04.03.1981
Efri deild: 61. fundur, 103. löggjafarþing.
Sjá dálk 2694 í B-deild Alþingistíðinda. (2833)
225. mál, hagkvæmni í endurnýjun skipastólsins
Flm. (Kjartan Jóhannsson):
Herra forseti. Hæstv. viðskrh. sló úr og í eins og gerist og gengur á þeim bæ. En það er eitt sem ég held að menn ættu að hafa í huga, og það er að tala ekki gáleysislega um hvað megi veiða mikið úr hverjum einstökum fiskstofni. Hér hafa menn talað um að fiskifræðingar hafi sagt fyrir tveimur árum að það væri ráðlegt að veiða 250 þús. tonn, en núna segðu þeir að það væri ráðlegt að veiða 400 þús. tonn. Í hverju einstöku tilviki verða menn auðvitað að hafa það í huga, hvaða markmið menn hafa varðandi uppbyggingu þorskstofnsins. Það skyldi þó ekki vera að uppbygging þorskstofnsins væri hægari ef það væri veitt meira. Ég veit ekki betur en það dæmi, sem hér er til vitnað um 400 þús. tonna veiði núna, geri ráð fyrir hægari uppbyggingu þorskstofnsins en annað dæmi sem gerði ráð fyrir 350 þús. tonna veiði, sem líka gerir ráð fyrir hægari uppbyggingu en þriðja dæmið sem gerði ráð fyrir 300 þús. tonna veiði. Þannig er sannleikurinn í þessu máli. Þetta tengist auðvitað saman og menn geta ekki bara sagt: Fiskifræðingarnir segja þetta og fiskifræðingarnir segja hitt — ef menn horfa ekki á orsakasamhengið.
Sem betur fer hefur þorskstofninn verið að styrkjast á undanförnum árum. g tel líka að það sé mikið atriði fyrir okkur, ef við ætlum að standa okkur í samkeppni við aðrar þjóðir, að við byggjum þennan fiskstofn upp.
Ég held að Íslendingum væri hollt að hugleiða hvernig Kanadamenn hafa farið að í þessum efnum og hvað þeir eru að byggja upp gífurlega sterka þorskstofna hjá sér og taka tiltölulega lítið úr þeim. Sannleikurinn er vitaskuld sá, að markmiðið verður að vera að þorskstofninn sé svo sterkur að jafnvel þótt klak misfarist nokkur ár í röð þurfum við ekki að draga tiltakanlega úr veiðunum. Það hlýtur að vera markmiðið að ná þannig stöðugleika. Hitt hlýtur að vera afleit aðferð, sem mér fannst hæstv. viðskrh. jafnvel tala um sem möguleika, að menn gætu bara aukið veiðarnar áfram og áfram, það hefðu einu sinni verið veidd hér 500 þús. tonn — eða var það sjútvrh. sem ræddi um þetta? — svo hefði aflinn að vísu dottið niður á eftir. (Viðskrh.: Ég held að það hafi verið ég.) Ég held að við eigum ekki að tefla þannig á tæpasta vað, tefla málum með þeim hætti í tvísýnu.
Hæstv. viðskrh. talaði líka um að það væri ekki gott að vera með hömlur, en nú virðist það vera samanlagt álit hæstv. viðskrh. og sjútvrh. að fiskiskipastóllinn sé hæfilega stór, ekki of stór, en þeir hafa orðað það svo, að hann væri hæfilega stór eins og hann væri núna. Ég spyr þá bara ef á að fylgja þeirri kenningu, að skipastóllinn sé hæfilegur: Skyldi þá ekki líka þurfa hömlur til þess að sjá til þess, að fiskiskipastóllinn stækkaði ekki, heldur héldist óbreyttur að stærð. Það skyldi þó ekki þurfa einhverjar takmarkanir bara til þess að ná því markmiði. Tilraun til að flýja frá málinu með þessum hætti er misheppnuð. Menn komast ekki frá því, hvert hið raunverulega vandamál er, jafnvel þó að þeir telji að fiskiskipastóllinn sé hæfilega stór, því að staðreyndin er sú, að skipastóllinn hefur verið að aukast að undanförnu. Vandamálið er því jafnt fyrir hendi hvort sem hann telst vera 5% eða 10% of stór.
Hitt er auðvitað furðulegt, að heyra menn tala um að fiskiskipastóllinn geti ekki verið of stór, á sama tíma og skömmtunarkerfi á skömmtunarkerfi ofan eru í gangi. Auðvitað er það vegna þess að fiskiskipastóllinn er of stór. Ef hann væri hæfilega stór þyrftum við ekki að vera með skammtanir af þessu tagi og þá værum við ekki heldur að draga á okkur allan þann feiknalega tilkostnað sem fylgir því að hafa þessa hluti eins og þeir eru.
Hæstv. viðskrh. talaði um að það væri of snemmt að taka upp nýja stefnu. Ég held að það hefði verið hollt ef t. d. hefði verið tekin upp ný stefna í landbúnaðarmálum svolítið fyrr. Ég held að það hafi verið röng stefna sem fylgt var í landbúnaðarmálum að þetta væri í lagi eins og það væri og við gætum bara séð til, þjóðinni mundi áreiðanlega fjölga mikið og hún mundi éta meira kjöt og drekka meiri mjólk og þess vegna væri sjálfsagt að rækta meira og meira. Sannleikurinn er sá, að við erum að koma sjávarútveginum í sama farveginn ef við tökum ekki til hendinni núna, við erum þá að búa okkur til sams konar vandamál í sjávarútveginum og við höfum við að glíma í landbúnaðinum og ekki er það skemmtilegt.
Hæstv. viðskrh. talaði líka um að það hefði ýmislegt verið gert í uppbyggingu hraðfrystihúsanna. Þó er það svo, að mjög víða er mjög mikið ógert í þeim efnum og þau eru mjög víða mjög illa á sig komin. Þess eru meira að segja dæmi, að menn fá ekki lánafyrirgreiðslu til þess að byggja sér ný frystihús eða eiga í erfiðleikum með lánafyrirgreiðslu í sambandi við það, en hins vegar er allt í lagi að útvega þeim einn togara í viðbót. Þetta dæmi er frá Skagaströnd. Ég hef skoðað frystihúsið þar, það er gamalt sláturhús, og ég held að það sé eitt lífsins undur að það skuli nokkurn tíma komast fiskur í það hús, svo langar leiðir sem hann þarf að ferðast upp og niður á milli hæða, og þar að auki er frystigeymslan varla manngeng. (Gripið fram í: Þar er besta nýting á landinu.) Það er gott fólk á Skagaströnd. Þess vegna finnst mér líka að það ætti að fá nýtt frystihús, en það hefur ekki fengið þá lánafyrirgreiðslu í sambandi við það, en ekki stendur á henni í sambandi við skipakaup. Það er kjarni þessa máls.
Hæstv. sjútvrh. talaði um að ef það frv. yrði að lögum, sem hér er flutt, mundu skipin hætta að úreldast eða að menn mundu hætta að úrelda skip, eins og ég held að hann hafi orðað það, menn mundu hanga í gömlum döllum ef þessi regla skyldi gilda. Ég held að þetta sé alrangt og það sé alls ekki þannig; vegna þess að eins og þessar reglur eru settar fram er augljóst að þeim mun meira sem verður úrelt, þeim mun meira svigrúm verður til endurnýjunar. Það held ég að menn muni vitaskuld sjá. Við flm. þessa frv. höfum flutt hér líka frv. um aukningu úreldingarstyrksins. Ég er hins vegar tilbúinn til þess að hjálpa hæstv. ráðh. með það að tengja það saman, að menn hafi forgangsrétt til nýrra skipa ef þeir hafa úrelt skip. Ég hafði ekki hugsað mér að setja það inn í lagatextann og er í sjálfu sér reiðubúinn til að vinna að slíkum reglum með ráðh. án þess að það fari í lagatextann. En ef ráðh. vill endilega hafa eitthvað slíkt í lagatextanum er sjálfsagt að gefa því gaum og reyna að finna því stað og form. Það kann að vera rétt hjá ráðh., að það ætti þá að vera í lagatextanum. Ég er samt ekki sannfærður um það, en mundi vera reiðubúinn til að teygja mig til samkomulags við ráðh. um það ef hann teldi það mikils virði.
Hinu komumst við ekki fram hjá, og það er meginatriði málsins, að útgerð er þess konar atvinnuvegur að þar er rík tilhneiging til offjárfestingar. Þess vegna verður hið opinbera að hafa afskipti af þessum málum. Hvort sem mönnum líkar vel eða illa við hömlur, og gjarnan mega þær víða vera minni en meiri að mínum dómi, þá er sjávarútvegur þess konar atvinnugrein að ekki verður komist hjá því að stjórnvöld marki heildarstefnuna vegna þess að hagsmunir hvers einstaks aðila ganga þvert á hagsmuni hinna. Þegar einn hlýtur að keppast við að ná sem mestu í sinn hlut og vera með sem nýtískulegast skip, þá er það auðvitað á kostnað hinna þegar heildarafraksturinn er gefinn. Það kemur minna í hvern einstakan hlut á eftir. Það er út frá þessu grundvallarsjónarmiði sem við verðum að skoða þetta mál.
Það er eindregin skoðun mín, að eins og málum sé nú komið sé það skömmtunarkerfi, sem er í gangi, til marks um það, til vitnis um það, að fiskiskipastóllinn er nú fullstór. Þess vegna, og vegna þess hvert eðli greinarinnar er, þá ber nauðsyn til að samþykkja þetta frv.