20.01.1982
Neðri deild: 32. fundur, 104. löggjafarþing.
Sjá dálk 1915 í B-deild Alþingistíðinda. (1654)
94. mál, þingsköp Alþingis
Vilmundur Gylfason:
Herra forseti. Ég vil eins og aðrir þeir, sem hér hafa tekið til máls, þakka hv. 4. þm. Reykv. fyrir að hreyfa þessu máli sem óneitanlega skiptir mjög verulegu máli um það, með hverjum hætti þjóðþingið starfar.
Það er auðvitað eðlilegt að um það sé spurt, þegar frv. eins og þetta kemur fram, hvort verið sé að takmarka með einum eða öðrum hætti rétt og starfssvið löggjafarsamkomunnar sjálfrar. Hv. flm. hefur svarað því og undirstrikað rækilega að svo sé ekki, heldur sé aðeins verið að aga störfin meira en verið hefur. Þetta hlýtur auðvitað að vera hárrétt og í öðru lagi mikill kjarni málsins.
En annan kjarna þessa máls hygg ég vera — og segi það um leið og ég lýsi yfir fyllsta stuðningi við þetta frv. og vil auðvitað taka undir það með hæstv. félmrh., að mjög þakkarvert væri ef löggjafarsamkoman sæi möguleika á að samþykkja frv., sem nú er flutt í annað skipti, — en ég vil engu að síður undirstrika rækilega að ég tel að þær hugmyndir, sem hv. flm. hreyfir í þessu frv., tengist annars konar hugmyndum. Það er alþekkt í þjóðþingum allt í kringum okkur, í löndum sem við teljum okkur vera félagslega og menningarlega skyld, að starfssvið þjóðþinganna, hið eiginlega löggjafarstarf, hefur verið að flytjast af vettvangi ræðumennsku í sameinuðum þingum og yfir í nefndir þinganna sem eru sérhæfðari og fjalla um ákveðin starfssvið. Þessi þróun er að eiga sér stað, að ég hygg, í flestum ef ekki beinlínis öllum þjóðþingum í kringum okkur. Starfsemin í þingnefndunum verður þá æ líkari því sem starfsemi var eða hefur verið í hinum sameinuðu þingum. Þessar nefndir hafa til að mynda sérfræðilega aðstoð og í annan stað starfa þær fyrir opnum tjöldum, sem er einkenni á störfum þinganna þegar þau eru sameinuð. Og því segi ég þetta, að mig langar um leið og ég lýsi yfir stuðningi við þetta frv. — til að minna á annað frv. til l. um breytingu á lögum um þingsköp, sem raunar er til afgreiðslu í hv. nefnd og fjallar um þingnefndirnar. Ég tel að sé frv. eins og þetta samþykkt, sem herðir á reglum um tillöguflutning og ræðuflutning hér í þinginu, verði að sama skapi að auka vægi þeirrar starfsemi sem fram fer í þingnefndunum.
Hin almenna hugmynd, sem ég hygg að liggi að baki hugmyndum um þingsköp eins og þeim, sem hér er verið að ræða, og þeim öðrum hugmyndum sem fluttar hafa verið, er auðvitað m. a. sú, að eðlilega hlýtur það að valda áhyggjum í sambandi við allar hugmyndir um lýðræði, að vitaskuld er það svo, að þegar þjóðfélög hafa verið að gerast sérhæfðari, þegar það útheimtir æ meiri sérþekkingu að fjalla um reglur samfélagsins, lög eða annars konar reglur, þá hefur það verið að gerast, að eiginleg umfjöllun, eiginleg lagasmíð og þar með mikið vald, sem að slíku lýtur, hefur verið að færast frá þjóðþingunum og til sérfræðinga sem með okkar skipan og kannske af mjög eðlilegum ástæðum starfa hjá framkvæmdavaldinu. Þessi valdatilfærsla er auðvitað með öllu óeðlileg, þó svo það sé bæði eðlilegt og skiljanlegt af hverju þetta hefur verið að eiga sér stað með þessum hætti á undanförnum árum, og það er eðlilegt að þjóðþingin, hinir kjörnu fulltrúar, leiti að svörum við þessari þróun. Ég hygg að eitthvert allra eðlilegasta svarið við þeirri þróun, sem hér er verið að lýsa, felist einmitt í því sem hér er verið að leggja til, í fyrsta lagi að störf hins sameinaða þings — hvort sem það er í einni eða tveimur deildum, sem er auðvitað aukaatriði — séu þrengd og öguð, en um leið sé hið eiginlega umfjöllunarvald, sem aftur njóti sérfræðiaðstoðar, flutt út í þingnefndirnar sem starfi í framtíðinni með sama hætti og hið sameinaða þing starfar nú, m. ö. o. sé hér um að ræða bæði eðlilega og heilbrigða svörun við því yfirþyrmandi sérfræðinga- og framkvæmdavaldi sem ekki aðeins hefur verið að gerast hér, heldur allt í kringum okkur. Það er í þessu samhengi sem ég vil gjarnan sjá það frv. sem hv. 4. þm. Reykv. hefur hér mælt fyrir, og það er í þessu samhengi sem ég tel að hér sé verið að leggja til og mæla fyrir miklu spori fram á við. En ég vil enn undirstrika það, að í tengslum við þrengingu á starfi hér er hitt, að umfjöllun, vald og sérfræðiaðstoð sé fært út í þingnefndirnar.
Ég vil svo að lokum taka undir með hæstv. félmrh. um það, að það væri mjög til bóta ef þetta frv. velktist ekki hér eina ferðina enn, heldur væri hægt að afgreiða það á þessu þingi, eins og hann raunar lagði til.