30.04.1984
Efri deild: 86. fundur, 106. löggjafarþing.
Sjá dálk 4977 í B-deild Alþingistíðinda. (4392)
317. mál, tollskrá
Flm. (Helgi Seljan):
Virðulegi forseti. Ég hef leyft mér á þskj. 627 að flytja lítið frv. ásamt þeim hv. þm. Sigríði Dúnu Kristmundsdóttur, Kolbrúnu Jónsdóttur og Karli Steinari Guðnasyni. 1. gr. frv. hljóðar svo:
„Þó skal heimilt að fella niður að fullu tolla og aðflutningsgjöld af allt að 40 bifreiðum árlega fyrir þá sem mestir eru öryrkjar en geta þó ekið sjálfir sérstaklega útbúinni bifreið.“
Þetta er í 3. mgr. 27. tölul. 3. gr. laga frá 1981, um tollskrá.
Í grg. með þessu frv. segir svo:
Í núgildandi lögum eru heimildir til að lækka eða fella niður gjöld af allt að 550 fólksbifreiðum árlega fyrir fólk sem er fatlað á svo háu stigi að það á erfitt með að fara ferða sinna án farartækja. Þar er miðað við ákveðna hámarksupphæð niðurfellingar, þ. e. allt að 24 þús. kr., sem gilti í samþykkt Alþingis 8. apríl 1981. Lögin gerðu ráð fyrir breytingum skv. framfærsluvísitölu og er niðurfellingin nú 66 þús. kr.
Þetta er hin almenna heimild. Sérstök heimild er svo fyrir tvöfaldri þessari niðurfellingu til þeirra öryrkja sem verst eru staddir en geta þó ekið sérstaklega útbúinni bifreið. Sú heimild er bundin við allt að 40 bifreiðir árlega af heildartölunni 550 og er nú í niðurfellingu samtals 132 þús. kr. að hámarki.
Þessi upphæð er hverfandi miðað við það hversu stórar og um leið dýrar bifreiðar þessir aðilar þurfa að kaupa, annars vegar vegna hjólastóla sinna, sem þeir þurfa að koma í þessar bifreiðar með þægilegum hætti, og hins vegar vegna margháttaðs aukabúnaðar eða almennt vandaðri búnaðar en gengur og gerist. Þessir aðilar, sem niðurfellingar njóta skv. hinni sérstöku heimild, þ. e. 132 þús. kr., eru í raun bundnir kaupum á bifreiðum sem skv. upplýsingum frá Öryrkjabandalaginu kosta frá 500–700 þús. kr. þegar allt er meðtalið og jafnvel meira. Allir vita hve aðflutningsgjöld og tollar eru stór hluti af verði bifreiða og skv. þessu frv. yrði því um verulega bót að ræða fyrir þessa verst settu öryrkja sem þó eiga möguleika á að komast allra sinna ferða í bifreið ef nógu vel er að öllu búið.
Flm. eru þó tilbúnir til þess að skoða allar leiðir til að auka þessa niðurfellingu þótt ekki yrði að fullu.
Hitt er augljóst að miðað við almennt verð bifreiða og möguleika þeirra rúmlega 500 aðila, sem árlega fá hina lægri heimild, til þess að fá ódýrari bifreiðir, þá er hlutfallsleg staða þeirra mun betri en hinna sem mest þurfa á að halda þó að þar sé ekki verið að reikna með neinni ofrausn heldur.
Ég vil í örfáum orðum greina fyrir hönd okkar flm. frá röksemdum þessa frekar en í grg. stendur þó að það þurfi ekki mörg orð um þetta frv.
Tilefni þess er málaleitan frá nokkrum þeirra öryrkja sem þurfa á þeim bifreiðum að halda sem þetta frv. tekur til. Ég veit að þeir aðilar hafa leitað til stjórnvalda um þetta og fengið þar býsna góð svör, að ég hygg, um að á þessum málum verði tekið og vitnað til þess að tottskráin sé nú í allsherjarendurskoðun eins og hefur verið tekið fram hér á þingi í vetur.
Flm. er fullljóst að það er nokkur vandi í kringum þetta mál svo sem önnur mál er varða tollskrána og alveg sérstaklega þá sem standa að þeirri endurskoðun. Stjórnarsinnar, sem fylgjast með framvindu mála, vilja eflaust fara að öllu með gát, en ég þykist þess þó fullviss að bæði hæstv. fjmrh. og hv. stjórnarsinnar líti nokkuð öðrum augum á þetta afmarkaða mál en ýmis önnur sem eflaust koma til athugunar við þessa endurskoðun. Ég get ekki stillt mig um að nefna í því sambandi að hæstv. núv. fjmrh. var á sínum tíma mikill hvatamaður þess að þessum lögum var á sínum tíma breytt í meðferð Nd. til hagsbóta fyrir báða aðila, bæði varðandi hina almennu heimild og ekki síður fyrir hina verst settu öryrkja um leið.
Ég vil hins vegar benda á að þessi heimild, sem er bundin við 40 bifreiðir, hefur hvergi nærri verið fullnýtt núna á síðustu árum. Ég hygg að nýtingin hafi hæst komist upp í 25–26 bifreiðir og allt niður í 20 bifreiðir árlega sem þessi hærri heimild hefði verið bundin við. Ég held að það sé rétt, sem öryrkjar hafa bent mér á, að ástæðan sé einfaldlega sú hversu dýrir þessir bílar eru og niðurfellingin því vart nægilegur hvati eða nægileg hjálp þó að þetta sé óneitanlega talsverð upphæð alveg sérstaklega í ljósi almenns bifreiðaverðs, en eins og í grg. frv. segir er hlutfall sem niðurfelling gjalds af þessum bifreiðum verst settu öryrkjanna í raun og veru mun minna en hinna sem hafa tök á að kaupa ódýrari bifreiðir, meira en helmingi ódýrari þegar aukabúnaður og vandaðri búnaðir í þessa bíla eru teknir með í reikninginn. Ég bið því hv. fjh.- og viðskn. að athuga þessa hlið alveg sérstaklega því að ég veit að allir vilja hlut verst settu öryrkjanna og hjólastólafólksins, sem getur ekið bifreið með góðum búnaði, sem bestan. Ég tek það enn fram að full niðurfelling er ekkert skilyrði, síður en svo, af hálfu okkar flm. Öll leiðrétting er af hinu góða og þetta fólk munar þar um.
Einhver kynni að segja að nær hefði 1. flm. verið að fá þá leiðréttingu, sem hér er farið fram á, í tíð fyrri ríkisstj. þegar hann átti þar aðild að. Ég get alveg tekið undir það, en ég hafði þá hreinlega ekki áttað mig á hversu hin tvöfalda niðurfelling kemur út í raun fyrr en athygli mín var vakin á þessu af þeim sem gleggst þekkja til af eigin raun. Þeir vöktu sem sagt einmitt athygli mína á því vandamáli nú á dögunum sem þeir og aðrir illa settir öryrkjar stæðu andspænis og eins því ósamræmi sem ríkir í raun milli þeirra og þess hóps manna sem gæti valið sér ódýrari bifreiðir en fengi hálfa eftirgjöf á við þá.
Ég er sjálfsagt ekki einn um þetta því að ég hygg að flestir alþm. hafi ekki gert sér grein fyrir því hvað dýrar bifreiðir hjólastólafólkið þarf, hversu dýrum bifreiðum þeir þurfa á að halda sem eru bundnir við hjólastól. Ég efast stórlega um það, a. m. k. koma þessar tölur mér mjög á óvart og er ég þó vel kunnugur stórum hópi þessa fólks.
Varðandi endurskoðun tollskrárinnar, sem ég vék að áðan, hefur það heyrst að hér muni jafnvel verða gerbreyting á hvað varðar öryrkjabifreiðir. Ég veit ekki hversu þessari endurskoðun er langt komið, en af því að hæstv. fjmrh. hefur verið sérstakur áhugamaður um þessi mál væri kannske ráð að spyrja hann nú að því hvort í þeirri endurskoðun væri eitthvað um að gagnger breyting yrði á varðandi niðurfellingu gjalda af þessum bifreiðum og jafnvel yrði fellt inn í tryggingakerfið sérstaklega að styrkja og styðja öryrkja til bifreiðakaupa með einhverjum hætti. Þetta segi ég vegna þess að þessar raddir hafa heyrst frá þeim aðilum sem hafa verið að endurskoða lögin um tollskrána. Það kann vel að vera að þarna sé hægt að finna heppilegri leið og betri til lausnar þessu. Um það hljótum við hins vegar að vera sammála að í mörgu er einmitt þessi aðferð með niðurfellingu gjalda á þennan hátt eðlileg og réttlát og alveg sérstaklega miðað við það sem við höfum nú alltaf í huga varðandi hina almennu heimild, a. m. k. að misnotkunarhætta er miklu minni með þessari aðferð, en ef menn fara að setja þetta með einhverjum hætti inn í tryggingakerfið. Ég er alveg sannfærður um að misnotkunarhættan er minnst með þessari aðferð sem hér um ræðir.
Þessu litla frv. vil ég svo mega vísa til nefndar með þeirri frómu ósk að það fái þar góða og milda meðhöndlan og ef vera mætti ekki síður að hæstv. fjmrh. vildi kannske leggja hér orð í belg um það hvað hann hefði í huga í þessu efni, sem svo sannarlega hefur verið áhugamál hans og ég dreg ekkert úr að hann hefur þar mörgu góðu til leiðar komið. Væri þá ágætt að hann gæfi nefndinni annaðhvort veganesti um það hvernig með skyldi fara í sambandi við þetta mál eða þá upplýsa okkur hér í deildinni um hvort hann hefði önnur áform á prjónunum sem yrðu til leiðréttingar þessa máls.
Ég vil svo leyfa mér, virðulegi forseti, að leggja til að að lokinni þessari umr. verði frv. vísað til 2. umr. og hv. fjh.- og viðskn.