23.03.1982
Sameinað þing: 67. fundur, 104. löggjafarþing.
Sjá dálk 3162 í B-deild Alþingistíðinda. (2766)
226. mál, Húsnæðisstofnun ríkisins
Fyrirspyrjandi (Magnús H. Magnússon):
Herra forseti. Þegar unnið var að samningu frv. til nýrra laga um Húsnæðisstofnun ríkisins veturinn 1978–79 voru margar athuganir gerðar og útreikningar á stöðu byggingarlánasjóðanna, þ.e. Byggingarsjóðs ríkisins og Byggingarsjóðs verkamanna, m.a. til þess að finna út hve mikið þyrfti að auka fjárframlög ríkissjóðs og annað fjárstreymi til sjóðanna til að unnt yrði að standa við þær stefnumarkanir sem menn höfðu sett sér um nýjar útlánareglur sjóðanna, m.a. þá að auka almenn lán Byggingarsjóðs ríkisins í 80% af brúttó byggingarkostnaði íbúða á ekki lengri tíma en 10 árum og samsvarandi aukningu lána vegna kaupa á eldri íbúðum. Einn liður í þessari athugun var að framreikna tekjur og gjöld af öllum lánum, sem veitt höfðu verið, og öllum lánum, sem tekin höfðu verið frá árinu 1955 til ársloka 1978. Náði útreikningurinn allt til ársins 2011 og var gengið út frá mismunandi forsendum um verðbólguþróun.
Eitt af því, sem í ljós kom, var að sú hlutfallslega verðtrygging lána sem tekin var upp árið 1974 skilaði óvæntum niðurstöðum. Lánskjörin voru í raun mun þyngri fyrir lántakendur en menn höfðu ætlað. Ástæðan var einkum sú, að vextir reiknast hverju sinni ofan á uppfærslu verðtryggða hluta lánsins. Hann vex stöðugt að hlutfalli, en óverðtryggði hlutinn rýrnar að sama skapi. Leiðir þetta ekki aðeins til hárrar raunávöxtunar, þegar miðað er við lánstímann í heild, heldur einnig til mjög misþungrar greiðslubyrðar af lánum, því þyngri sem lánin eru til lengri tíma, og greiðslubyrðin þyngist því meira sem lengra líður á lánstímann.
Það sýndi sig að þau kjör, sem ákveðin voru fyrir nýbyggingarlán í maí 1978, þ.e. 9.75% vextir og 60% verðtrygging, jafngilda frá 5.1% meðalársvöxtun í 40% verðbólgu og 7% raunvöxtum í 10% verðbólgu og fara helst ekki niður fyrir 5%, hversu hátt sem verðbólgustigið verður. Þessar niðurstöður leiddu til þess, að 1. ágúst 1979 var lánskjörum breytt þannig að upp var tekin full verðtrygging en vextir lækkaðir í 2%, þ.e. 2% raunvextir í stað 5–7% eins og áður var. Þessar niðurstöður leiddu einnig til þess, að í það frv. um Húsnæðisstofnun ríkisins, sem í smíðum var, var sett bráðabirgðaákvæði til að létta þessum óeðlilega þungu byrðum af þeim sem lán höfðu tekið á tímabilinu frá ársbyrjun 1974 og fram á mitt ár 1979. Ákvæðið er þannig, með leyfi hæstv. forseta:
„Húsnæðisstofnun ríkisins skal í samráði við veðdeild Landsbanka Íslands hlutast til um að þeim einstaklingum, sem fengið hafa nýbyggingarlán á árunum 1974–1979 með hlutfallslegri verðtryggingu, verði gefinn kostur á að skipta á skuldabréfum. Skal þá gefa út nýtt skuldabréf fyrir uppfærðum eftirstöðvum eldra lánsins, enda nemi þær þannig reiknaðar hærri fjárhæð en 1 millj. kr. Bréf þetta skal vera með þeim lánskjörum, sem ákveðin eru í lögum þessum. Eigi skal greiða stimpilgjald af hinum nýju skuldabréfum. Breytingar þessar skal, ef henta þykir, heimilt að framkvæma með sérstakri yfirlýsingu eða viðauka við eldri bréf.“
Hér er um mikið sanngirnismál að ræða fyrir viðkomandi lántakendur. Því hef ég leyft mér að bera fram fsp. til hæstv. félmrh. á þskj. 407 um þetta efni, og eins og hér hefur komið fram hefur hv. 4. þm. Vestf. einnig lagt fram fsp. svipaðs eðlis. Fsp. mín er þessi, með leyfi hæstv. forseta:
„Hvernig hefur til tekist með framkvæmd á 2. tölul. ákvæða til bráðabirgða í lögum nr. 51 frá 1980, um Húsnæðisstofnun ríkisins?“