26.03.1980
Sameinað þing: 38. fundur, 102. löggjafarþing.
Sjá dálk 1468 í B-deild Alþingistíðinda. (1423)
116. mál, fjárlög 1980
Jóhanna Sigurðardóttir:
Herra forseti. Ég kemst ekki hjá að benda á atriði sem vakið hefur furðu mína í aths. með frv. því til fjárlaga sem hér liggur fyrir. Er það í aths. við lið 976 Framkvæmdasjóð öryrkja, sem stofnaður var með lögum nr. 47/1979, en í aths. segir svo, með leyfi forseta:
„Frumvarp þetta“ — þ.e. um Framkvæmdasjóðinn — „miðast við það að nokkur framlög falli niður sem hafa verið færð undir félmrn. og menntmrn., þ.e. til Styrktarsjóðs fatlaðra 07 974, til Styrktarsjóðs vangefinna 07 975, til byggingar skóla fyrir þroskahömluð börn 02 973, byggingarstyrkur til Sjálfsbjargar, landssambands fatlaðra 07 999 og stofnkostnaður á liðnum Stofnanir afbrigðilegra barna 02 797.“
Í aths. er ekki rétt farið með staðreyndir í þessu máli, vegna þess að þegar frv. um Framkvæmdasjóð öryrkja var til meðferðar á hv. Alþ. var það ekki miðað við að t.a.m. framlag til Styrktarsjóðs vangefinna félli niður. Hér er um að ræða fjárhæðir, sem voru á fjárlögum 1979, að upphæð 281 millj. kr. og vegur þar þyngst Styrktarsjóður vangefinna sem var á síðustu fjárlögum 150 millj. og tillögur voru gerðar um nú af félmrn. að hækkaði í 210 millj. Í tillögum félmrn., sem gerðar voru til fjárveitinga fyrir fjárlagaárið 1980, kemur einnig fram að gerðar eru tillögur um hækkun til Styrktarsjóðs fatlaðra úr 10 millj. í 14 millj. og til Sjálfsbjargar, byggingarstyrkur, úr 10.5 millj. í 15 millj., eða samtals til þessara þriggja sjóða 239 millj., enda er ljóst, og er það í samræmi við lögin um aðstoð við þroskahefta, að félmrn. hefur litið á þessa sjóði á sama hátt og ég, að þeir ættu ekki að falla niður með tilkomu laga um Framkvæmdasjóð öryrkja. Því er ekki rétt farið með í aths. með frv. Er aðalatriðið að Alþ. hefur aldrei fellt úr gildi þá sjóði, sem um getur í aths., með samþykkt frv. um Framkvæmdasjóð öryrkja á hv. Alþingi vorið 1979.
Í meðferð frv. um Framkvæmdasjóð öryrkja á hv. Alþingi fjölgaði verulega þeim verkefnum sem honum var upphaflega ætlað að sinna. Framkvæmdasjóðnum var í þeirri mynd, sem frv. var lagt fram í, ætlað að fjármagna ýmis verkefni vegna sérkennslu, sem ekki hafði verið veitt fjármagn til þrátt fyrir skýr ákvæði grunnskólalaganna þar að lútandi, auk þess sem hann átti að fjármagna ýmis verkefni í lögum um endurhæfingu, svo sem verndaða vinnustaði, endurhæfingarstöðvar og dvalarheimili öryrkja. Í meðferð þingsins var Framkvæmdasjóðurinn með 1000 millj. kr. árlegt verðtryggt fjármagn svo felldur inn í frv. um aðstoð við þroskahefta, sem samþ. var á Alþ. vorið 1979, og bættust þá við hann fjölmörg verkefni vegna framkvæmdar þeirrar laga umfram það sem honum var upphaflega ætlað að sinna þegar frv. um hann var lagt fram.
Í lögum um aðstoð við þroskahefta, 17. gr., kemur fram að sjóðnum er ekki ætlað að fjármagna heimili sjálfseignarstofnana eða vistheimili, enda voru þau verkefni og höfðu verið um langt árabil fjármögnuð úr Styrktarsjóði vangefinna og kom hvergi fram í meðferð Alþ. á frv. um Framkvæmdasjóð öryrkja að ætlunin væri að breyta þeirri skipan. Má segja að hafi það verið vilji Alþ. með samþykkt 1000 millj. kr. verðtryggðs framlags í Framkvæmdasjóð öryrkja og ef það hefur verið ætlunin að sá sjóður yrði lyftistöng í málefnum öryrkja og þroskahefta og viðurkenning á því að verkefni þeirra hafi verið afskipt lengi, þá er borin von að ætla slíkt ef tekið er mið af þeim geysimörgu verkefnum sem hann á nú þegar að fjármagna, þó að ekki sé endalaust verið að hlaða á hann verkefnum sem tilheyra öðrum sjóðum, nema þá til komi aukið framlag til Framkvæmdasjóðsins. Því frekar ætti að reyna að komast hjá því að hlaða á hann auknum verkefnum á viðbótarfjármagns, þegar hann er, auk þess að bæta á hann verkefnum sjóða sem felldir eru niður nú á fjárlögum, skertur um 400 millj. kr. frá því sem hann ætti að vera samkv. verðtryggingarákvæði laga um Framkvæmdasjóð öryrkja.
Sú tilhneiging virðist ríkjandi, að með tilkomu þessa sjóðs sé endalaust hægt að vísa á hann öllu er tilheyrir sjálfsagðri þjónustu við öryrkja og þroskahefta og allt sé hægt að framkvæma er því við kemur fyrir það 1020 millj. kr. framlag sem nú er á fjárlögum. Þó framlagið hafi verið hækkað um 40 millj. í meðförum fjvn. milli 1. og 2. umr. vegur það lítið miðað við það fjármagn sem þeim sjóðum ætti að vera ætlað sem nú á að fella niður. Það er hægt að upplýsa fjárveitingavaldið um það, sem telur greinilega að hægt sé að halda uppi góðri þjónustu við öryrkja og þroskahefta fyrir rúmlega 1000 millj. kr. framlag og endalaust sé hægt að bæta á það verkefnum, að þegar hafa borist beiðnir um 1800–1850 millj. kr. framlag úr sjóðnum, sem færi allt í mjög brýn verkefni sem afskipt hafa verið lengi og því er nauðsynlegt að veita fjármagn til. Því gefur auga leið að ef bæta á þeim verkefnum á Framkvæmdasjóð öryrkja sem sjóðirnir, sem nú á að fella niður samkv. fjárlagafrv., hafa haft á hendi og ég endurtek að var ekki ætlun Alþ., þegar samþykkt var frv. um Framkvæmdasjóð öryrkja, að fella þá niður, þá er nauðsynlegt að auka verulega fjármagn til Framkvæmdasjóðsins á fjárlögum, en ekki sé gerð tilraun til að skerða fjármagn til hans á þann hátt sem ráð er fyrir gert til þeirra verkefna sem honum er ætlað að sinna samkv. gildandi lögum.
Auðvitað geri ég mér ljóst að heimili sjálfseignarstofnana eru mjög illa sett ef þessir sjóðir falla niður og þeir aðrir aðilar sem hlut eiga að máli og fengið hafa fé úr þeim sjóðum sem nú eiga að falla úr gildi. Því er mjög brýnt að á því máli finnist lausn sem allir aðilar geta sætt sig við. En það má ekki gerast á þann hátt að greiðsluþol Framkvæmdasjóðsins sé svo skert að hann geti ekki staðið undir þeim verkefnum sem honum er ætlað að veita fjármagn til samkv. lögunum um aðstoð við þroskahefta, en allir geta séð, sem lögin lesa, að þar eru verkefnin ærin. Ég vil því beina þeirri eindregnu ósk til hæstv. fjmrh. og einnig hæstv. félmrh., að hlutast verði til um milli 2. og 3. umr. að gerðar verði ráðstafanir til þess að hlutur sjóðanna, sem nú eiga að falla úr gildi, verði leiðréttur á annan hátt en að leggja þau verkefni á Framkvæmdasjóð öryrkja án þess að til komi aukið fjármagn til sjóðsins á móti.
Fram kom hjá formanni fjvn. áðan, að sú skoðun væri uppi hjá fjvn., að það fyrirkomulag væri best að verkefni þessara sjóða væri fært yfir á Framkvæmdasjóð öryrkja. Þessi sjónarmið eiga rétt á sér og get ég vel fallist á þau. En fjvn.-menn verða þá að skilja að aukin verkefni til framkvæmda krefjast aukins fjármagns. Á það eins við um þennan Framkvæmdasjóð og aðra sjóði sem bætt er á verkefnum. Verður því annað tveggja að koma til, að þessir sjóðir verði settir inn á fjárlög að nýju eða leggja Framkvæmdasjóð öryrkja og þroskaheftra til aukið fjármagn til að standa undir verkefnum sjóðanna.
Verði ekki gerð hér breyting á, sem viðunandi er fyrir alla aðila, mun ég við 3. umr. flytja brtt. þess efnis, að þessir sjóðir verði að nýju teknir inn á fjárlög, og vísa enn og aftur til þess að Alþ. hefur ekki fallist á við samþykkt frv. um Framkvæmdasjóð öryrkja, sem fellt var inn í lögin um aðstoð við þroskahefta, að þessir sjóðir yrðu felldir úr gildi. Sami skilningur er líka uppi í félmrn., sem gerði tillögur um að þessir sjóðir fengju áfram fjármagn á fjárlögum. Vænti ég fastlega a.m.k. skilnings hæstv. félmrh. á því að hér verði fundin lausn sem sættanleg er fyrir alla aðila.
Herra forseti. Ég sé að hæstv. félmrh. hefur ekki haft tíma til að sitja undir þessari umr. minni hér, og ég sé ekki heldur að hæstv. fjmrh. hafi gert það, en ég sé að hér í salnum er hv. þm. Alexander Stefánsson, sem er í fjvn. og ég veit að er mikill áhugamaður um málefni öryrkja. Ég vænti þess, að hann komi þessum skilaboðum áleiðis til hæstv. félmrh. og hæstv. fjmrh.