10.05.1984
Neðri deild: 85. fundur, 106. löggjafarþing.
Sjá dálk 5691 í B-deild Alþingistíðinda. (4997)
153. mál, höfundalög
Menntmrh. (Ragnhildur Helgadóttir):
Herra forseti. Frv. þetta er komið frá hv. Ed. sem gerði á því eina breytingu sem ég tel að sé til bóta og geri það ákvæði frv. sem breytingin var gerð á skýrara.
Ástæðan til þess að nú er flutt frv. til l. um breytingu á höfundalögum er fyrst og fremst hina öra tækniþróun sem hefur breytt allri aðstöðu höfundaréttar í heiminum. Tækniframfarir á síðari árum hafa haft í för með sér stórfellda röskun á hagsmunum og réttindum höfunda, listflytjenda og annarra rétthafa skv. höfundalögum. Svo almenn hafa not orðið af verkum höfunda með ljósritun, fjölritun, hljóðritun og myndritun án þess að endurgjald komi fyrir að nauðsynlegt hefur þótt víða um lönd að grípa til annars konar reglna en áður hafa gilt. Það er annars vegar þetta, að aðferðirnar hafa breyst, og hins vegar hefur umfangið breyst. Þetta hefur leitt til þess að það hefur bæði orðið nauðsynlegt að afla með nokkuð öðrum hætti gjalds fyrir þessa notkun en áður var og einnig hefur þurft að breyta réttarfarsákvæðum um þessi efni þar sem einstökum höfundum eða rétthöfum sem misgert er við er nú eftir að hin nýja tækni kom til sögunnar enn þá erfiðara um vik að reka réttar síns. Þess vegna er að því horfið í þessu frv. að taka upp opinbert réttarfar að þessu leyti.
Þetta frv. er undirbúið af nefnd sem starfað hefur í tíð fyrri ríkisstj. Raunar hefur nokkuð breytt um menn í þessari nefnd frá því að hún fyrst hóf störf. Í henni eru nú Ragnar Aðalsteinsson hrl., Sigurður Reynir Pétursson hrl., Björn Bjarman lögfræðingur og rithöfundur, Gaukur Jörundsson prófessor, Knútur Hallsson ráðuneytisstjóri og Sólveig Ólafsdóttir lögfræðingur í menntmrn. Gaukur Jörundsson prófessor er formaður nefndarinnar. Hann var spurður ráða um þá breytingu sem Ed. gerði og hefur fjallað um hugmyndir manna þar um þetta mál og það liggur fyrir umsögn hans og svör við þeim spurningum sem fram voru settar.
Menn hafa nokkuð spurt um það hvernig þessum málum sé hagað í öðrum löndum. Um það er kafli í grg. frv. á bls. 5 í þskj., sem er nr. 219, og þar er getið um hvernig innheimtu gjalds vegna höfundaréttar er fyrirkomið í Vestur-Þýskalandi, Austurríki, Noregi, Svíþjóð og Danmörku. Einnig er vikið að því hvernig fjallað er um þessi mál í Bretlandi og Frakklandi og svo um það hver niðurstaða hefur orðið á alþjóðaþingi samtaka höfunda og tónskálda árið 1980. Þar var einróma samþykkt áskorun á ríkisstjórnir um að leggja gjald á upptökutæki og auð bönd í því skyni að bæta rétthöfum það tjón sem þeir biðu vegna þess að örðugt væri um vik að innheimta höfundaréttargjald þegar þessi tækni er notuð. Þess vegna hefur verið horfið að því ráði sem lagt er til í þessu frv. og mörg önnur ríki hafa einnig gripið til. Mikið samstarf á sér stað milli ríkja á þessu sviði, enda er það nauðsynlegt um efni sem þetta, og íslenska höfundaréttarnefndin hefur tekið drjúgan þátt í því. Það verður einnig til þess að gæta réttar íslenskra höfunda og listflytjenda, svo og annarra rétthafa hér á landi.
Ég vil, herra forseti, að öðru leyti vísa til þess sem ég sagði í Ed. um þetta frv. 6. febr. fóru fram umr. í þeirri hv. deild sem ég leyfi mér að vísa til hv. n. sem þetta fær til meðferðar til leiðbeiningar. Ég leyfi mér, herra forseti, að leggja til að málinu verði að lokinni þessari umr. vísað til 2. umr. og hv. menntmn. En áður en ég hverf úr ræðustóli, herra forseti, vil ég geta þess að mér hefur nú í dag borist bréf sem ég hygg að öðrum hv. þm. hafi líka borist þar sem nýstofnuð samtök rétthafa höfundaréttar og flutningsréttar hér á landi leggja á það þunga áherslu að þetta frv. nái fram að ganga nú á þessu þingi.