10.12.1980
Neðri deild: 27. fundur, 103. löggjafarþing.
Sjá dálk 1280 í B-deild Alþingistíðinda. (1225)
123. mál, hollustuhættir
Ólafur Þ. Þórðarson:
Herra forseti. Fyrir þingið hefur verið lagt frv. til l. um hollustuhætti og hollustuvernd. Annars vegar hefur það borist okkur sem þskj. og hins vegar sem sérstakt rit, þar sem nafngreindir eru þeir sem að frv. standa, en í hinu tilfellinu mun frv. vera lagt fram af hálfu ráðh. Ég vil nú vekja á þessu athygli, því að mér sýnist að það sé nokkuð óvanalegt að mál berist til þingsins á tvo vegu eins og hér hefur gerst.
Það var fyrst og fremst tvennt sem ég vil þó gera hér að umræðuefni. Annað er það að setja lög um hollustuhætti og hollustuvernd eða að setja lög um nýja stofnun í þessu landi. Með þeirri lagasetningu, sem hér er verið að vinna að með því að leggja þetta frv. fram, er stefnt að því að setja hér á stofn nýja stofnun. Að vísu er um það rætt, að leggja skuli niður eða sameina aðrar stofnanir. Þetta er þess vegna um leið í reynd ný skattalög og nýjar ákvarðanir um útgjöld úr ríkissjóði. Ég vil vekja á því athygli, að við erum búnir á undanförnum árum að samþykkja þó nokkuð mikið af lögum sem við höfum vegna fjármagnsskorts ekki komið í framkvæmd. Ég vil minna á lög um heilsugæslustöðvar t.d. Það vekur þess vegna athygli mína, að það skuli svo skilyrðislaust vera lagt til að hér sé farið út í nýja stofnun.
Hitt atriðið, sem ég tel að sé fullkomið umhugsunarefni, er réttarstaða einstaklingsins annars vegar og stofnunarinnar hins vegar. Við höfum í þessu landi lifað við þau grundvallarlög, að menn séu kærðir ef þeir brjóta af sér, svo komi dómsúrskurður og að því búnu verði hafist handa um framkvæmdir af hálfu framkvæmdavaldsins til að framfylgja úrskurðinum. Hér er aftur á móti gert ráð fyrir að framkvæmdavaldið, í þessu tilfelli í formi nefndarinnar, skuli alfarið hafa þann rétt að ákveða hlutina, en svo þurfi einstaklingurinn að sækja sitt mál með lögum á eftir, til að kanna hvort hann hefur yfirleitt verið brotlegur eða ekki. Þetta stríðir alfarið á móti minni réttarvitund.
Það er t.d. á bls. 9 kveðið svo að orði: „Hollustunefndum er heimilt að gefa fyrirmæli um meðferð og notkun matvæla og annarra vara þar sem settum reglum hefur ekki verið fylgt. Nefndirnar geta lagt hald á slíkar vörur og fyrirskipað förgun þeirra teljist slíkt nauðsynlegt.“ Og svo neðar á sömu bls.: „Málskot fresta ekki upphaflegri ákvörðun stofnunarinnar.“
Ef hliðstæðar reglur hefðu gilt varðandi það þegar menn eru dæmdir til dauða, þá hefðu þeir fyrst verið teknir af lífi, en svo haft rétt til að áfrýja sínu máli. Ég mælist eindregið til þess, þó að menn vilji nú koma lögum fram og tryggja aðbúnað um hollustuhætti og hollustuvernd, að viss grundvallaratriði í vestrænu réttarfari verði virt í þessum lögum.