11.11.1981
Neðri deild: 11. fundur, 104. löggjafarþing.
Sjá dálk 653 í B-deild Alþingistíðinda. (495)
72. mál, staðgreiðsla opinberra gjalda
Halldór Ásgrímsson:
Herra forseti. Ég þakka hv. 4. þm. Austurl. fyrir að gefa hv. 3. þm. Austurl. orðið. Það er með þetta mál eins og mörg önnur, að það hefur verið lengi í undirbúningi. Allir stjórnmálaflokkar hafa lýst yfir að þeir séu því fylgjandi, að staðgreiðslukerfi skatta verði komið á. Hins vegar hefur verið unnið að þessu máli með — ég vil ekki segja sérstæðum hætti, en þó þeim hætti sem ég hefði talið að mætti fara mun betur.
Á vorþingi 1978 var lagt fram frv. til laga um staðgreiðslukerfi skatta. Það frv. var samið af ríkisskattstjóra og hafði hlotið litla sem enga meðferð hjá öðrum aðilum. Var gert ráð fyrir að það frv. yrði að lögum á því ári og staðgreiðslukerfi skatta gæti tekið gildi í upphafi árs 1979, sem var að mínu mati algjörlega vonlaust. Síðan lá vinna við þetta mál nokkuð lengi niðri.
Það er að mínu mati hættulegt í þessu máli að ætla sér að hafa of mikinn hraða á. Hér er um vandasamt mál að ræða sem þarfnast mikilla breytinga, og þess vegna mega menn ekki ætla sér að koma þessu kerfi á mjög fljótt. Við höfum dæmi um það í öðrum löndum, t. d. í Danmörku þar sem slíku kerfi var komið á fót. Það varð þess valdandi að mjög miklir erfiðleikar urðu lengi á eftir í skattkerfinu. Þess vegna tel ég að þetta mál þurfi mikinn undirbúning.
Það gerist síðan að ríkisskattstjóri semur nýtt frv., það frv. sem hér er lagt fram, en ég tel hins vegar að tiltölulega lítil samráð hafi verið höfð við aðra aðila í þjóðfélaginu um þetta mál.
Við í þingflokki Framsfl. höfum lesið þetta frv. yfir. Við töldum rétt, að það yrði lagt fram, og viljum vinna að því, að frv. geti orðið að lögum, en erum hins vegar þeirrar skoðunar, að veruleg vinna sé eftir áður en slíkt getur orðið. Um það má að sjálfsögðu deila, hvort slík vinna eigi að fara fram áður en frv. er lagt fram eða í þinginu. Ég skal ekkert um það fullyrða, en tel hins vegar að það sé veruleg vinna eftir í þessu máli.
Ég ætla ekki að gera að umræðuefni hér öll þau atriði sem ég tel að þurfi að athuga betur, en vil þó nefna nokkur.
Gert er ráð fyrir að þeir aðilar, sem telja sér hagstæðara að nota aðra reglu en 10% frádrátt, þurfi að gera grein fyrir málum sínum fyrir fram, áður en þeir fá staðgreiðslukort. Þetta þýðir í reynd að það þurfi að verða um fyrirframframtal að ræða hjá flestum þeim aðilum sem er hagstæðara að nota annan frádrátt en svokallaðan 10% frádrátt, en það eru um 30% framteljenda. Að mínu mati væri æskilegra að komast hjá slíkri skriffinnsku. Þess vegna hlýtur að koma til athugunar hvort ekki er hægt að byggja á þeim frádrætti sem menn hafa haft árið áður. Ég nefni þetta sem eitt atriði sem getur orðið veigamikið í því sambandi hvort hér verður um mjög viðamikið og dýrt kerfi að ræða.
Í öðru lagi vil ég nefna það, að vegna hinnar öru verðbólguþróunar, sem er hér á landi, og m. a. mikilla launabreytinga ársfjórðungslega mun verða nauðsynlegt, eins og frv. er upp byggt, að gefa út nýjar skatttöflur fyrir hvern launþega ársfjórðungslega. Það er ekki vitað hverjar þessar launabreytingar verða. Þess vegna hlýtur, eftir að ljóst er hvað miklar launabreytingar verða ársfjórðungslega, að þurfa að breyta skatttöflunum, nema menn treysti sér til að segja fyrir um það nokkurn veginn ári fyrir fram hverjar breytingarnar verði. Þetta mun valda nokkrum erfiðleikum. Þess vegna finnst mér að það þurfi að athuga með hvaða öðrum hætti væri hægt að koma slíku fyrir.
Í þriðja lagi vil ég nefna að gert er ráð fyrir að ríkisskattstjóra séu ætluð 3% af innheimtufé til að standa undir rekstrarkostnaði. Með þessu er verið að skapa ríkisskattstjóraembættinu tekjustofn og má segja að það sé að nokkru leyti tekið undan fjárveitingavaldinu. Þetta atriði tel ég einnig að þurfi að athuga. Ég veit að sveitarfélögunum finnst þessi innheimtuprósenta vera of há, því það má segja að ríkisskattstjóraembættið hafi veitt verulega þjónustu varðandi álagningu sveitarfélaganna án þess að nokkurt gjald hafi verið tekið fyrir, en gert er ráð fyrir að þessi prósenta standi undir öllum þessum kostnaði.
Það má almennt segja um þetta frv., að það er nokkuð torlesið og mikið af tilvísunum í því og allmiklar endurtekningar. Þannig er allmikil vinna að lesa það nákvæmlega og setja sig inn í málið. Ég á því von á að við nefndarmenn í fjh.- og viðskn. þurfum alllangan tíma til að setja okkur inn í málið og gera þær breytingar sem við kunnum að telja nauðsynlegar. Ég tel í raun og veru útilokað að von sé til að ljúka máli sem þessu fyrir áramót. Ég held að það sé ekkert annað en sjálfsblekking að gera sér vonir um slíkt. Ég mundi telja mjög gott ef tækist að ljúka þessu máli á þessu þingi. Í sjálfu sér er ekkert óeðlilegt með mál sem þetta að það sé tekið fyrir á tveimur þingum. Það má hins vegar geta þess, eins og hæstv. fjmrh. kom inn á, að gert er ráð fyrir að það taki ekki gildi nema með sérstökum lögum sem skapa þá meira svigrúm til breytinga síðar. En ég vil taka það fram, að ég veit að allir nefndarmenn í fjh.- og viðskn. gera hvað þeir geta til að flýta þessu máli. Ég tel hins vegar mjög mikilvægt að málið sé vel undirbúið hér í þinginu og við fáum góðan tíma til að ræða við þá aðila sem hér eiga hlut að máli, hvort sem það eru vinnuveitendur, sveitarfélög, innheimtumenn ríkisins, launþegahreyfingin eða aðrir aðilar sem þetta mál hlýtur óneitanlega að snerta.