14.03.1983
Sameinað þing: 66. fundur, 105. löggjafarþing.
Sjá dálk 3172 í B-deild Alþingistíðinda. (3198)
Almennar stjórnmálaumræður
Viðskrh. (Tómas Árnason):
Herra forseti. Góðir áheyrendur. Þegar núv. ríkisstj. var mynduð var verðbólga í landinu rúmlega 60% og var á uppleið. Því miður fékk Framsfl. því ekki framgengt í ríkisstj. að niðurtalningarstefnunni, sem gaf góða raun á árinu 1981, yrði fylgt nægilega eftir. Á aðeins átta mánuðum lækkaði verðbólga þá úr 60% niður í 40%. Það strandaði á Alþb. að fylgja málinu nægilega eftir.
Alþjóðleg efnahagskreppa, sú versta síðan 1930, ásamt stórfelldum samdrætti í þjóðarframleiðslu og þjóðartekjum, svo og óraunhæfum kjarasamningum á seinasta ári, hefur valdið verulegri hækkun verðbólgu á seinustu mánuðum. Í ágústmánuði s.l. samþykkti ríkisstj. að taka upp nýtt viðmiðunarkerfi fyrir laun til að lækka verðbólgu. Einnig var samþykkt að lækka gengi. Þá var og samþykkt að skerða verðbætur launa 1. des. s.l., að greiða láglaunabætur og lengja orlof. Þessar samþykktir voru allar framkvæmdar nema ein, sú þýðingarmesta, að breyta viðmiðunarkerfinu, að breyta ranglátu og úreltu vísitölukerfi. Því miður brást Alþb. í þessu efni og skorti kjark til að standa við gerða samninga.
Hlutur stjórnarandstöðunnar á Alþingi í vetur hefur í senn verið neikvæður og næsta ömurlegur og hefur byggst á því fyrst og seinast að torvelda skynsamlegar aðgerðir til viðnáms verðbólgunni. Samdráttur Alþb., Alþfl. og Sjálfstfl. verður stöðugt meira áberandi með degi hverjum. Hann hófst með því að þessir flokkar tóku höndum saman um að stöðva frv. forsrh. og hans manna og framsóknarmanna hér á Alþingi og með hinni neikvæðu þróun efnahags- og atvinnumála ásamt stöðvun þessa máls steyptist yfir þjóðina nú 1. mars s.l. verðbólguflóð sem vandséð er hvernig mönnum gengur að ráða við. Nú beinist þetta samstarf þessara flokka að því að leggja til hliðar nauðsynlegar aðgerðir í efnahagsmálum fram á haust og leggja áherslu á að ganga til tvennra kosninga í vor og sumar.
Verðbólgan mun að lokum leiða yfir þjóðina atvinnuleysi og upplausn í efnahagsmálum. Jákvæð þróun lífskjara er mjög háð því að það takist að beisla verðbólguna. Það verða settar fram aðallega tvær kenningar í þessu efni: Annars vegar er sú stefna Sjálfstfl. — leiftursókn gegn verðbólgu — að reyna að slá verðbólguna niður nánast í einu höggi. Sú stefna mun leiða af sér fjöldaatvinnuleysi. Hins vegar er sú stefna Framsfl. að telja verðbólguna niður í áföngum, t.d. á tveggja ára tímabili. Niðurtalning verðbólgu var framkvæmd mestan hluta ársins 1981 með ágætum árangri og án þess að þá kæmi til skerðing á kaupmætti launa.
Síðan í janúar 1982 hefur glíman staðið um það í ríkisstj. og síðar á Alþingi að gera róttækar breytingar á vísitölukerfinu til þess að bremsa verðbólguna. Framsfl. telur það brýnasta verkefni næstu mánaða að bæta rekstrarstöðu atvinnuveganna, auka framleiðslu og reyna að draga úr hinum hættulega viðskiptahalla við útlönd. Flokkurinn leggur til að gerð verði tveggja ára efnahagsáætlun sem leiðir til hjöðnunar verðbólgu. Nýtt og breytt viðmiðunarkerfi ásamt hliðarráðstöfunum til þess að verja kaupmátt launa, svo og samræmdri stefnu í efnahagsmálum að öðru leyti, er að okkar mati forsenda þess að hægt sé að ná tökum á verðbólgunni. Ef ekki næst samkomulag um slíka áætlun verður að lögfesta hana og halda lögin.
Í full þúsund ár hafa Íslendingar byggt ríki sitt á lögum og rétti. Alþingi hefur verið burðarás þjóðskipulagsins. Ef sameiginleg vandamál þjóðarinnar verða ekki leyst með öðrum hætti, er þá um annað að ræða en að rétt kjörnir fulltrúar þjóðarinnar á Alþingi leiði málin til lykta? Ég held ekki. Og þá verða Íslendingar að minnast hinna fornu spakmæla, að með lögum skal land byggja, en með ólögum eyða. — Ég þakka áheyrnina.