25.03.1980
Sameinað þing: 37. fundur, 102. löggjafarþing.
Sjá dálk 1410 í B-deild Alþingistíðinda. (1403)
113. mál, útreikningur framfærsluvísitölu í hverju kjördæmi
Pétur Sigurðsson:
Herra forseti. Hér er vissulega hreyft merkilegu máli og það vill svo til að ég hef áður hreyft því á öðrum stöðum. Ég hef hreyft þessu máli innan samtaka launþegahreyfingarinnar, að nauðsynlegt væri að slík vinna væri framkvæmd. Að vísu fylgdu í mínum till. fleiri þættir en hér er getið um, enda geri ég ráð fyrir að hv. flm. sé ekki endilega, eins og reyndar kom fram í hans máli, að binda sig við þá þætti sem hann hefur talið upp í þáltill., heldur komi margir fleiri til greina.
En það, sem mig undrar í sambandi við ræður þeirra tveggja fyrstu ræðumanna sem hér töluðu um þetta mál, er að þeir vilja, eins og reyndar allt of oft heyrist hér á Alþ., láta í það skína, að vegna þess að einhverjir búi við óréttlæti og verri kjör einhvers staðar á landinu, þá sé það endilega að kenna ákveðnum hópi manna og þá sérstaklega okkur sem búum á Reykjavíkursvæðinu. Þessu vil ég mótmæla. Ég vil undirstrika að engir hafa frekar sýnt vilja til þess að bæta og jafna hag t.d. launamanna í landinu en hin stóru og sterku samtök sem launþegasamtökin einmitt eru hér á Reykjavíkursvæðinu.
Þegar við erum spurðir hvort þetta eða hitt sé ekki sanngjarnt, sem á sér stað víðs vegar úti um land, þar sem önnur lífsskilyrði eru en á landssvæðinu hér við Faxaflóa, sem er eitt byggilegasta svæði þessa lands, má benda á að enginn er neyddur til að búa hér eða flytja héðan frekar en öðrum stöðum á þessu landi. Það er ferðafrelsi og valfrelsi um íbúðarsetu, guði sé lof, á okkar landi enn þá. Það hefur best sést á hv. flm. þessarar till. Hann flutti nýlega úr kuldanum á Vestfjörðum og að Snorralaug, hvar hann yljar sér nú um þessar mundir.
Ég geri mér fulla grein fyrir því, að það er á margan hátt auðveldara að búa í þéttbýli eins og í Reykjavík og nágrenni. Menn hafa bent hér réttilega á ýmis vandamál sem fylgja því að búa úti um hinar dreifðu byggðir, sem eru íslensku þjóðarheildinni vissulega mjög nauðsynlegar. En ég held að þessir sömu menn megi ekki gleyma því, að það eru líka margs konar vandamál, sem fylgja þéttbýlinu, sem þeir í dreifbýlinu þekkja ekki. Þótt Reykjavíkurborg sé ekki nema smáborg á heimsmælikvarða, þá búum við hér samt sem áður við mörg vandamál stórborganna. Vandamálin safnast hingað alls staðar að af landinu. Og það hefur æ ofan í æ og frekast hin síðasti ár orðið einmitt hlutskipti okkar Reykvíkinga að axla ýmsar þær byrðar sem ekki hefur verið hægt að axla annars staðar og kannske ekki ástæða til, enda eitt og annað sem kallar þessi vandamál hingað í þéttbýlið, sem hefur upp á ýmsan stórborgarbrag að bjóða og um leið stórborgarvandamál.
Inn í svona kjara- og aðstöðuvísitölu, sem kannske ætti að kalla þetta, á að sjálfsögðu að taka miklu fleira en hv. flm. gat um. Það á að sjálfsögðu að taka þar með atvinnuöryggi og atvinnutekjur manna. Það á að taka t.d. hvað er fært til og á milli staða hér á Íslandi úr sjóðum almennings, sem ekki verða síst til í hinum þéttbýlu byggðum vegna margmennisins. Bendi ég þar t.d. á þá sjóði sem hafa safnast upp af fjölda þeirra sem eru í launþegasamtökunum og hafa verið ekki síst nýttir til þess að dreifa til annarra félagsmanna í þeirri hreyfingu og fjölskyldna þeirra víðs vegar um land.
Það er oft talað um innflutningsverslunina hér í Reykjavík, að hún sé hér öll og það sé hinn versti skaði fyrir fólk úti um land, að hún skuli vera hér, vegna flutningskostnaðar á vöru sem hér kemur á og að landi. Þetta er vissulega rétt. En ég bendi á það, að enginn er skyldugur til þess að vera með innflutningsverslun staðsetta hér í Reykjavík. Það er öllum frjálst að setja á stofn innflutningsverslun hvar sem er á landinu. Og mér er ekki betur kunnugt en að einmitt nú sé í vaxandi mæli verið að stofna til innflutningsfyrirtækja víðs vegar um land, m.a. þar sem eru hafnir og aðstaða til þess að taka við þessari vöru, hafnir sem hafa m.a. verið byggðar fyrir skattfé allra Íslendinga, sem við Reykvíkingar höfum aldrei fengið krónu af til þess að byggja fyrir eða utan um okkar skip hér í Reykjavík.
Svona mætti sjálfsagt áfram telja lengur ef við færum að togast á og tína til. Við skulum taka það líka með í reikninginn, að hér í Reykjavík búum við við fjarlægðarvandamál vinnandi fólks, sem kannske þekkjast ekki nema á örfáum stöðum öðrum á landinu, en eru verulega þýðingarmikil fyrir láglaunafólk, sem hvergi er meira um en hér í Reykjavík. Vissulega eigum við marga menn sem eru á góðum launum og hafa miklar tekjur, en það er hvergi meira á landinu hlutfallslega af fátæku fólki, láglaunafólki, öldruðu fólki, sjúku fólki en einmitt hér. Þetta er á margan hátt eðlilegt. Vegna fátæktar og smæðar þjóðarinnar hefur verið safnað saman hér á einn stað þeirri þjónustu sem við höfum ekki haft efni á að dreifa um landið. Það hefur ekki vantað vilja til þess að flytja sérfræðiþjónustu, heilsugæslu og sjúkraþjónustu út um landið sem víðast. Það hefur ekki vantað viljann til þess, okkur hefur vantað getuna til þess. Þess vegna hefur þetta sjúka og aldraða fólk leitað í æ ríkara mæli hingað á höfuðborgarsvæðið vegna þess öryggis sem slík þjónusta er þar fyrir þetta fólk. Það vill ekki og telur sig ekki geta, þótt það vildi, snúið aftur heim í sína heimahaga þar sem þessi þjónusta er ekki til.
Ég bendi ykkur á það líka, góðir hv. þm., sem talið á þann veg sem þið gerið stundum, — þegar þið viljið halda því fram, að við Reykvíkingar séum af hinu illa og viljum allt illt þeim sem úti um land búa, — ég bendi ykkur á það, að þið hafið margfaldan meiri hluta hér á hv. Alþ. fram yfir þann helming þjóðarinnar sem býr hér á þessu svæði. Og ef þetta vandamál er okkur að kenna, þá auðvitað getið þið ráðið fram úr því í krafti ykkar atkvæða hér á Alþ. Það þarf ekki alltaf að vísa þessum vanda beint til okkar, eins og það sé okkur að kenna í Reykjavík þótt einhvers staðar bjáti eitthvað á. Ég hef aldrei nokkurn tíma á þeim 20 árum sem ég hef átt sæti á Alþ. vitað annað en að reykvískir þingmenn væru fúsir til að taka höndum saman við þm. annarra kjördæma til þess að rétta hag einstakra landshluta og landsbyggðarinnar allrar þegar þörf hefur verið talin á.