11.03.1983
Neðri deild: 62. fundur, 105. löggjafarþing.
Sjá dálk 2957 í B-deild Alþingistíðinda. (3010)
248. mál, samkomudagur Alþingis
Halldór Ásgrímsson:
Herra forseti. Hér er í reynd um mjög óvenjulegt mál að ræða, eins og kom fram í orðum hæstv. forseta, þegar hann kynnti málið, að hér væri um frv. að ræða. Það er hinn venjulegi gangur mála að frv. séu rædd í deildum og hljóti þar venjulega meðferð og þáltill. séu fluttar og ræddar í Sþ. Hér er um mál að ræða sem að sjálfsögðu hefði átt að flytja í Sþ. En í stað þess hafa flm. kosið að flytja sams konar þáltill. í báðum deildum. Það verður ekki skilið öðruvísi en svo, að afgreiða eigi tvær sams konar tillögur frá Alþingi til þess að Alþingi geti almennilega látið í ljós vilja sinn varðandi þetta mál.
Framsfl. hefur lýst því yfir að hann sé andvígur tvennum kosningum á þessu ári. Og hann hefur lýst því yfir að nauðsynlegt sé að taka á efnahagsmálum strax að loknum kosningum. Hv. formaður Alþb., Svavar Gestsson, hefur lýst því yfir að hann telji nauðsynlegt að hafa tvennar kosningar á þessu ári og sams konar yfirlýsingar hafa komið frá þeim sjálfstæðismönnum. Það er ekki hægt að hugsa sér að neitt annað búi hér undir en að menn vilji leggja á það áherslu með þessari þáltill. að efnt skuli til tvennra kosninga á þessu ári. En í umr. um þetta mál hafa menn heykst á því að lýsa yfir þeim vilja sínum, sennilega vegna þess að þeir treysta sér vart til þess að verja slíkt gagnvart þjóðinni. Og það er að heyra að þessir flokkar hafi nú hætt við þetta. Hvað er það þá sem þeir vilja? Að sjálfsögðu höfum við framsóknarmenn mikinn áhuga á því að menn segi skilmerkilega og af fullri hreinskilni hvað þeir eru að fara. Við höfum engan áhuga á því að halda uppi einhverjum málalengingum um það, eins og hæstv. iðnrh. hefur gert hér í allan dag, öllum til leiðinda. Þess vegna skal ég vera mjög stuttorður og vænti þess að hæstv. iðnrh. verði það framvegis.
Ég vil leyfa mér að spyrja: Hvað ættast menn fyrir? Það kom hér fram hjá formanni Alþb. að þeir ætluðu að koma saman að loknum kosningum og taka á efnahagsmálum, án þess að mynda ríkisstj. Af hverju eru menn þá ekki tilbúnir að taka á þessum efnahagsmálum strax? Hafa menn trú á því að hægt verði að taka á efnahagsmálum í þessu landi án þess að mynda ríkisstj. eða mynda til þess meiri hl. hér á Alþingi? Var tekið á þessum málum fyrstu tvo mánuðina 1979 og 1980, áður en ríkisstj. var mynduð? Það er náttúrlega gersamlega út í hött að halda því fram að menn ætli að koma saman á Alþingi til þess að taka á efnahagsmálum án þess að mynda meirihlutastjórn í landinu. Af hverju geta þessir menn þá ekki tekið á þeim málum strax? Og hvernig ætla þeir að taka á þeim málum án þess að mynda meiri hl.? Sannleikurinn er náttúrlega sá, að það býr hér eitthvað undir. Sennilega býr það þá undir að þessir flokkar hyggjast ná saman að loknum kosningum og taka á þessum efnahagsvanda. Og fyrst þeir ætla að gera það, þá væri náttúrlega fróðlegt að þeir upplýstu okkur eitthvað um það með hvaða hætti þeir ætla að gera það. Ætla þeir að taka á vísitölumálunum? Það hefur verið erfitt að fá þá til að taka á þeim málum hingað til. Alþb. hefur alls ekki viljað taka á þeim málum og Sjálfstfl. hefur sýnt þeim heldur lítinn áhuga, þótt ég viðurkenni það sem hv. þm. Matthías Bjarnason sagði hér, að þeir sýndu málinu þó mun meiri áhuga heldur en Alþb.
Ætla þeir að taka á ríkisfjármálum eða ætla þeir að minnka erlendar lántökur? Það hefur ekki komið í ljós mikill vilji hér í þinginu undanfarið til þess að halda erlendum lántökum í skefjum. Allur þessi málatilbúnaður er því að sjálfsögðu hrein markleysa. Við, sem viljum ekki standa að þessum málatilbúnaði, eigum heimtingu á að fá að vita hvað menn eru að fara. Og þjóðin á náttúrlega heimtingu á að fá að vita hvað menn eru hér að samþykkja. Það þýðir ekkert að koma hér fram og segja að menn ætli að sjá til þess að Alþingi komi saman til þess að menn geti fengið tækifæri til þess að ræða um efnahagsmál. Við erum búin að vera að ræða hér um efnahagsmál í allan vetur. Það hefur gengið fremur illa, enda hefur núv. ríkisstj. ekki starfhæfan meiri hl. hér á Alþingi og það hefur komið í ljós að þegar þannig er í pottinn búið er ekki hægt að taka á þeim málum. Auðvitað vita þeir þm. sem hér standa að málum að það er ekki hægt að gera þetta öðruvísi en að mynda starfhæfan meiri hl. á Alþingi. Er þá ekki alveg eins gott að menn viðurkenni það og segi það skilmerkilega og séu ekkert að draga í land með það, að það sem stefnt sé að séu tvennar kosningar á þessu ári.
Vonandi eru þá viðkomandi aðilar tilbúnir að bera ábyrgð á því, tilbúnir að bera ábyrgð á þjóðfélaginu meðan á því stendur, þótt við framsóknarmenn séum ekki tilbúnir að gera það. Við teljum að hér sé við slíkan vanda að etja, að ekki sé verjandi að eyða fleiri mánuðum í kosningabaráttu. (MB: Af hverju lögðuð þið þá í veturinn?) Af hverju lögðum við í veturinn? Það er svo sem ágæt spurning. Það hefði sjálfsagt verið að mörgu leyti skynsamlegt að þær kosningar, sem nú eiga eftir að eiga sér stað, hefðu verið afstaðnar. Við getum orðið sammála um það. En þess þá heldur ber að forðast það að fara í tvennar kosningar það sem eftir er ársins.
Herra forseti. Ég sagði hér í upphafi máls míns að ég hefði ekki áhuga á að tefja þetta mál. Ég vildi aðeins koma hér á framfæri skoðunum mínum í málinu, enda tel ég það óhæfu að menn standi hér í málalengingum og málþófi á Alþingi. Það ber fyrst og fremst vott um það að menn sætti sig ekki við lýðræðisleg vinnubrögð. Ég get ekki tekið þátt í slíkum málalengingum. Það er ekkert við það að athuga þótt meiri hl. Alþingis samþykki það og ákveði að farið skuli út í tvennar kosningar á þessu ári. Það eru lýðræðisleg vinnubrögð. En það er lágmark að menn segi frá því, en séu ekki með einhverjar blekkingar um það að menn ætli að ná þinginu saman til þess að tala hér um efnahagsmál í nokkrar vikur. Það leggur ekki nokkur maður trúnað á það.
Ég vildi aðeins að lokum biðja hv. flm. að upplýsa þetta nú í fullri hreinskilni. Það kemur náttúrlega fram í þessu máli að hér býr eitthvað að baki. Annars væri ekki lagt slíkt ofurkapp á að afgreiða málið. Flm. hafa jafnvel látið í það skína að þetta skipti engu máli og sé hið ómerkilegasta mál, þótt þeir hafi ekki treyst forseta Sþ. fyrir meðhöndlun þess. Nú leggja þeir ofurkapp á að afgreiða þetta mál, sem þeir telja jafnvel sjálfir nokkuð ómerkilegt. Það vekur mikla furðu hjá okkur að menn skuli leggja þetta ofurkapp á að afgreiða málið. Því skal engan undra þótt við viljum gjarnan vita aðeins meira um það en fram hefur komið hjá mönnum hér í þessum umr.