldur fyrir þjóðina í heild, því að framkvæmdir í vegamálum eru einhver bestu verk sem við vinnum til uppbyggingar í okkar þjóðfélagi.
Ég vil og segja það, að enda þótt ég geti ekki neitað því, að ég hefði oft óskað þess að Sjálfstfl. hefði haft þann áhuga á framkvæmd í vegamálum eða fjárveitingum til þeirra á síðasta kjörtímabili sem hann hefur nú, þá vil ég ekki skrifa það á reikning fyrrv. fjmrh. því að ég tel að hann hafi verið þar mörgum fremri. Hinu má ekki gleyma að á þessu kjörtímabili voru virkjanir og hitaveitur látnar ganga fyrir um framkvæmdir í okkar landi vegna þess áfalls sem við höfum orðið fyrir við olíuhækkunina, og jafnhliða var mikið um það rætt, hvað þjóðin væri orðin skuldug út á við, og þess vegna voru ekki taldir möguleikar að útvega erlent fé til vegagerðar og um innlent fjármagn var ekki að ræða. Þetta vil ég að hv. þm. hafi í huga.
Ég vil og segja það, að í síðustu ræðu minni, sem ég flutti hér á hv. Alþ. í fyrra, skýrði ég frá því sem ég hafði þá rætt um við forustumenn Vegagerðarinnar, að til þess að við kæmum áfram stórum verkefnum, eins og bundnu slitlagi og öðrum verkefnum og brúargerðum af stærri gerð, þyrftum við að fá sérstaka fjárútvegun í því skyni því að almennt vegafé mundi ekki nægja okkur til þess að ná nokkrum árangri. Þeir vegagerðarmenn ásamt ráðuneytisstjóranum í samgrn. unnu að þessum málum frá því í fyrravetur, og það gleður mig nú að við gerð þessarar vegáætlunar er stefnumörkun í þessum málum framkvæmd á þann veg sem ég nefndi einmitt í þessu sambandi. Ég vil minna á það, að við höfum náð á síðasta kjörtímabili verulegum árangri varðandi sýsluvegi og einnig þéttbýlisvegi og mikið hafði verið undirbúið af verkum undir varanlegt slitlag, eins og kunnugt er, og tilraunir gerðar sem hafa, af því er best verður séð, gefið góða raun, þó að of snemmt sé að kveða upp dóm um þær vegna þess að svo illa er nú ástatt með tíðarfar í landi okkar að frost er ekki úr jörðu farið. En kaflinn undir Hafnarfjalli, annar norður við Blönduós og hér austur við Þingvelli, allir þessir kaflar eru mjög skemmtilegar tilraunir sem ég vona að vel muni gefast.
Ég vil endurtaka það og taka undir það, sem hv. 5. þm. Vesturl. sagði áðan, að um stóru verkefnin þurfum við að gera sérstakar áætlanir í sambandi við vegáætlun, og ég tel að inn á það sé að nokkru farið með sérstakri lánsútvegun til þess að ljúka Borgarfjarðarbrúnni á næsta ári. Vil ég segja það, að ég er hæstv. samgrh. og fjvn. þakklátur fyrir að marka þessa stefnu í framkvæmd. Ég er alveg sannfærður um að með þessu móti tekst okkur að leysa okkar vegamál, því að þá getum við notað hina almennu tekjustofna til þess að leysa þau verkefni sem við köllum almenna vegagerð, þ. e. við stofnbrautir og þjóðbrautir, — stofnbrautir af smærri gerðinni að nokkru leyti og almenna vegagerð þar og við þjóðbrautirnar. Ber brýna nauðsyn til þess að þetta haldi áfram í verulega ríkum mæli, og ég er því mjög ánægður með þá uppsetningu sem nú er á þessu. Ég tel líka að þetta sé vel framkvæmanlegt nú vegna þess að vel hefur verið að því unnið að undirbúa okkar vegakerfi undir bundið slitlag og hin stærri verkefni.
Ég vil svo við þetta tækifæri segja það, að ég tel, að við séum mjög heppnir með forustumenn í vegamálum, vegamálastjóra og starfsmenn hans, menn sem eru mjög færir um að inna verk sitt af hendi. Ég hef t. d. komið frá Austurríki með mann að Borgarfjarðarbrúnni sem sá um framkvæmdir að byggja brú yfir Dóná sem var rúmur km, og það vildi svo vel til að Helgi Hallgrímsson verkfræðingur, sem aðallega hafði séð um framkvæmdir við Borgarfjarðarbrúna, var þar viðstaddur og sýndi þessum manni allar teikningar og lýsti fyrir honum verklagi. Ég hef tvívegis hitt þennan konsúl okkar síðan og hann hefur alltaf farið að tala um brúna og sagt að hann væri alveg sannfærður um að það væri ekki hægt að vinna þetta verk betur eða taka réttari ákvarðanir en gert hefði verið í sambandi við þetta mannvirki. Þess vegna er það löngun mín, og ég vona að svo verði, að þeir vegagerðarmenn eigi eftir að fást við mörg stór verkefni því að þeir eru til þess vel hæfir. Ég fagna því, að þeir hafa unnið þannig að þessum málum og uppstillingu á þessari vegáætlun, og ég lýsi fyllstu ánægju minni yfir því, að svo skuli vera að verki staðið. Jafnframt færi ég hæstv. ráðh. þakkir, því að ég tel að skynsamlega sé staðið að þeim málum og enn bíði þeirra, sem á þingi sitja í framtíðinni, að undirbúa áætlun um stór verkefni, a. m. k. til 12 ára í einu, og fá sérstaka fjárútvegun til þess.