14.05.1980
Neðri deild: 76. fundur, 102. löggjafarþing.
Sjá dálk 2677 í B-deild Alþingistíðinda. (2645)
103. mál, barnalög
Sigurlaug Bjarnadóttir:
Herra forseti. Mér þykir miður að hæstv. dómsmrh. skuli ekki vera í salnum. Þetta er mál sem undir hann heyrir. Ég skal ekki vera langorð um þetta mál. Ég get sagt að það gladdi mig og hryggði í senn að sjá á dagskránni 2. mál, barnalögin, sem lengi hefur verið beðið eftir að tekið yrði hér til umr.
Þetta mál er búið að vera lengi fyrir Alþingi, í heil fjögur ár. Illu heilli hefur það ekki náð fram að ganga sem lög. Það er þó búið að fá mjög vandlega athugun á þeim þingum sem það hefur verið lagt fram á, og mér er í rauninni alveg óskiljanlegt hvers vegna þessi töf þarf að verða á málinu nú. Samkv. bókum þingsins var það lagt hér fram 11. febr. Það hefur verið þrjá mánuði fyrir þinginu án þess að mælt hafi verið fyrir því. Ég hlýt að láta í ljós þá skoðun mína, að mér finnst illa hafa verið staðið að þessu og mér finnst rök þau, sem hæstv. ráðh. flutti hér áðan, heldur léttvæg til þess að þau geti réttlætt enn eina frestun málsins.
Það má segja sem svo, að þeir þm., sem áhuga hafa á framgangi þessa máls, hefðu haft tækifæri til þess að þrýsta á ráðh. með þetta. En ég vænti þess, að ekki hafi farið fram hjá hæstv. ráðh. áhugi almennings á því að fá þetta mál fram nú. M. a. hafa, að ég hygg, borist frá flestum kvennasamtökum landsins mjög ákveðnar áskoranir um að afgreiða málið nú. Í trausti þess hef ég fyrir mitt leyti ekki talið ástæðu til þess að þrýsta persónulega á málið.
Það er í sjálfu sér borin von að málið nái fram að ganga nú, ef fer sem horfir að þingi eigi að slíta í næstu viku. Mér heyrist þó á ýmsum þm. að litlar horfur séu á að staðið verði við þá ákvörðun að slíta þingi hinn 20. þ. m., og satt að segja eru þm. almennt undrandi og lítið eitt hneykslaðir á þeim vinnubrögðum sem tíðkast nú undir lok þingsins. Það er hvolft yfir þm. mikilvægustu málum, sem fela í sér ýmist meiri háttar breytingar á kerfinu eða stór fjárútlát, og það er ákaflega erfitt að átta sig á því, hvað verið er að afgreiða þessa dagana frá þingi. Ég geri ráð fyrir að margir vildu hafa svigrúm til að athuga betur sinn gang.
Ég vil — með tilvísun til þess hugboðs míns að þingi verði ekki slitið fyrr en e. t. v. undir mánaðarlokin — skora á hæstv. ráðh. að endurskoða þá ákvörðun, sem mér fannst koma fram í máli hans, og freista þess að ná málinu fram nú. Eins og ég gat um áður er þetta mál grandskoðað af þinginu, það er vandlega undirbúið í upphafi af sérstakri nefnd, sifjalaganefnd, sem eins og kunnugt er er fastanefnd á vegum dómsmrn. Athugunum og brtt., sem komu fram eftir að það var lagt fram fyrst, á þinginu 1976, hefur verið vísað til þessarar sömu nefndar. Það hafa verið gerðar á því vissar breytingar og ég hef satt að segja ekki trú á því, að málið sé ekki undir það búið nú að vera afgreitt. Það má líka segja, að reynist einhverjir agnúar á því í framkvæmd, sem ég tel síður líkur á, þá má alltaf breyta þessum lögum sem öðrum ef nauðsyn reynist.
Ég fer ekki út í þetta mál efnislega. Það felur vissulega í sér miklar úrbætur. Í umræðum um málefni barnsins hefur það gengið sem rauður þráður í gegnum umræðurnar að barnið skuli hljóta bætta réttarstöðu í samfélaginu frá því sem nú er. Og sérstaklega vil ég benda á að í þessu frv. koma fram tillögur um stórlega aukið öryggi og bætta réttarstöðu óskilgetinna barna, sem hingað til hefur verið mjög svo í lausu lofti. Það er ekki að ófyrirsynju að málefni óskilgetna barnsins eru tekin sérstaklega fyrir, því að Ísland á met í fjölda óskilgetinna barna, hvernig sem menn vilja leggja það út, Íslendingum til lofs eða lasts, hvort það er meira lauslæti, meira ábyrgðarleysi, meira frjálslyndi og meiri kjarkur sem gæti hugsanlega skýrt þessa staðreynd. En það er eitt land sem stendur okkur aftar, vil ég nú segja, það eru Grænlendingar. Og mér skilst á grg. með frv. að frændur okkar Svíar og Norðmenn fylgi fast á eftir, þannig að kannske slá þeir metið af okkur á næstu árum. En þetta er síður en svo gamanmál, og ég beini því hér með til fjarverandi hæstv. ráðh., sem ég vona þó að þessi ábending berist til eftir einhverjum leiðum, að þess verði freistað, ef við eigum eftir viku til 10 daga af þingi, að ná þessu máli í gegn. Ég hef þá trú, að það sé það vel undirbúið og það sé búið að fá svo rækilega meðferð að á því ættu ekki að vera nein vandkvæði.