11.11.1980
Sameinað þing: 17. fundur, 103. löggjafarþing.
Sjá dálk 638 í B-deild Alþingistíðinda. (484)
26. mál, nýting ríkisjarða í þágu aldraðra
Sighvatur Björgvinsson:
Herra forseti. Sama till. og hér um ræðir var flutt á þingi í fyrra og tekin til umr. skömmu fyrir þinglausnir, ef ég man rétt. Ég tók þá einnig til máls í umr. til að lýsa fylgi við þessa þáltill. eins og hún var þá flutt, og það fylgi stendur enn. Hins vegar vek ég athygli á því, að það er ekki endilega víst að heils árs dvalarheimilisrekstur, eins og rætt er um í tillögugreininni, sé það sem best hentar í þessu sambandi, og ég tel að athugun sú, sem fram eigi að fara á nýtingu ríkisjarða í þágu aldraðra, eigi alls ekki að takmarkast við það eitt. Það hefur verið gerð tilraun með slíkt dvalarheimili í Dölum vestur. Sú tilraun hefur ekki, að mér er sagt, gefið góða raun, hvorki gagnvart rekstri vistunarheimilisins né gagnvart þeim sem þar dveljast.
Það kemur miklu fleira til álita í þessu sambandi en aðeins ríkisjarðir. Svo dæmi sé nefnt háttar þannig til í mínu kjördæmi, í Ísafjarðardjúpi, að þar er jörð sem bæjarfélagið á, en ríkið hefur fengið hluta jarðarinnar undir rekstur héraðsskóla. Þar hafa verið byggðar mjög glæsilegar og vandaðar byggingar og þarna er mikill jarðhiti. Vegna breytinga á atvinnuháttum og búsetu fólks og breytinga á lögum um grunnskóla og breytinga á skólagöngu almennt í landinu hefur hins vegar nemendum þessa skóla fækkað þannig að þarna er nú í námi aðeins um það bil þriðjungur þeirra nemenda sem byggingarnar eru hannaðar fyrir. Þeir, sem málum ráða þar vestra, hafa mikinn áhuga á að sú stofnun, sem þarna er fyrir hendi, verði nýtt að hluta til a.m.k. hluta úr ári með þarfir aldraðra fyrir augum. Þeir benda sérstaklega á í því sambandi að þarna sé nægur jarðhiti, sem auðvitað er mikill kostur í slíkum tilvikum, hvort heldur slík starfsemi yrði rekin sem heilsuhæli eða orlofsdvalarstaður.
Í Nd. Alþ. er frv. sem við stöndum að, hv. þm. Magnús H. Magnússon og ég, um tiltekna framkvæmd á félagslegri aðstoð við aldraða í orlofsmálum, þar sem gert er ráð fyrir að stofnaður verði og starfræktur á vegum félmrn. sérstakur sjóður, er við nefnum Orlofssjóð aldraðra, sem hafi því hlutverki að gegna að auðvelda öldruðu fólki að njóta sambærilegra réttinda við aðra aldurshópa í þjóðfélaginu til töku orlofs. Í frv. er einnig gert ráð fyrir að ef mönnum þyki það ráð geti slíkur sjóður rekið orlofsdvalarheimili um skamman eða lengri tíma á ári hverju fyrir aldrað fólk. Eru þá sérstaklega hafðir í huga þeir heimavistar- og héraðsskólar sem búnir eru mjög fullkomnum tækjum, bæði húsbúnaði og öðrum tækjum, en eru lítið eða ekkert nýttir yfir sumartímann.
Ég vil aðeins vekja athygli í þessu sambandi á því, að það geta komið til álita við athugun eins og till. gerir ráð fyrir fjölmörg önnur atriði en endilega ríkisjarðir. Það geta líka komið til álita t.d. þessir fjölmörgu heimavistarskólar sem sumir hverjir eru nú lítt eða ekki nýttir, miður en skyldi, og t.d. þær voldugu og miklu skólabyggingar sem voru reistar yfir húsmæðraskóla á sinni tíð, en eru nú lítið eða ekkert notaðar.
Í öðru lagi held ég að það væri rétt við þessa athugun líka að skoða aðra nýtingarmöguleika en dvalarheimili eða hugmyndir um dvalarheimili í þeim skilningi þess orðs sem við leggjum í heils árs dvalarstaði fyrir aldrað fólk. Ég held að það væri miklu betra að nýta þessar eignir til tímabundinnar vistunar, orlofsdvalar og annars slíks, en með þá heils ársvistun í huga sem menn eiga yfirleitt við þegar þeir ræða um dvalarheimili fyrir gamalt fólk.