25.11.1980
Sameinað þing: 24. fundur, 103. löggjafarþing.
Sjá dálk 898 í B-deild Alþingistíðinda. (805)
351. mál, greiðsla útflutningsbóta og niðurgreiðslna til bænda
Landbrh. (Pálmi Jónsson):
Herra forseti. Hv. fyrirspyrjandi spyr hvað líði athugun þeirri sem ríkisstj. var falið að láta fara fram með ályktun Alþingis frá 22. maí 1979, síðari mgr., sem er svo hljóðandi:
„Jafnframt láti ríkisstj. fara fram athugun á því, hvernig heppilegast sé að koma við breytingum á greiðslum útflutningsbóta og niðurgreiðslna, þannig að þær nýtist betur.“
Enn er spurt: „Hefur verið haldið áfram athugunum þeim, sem Stéttarsamband bænda hóf á fyrri hluta árs 1979 og gerði grein fyrir í bréfi til fyrirspyrjanda, dags. 6. apríl 1979?“
Í þriðja lagi er spurt: „Hefur verið kannað hvort unnt væri að afnema núverandi „kvótakerfi“ með því að beita þeim aðferðum, sem framangreind athugun Stéttarsambands bænda beinist að?“
Og í fjórða lagi: „Hverjar yrðu þær upphæðir nú, sem fjallað er um í nefndu bréfi?“
Ég vil byrja á því að taka það fram, að með lögum nr. 15 frá 18. apríl 1979 er kveðið á um tilteknar ráðstafanir, sem Framleiðsluráði landbúnaðarins og Stéttarsambandi bænda er heimilt að grípa til þegar ekki næst fullt verð fyrir búvöruframleiðsluna, og er þá jafnframt ætlast til að þær ráðstafanir hafi áhrif á framleiðsluþróun. Meðal þeirra leiða, sem lögin heimila í þessu skyni, er að greiða, með samþykki ríkisstj., hluta af niðurgreiðslum til framleiðenda í samræmi við framleiðslumagn, allt að ákveðnu marki, en síðan stighækkandi eftir því sem framleiðsla vex þar fyrir ofan. Með þessum ákvæðum hefur verið opnað fyrir lagalegar heimildir og lagalega möguleika til þess að unnt sé að greiða hluta af niðurgreiðslum á búvörur beint til bænda, svo sem fyrirspyrjandi leitar svara við.
Fleiri leiðir eru heimilar samkv. lögum þessum sem gefa Stéttarsambandi og Framleiðsluráði val um það, eftir því sem þeim samtökum sýnist best henta, hvaða leiðir eru farnar. Það er kunnugt, að af þeim leiðum, sem þau lög heimila, hefur verið valið kvótakerfi og kjarnfóðurgjald. Í svörum frá Stéttarsambandi bænda, sem ég hef leitað eftir varðandi framhald á þeim athugunum sem spurt er um í fsp., segir: „Ekki hefur verið unnið frekar að athugunum þeim sem Stéttarsamband bænda hóf árið 1979. Aðalfundur Stéttarsambands bænda 1979, sem haldinn var í ágúst það ár, ákvað að beita hinu svokallaða kvótakerfi til að draga úr framleiðslu nautgripa- og sauðfjárafurða, og var sú ákvörðun staðfest af landbrh. með bréfi, dags. 26. febr. s.l. Ekki þótti því ástæða til að vinna frekar að fyrrnefndum athugunum, enda engin tök á því vegna mikillar vinnu við undirbúning kvótakerfisins.“
Í sambandi við 3. lið þessarar fsp. segir: „Ekki hefur verið gerð nein athugun á því, hvort unnt væri að afnema kvótakerfið með þeim aðferðum sem athugun Stéttarsambandsins beindist að.“
Varðandi 4. lið fsp., um það, hvaða fjárhæðir hér er um að tefla, þá er skýrast að vitna til þess fjárlagafrv. sem nú liggur fyrir Alþ., en þar er gert ráð fyrir að útflutningsbætur verði á árinu 1981 12 milljarðar kr. og niðurgreiðslur 31 milljarður eða samtals, ef báðir þessir liðir eru teknir saman, 43 milljarðar kr. Rétt er að vekja athygli á því, að hluti af þessari fjárhæð fer til að greiða niður vaxta- og geymslukostnað á kjöti og mótframlag við Lífeyrissjóð bænda og nýtist því ekki til lækkunar framleiðslukostnaðar á frumstigi.
Í sambandi við þetta mál vil ég til viðbótar taka það fram, að s.l. sumar hreyfði ég þeirri hugmynd, bæði í ríkisstj. og við forustumenn bændasamtakanna og enn fremur á aðalfundi Stéttarsambands bænda, sem haldinn var á Kirkjubæjarklaustri um mánaðamótin ágúst-sept., að orlof og veikindaálag vinnuliðar verðlagsgrundvallarins væri tekið út úr grundvellinum og greitt beint til bænda. Þetta var ekki ný hugmynd. Áður höfðu þessar hugmyndir verið ræddar m.a. á Búnaðarþingi, og hv. þm. Páll Pétursson hafði flutt till. um þetta efni hér á hv. Alþ. Í framhaldi af þessum hugmyndum fóru fram miklar athuganir á framkvæmd málsins, sem sýndist í fyrstu lotu vera mjög jákvætt, stefna að því að lækka verð á búvöru og vera hagkvæm leið til niðurgreiðslu til bænda. En við athuganir á framkvæmd þess kom í ljós að framkvæmdaerfiðleikar voru svo miklir að ekki hefur enn tekist að finna nægilega greiðfæra leið til þess að að þessu væri horfið. Ég vil taka það fram, að hér er um hluta af þessu máli að ræða, hér er um eina leið að ræða af því sem hv. fyrirspyrjandi spyr í raun og veru um. En meðan ekki finnast greiðar framkvæmdaleiðir er ég mjög ófús að stuðla að því, að enn eitt kerfi flókinna reglna verði tekið upp í sambandi við landbúnaðinn. Því miður hefur ekki enn fundist einfatt kerfi til að koma þessu máli fram.
Ég vil svo aðeins taka það fram í sambandi við þessar fsp., að eftir því sem vinnukraftur í Stéttarsambandi bænda og hjá bændasamtökunum hrekkur til sem eðlilegast er að vinni þetta að meginhluta, tel ég eðlilegt að frekari athuganir fari fram á þessum leiðum.