14.03.1985
Sameinað þing: 59. fundur, 107. löggjafarþing.
Sjá dálk 3603 í B-deild Alþingistíðinda. (2929)
258. mál, eiginfjárstaða banka og sparisjóða
Fyrirspurnin hljóðar svo:
1. Hver var eiginfjárstaða einstakra banka og sparisjóða á árunum 1982, 1983 og 1984, og hvert er hlutfall fjármunamyndunar af eigin fé þeirra á þessum þrem árum?
2. Hversu mikið af eigin fé einstakra banka og sparisjóða er bundið í varanlegum rekstrarfjármunum?
3. Hverjar eru skuldbindingar viðskiptabanka og sparisjóða vegna lífeyrisréttinda starfsmanna og hvaða áhrif hafa þær skuldbindingar á eiginfjárstöðu stofnananna og reikningsskil í árslok?
4. Hversu hátt hlutfall af eigin fé bankastofnana telur viðskiptaráðherra eðlilegt að sé bundið í fjárfestingu í varanlegum rekstrarfjármunum?
5. Hversu margar umsóknir liggja fyrir um stofnun nýrra bankaútibúa og sparisjóða?
6. Hvaða stofnanir eru það sem lagt hafa inn slíkar beiðnir?
Svar við 1. tölulið:
Eftirfarandi þrjár yfirlitstöflur eru unnar af bankaeftirliti Seðlabanka Íslands:
Tafla 1.
Bókfært eigið fé og eiginfjárhlutföll viðskiptabankanna.
Eigið fé
Eigið fé
Eigið fé
sem hlutfall af
sem hlutfall af
sem hlutfall af
niðurstöðu tölu
niðurstöðutölu
niðurstöðutölu
Bókfært
efnahagsreiknings
Bókfært
efnahagsreiknings
Bókfært
efnahagsreiknings
eigið fé
eigið fé
eigið fé
31.12.1984*
31.12.1983
31.12.1982
í þús. kr.
í þús. kr.
i þús. kr.
Landsbanki
1 125 500
4,4
915 276
4,9
478 701
4,7
Búnaðarbanki
560 365
8,1
441 854
9,0
230 821
8,6
Útvegsbanki
359 222
6,6
195 903
7,1
Iðnaðarbanki
143 303
7,4
65 682
7,0
Samvinnubanki
196 887
8,3
140 349
8,1
57 489
5,8
Verslunarbanki
107 788
12,1
47 856
9,4
Alþýðubanki
34 613
5,4
29 939
6,1
12 421
4,6
2 125 670
1 088 873
* Bráðabirgðatölur.
Ath.: Tölur fyrir árið 1984 eru ekki fyrirliggjandi frá þrem bönkum.
Á árinu 1982 eru fasteignir bankanna bókfærðar á fasteignamati, en á árunum 1983 og 1984 eru fasteignir bankanna, að undanskildum Landsbankanum, bókfærðar á framreiknuðu kostnaðarverði að frádregnum afskriftum. Ef fasteignir Landsbankans eru metnar á sama hátt og hjá hinum bönkunum árin 1983 og 1984 yrði eigið fé bankans í árslok 1983 1074 millj. kr. og eiginfjárhlutfall 5,7% og í árslok 1984 1327 millj. kr. og eiginfjárhlutfall 5,2%.
Tafla 2. Bókfært eigið fé og eiginfjárhlutföll sparisjóða.
Eigið fé
Eigið fé
Bókfært
sem hlutfall
Bókfært
sem hlutfall
eigið fé
af niðurstöðu-
eigið fé
af niðurstöðu-
31.12.1983
tölu efnahags-
31.12.1982
tölu efnahags-
í þús. kr.
reiknings
í þús. kr.
reiknings
Sparisjóður Hafnarfjarðar
87 568
15,6
47 418
15,7
Sparisjóðurinn í Keflavík
67 725
10,7
37 422
12,6
Sparisjóður Reykjavíkur og nágrennis
65 588
12,8
34 201
12,4
—
vélstjóra
43 435
16,0
19 139
13,2
—
Mýrasýslu
39 979
15,8
10 372
8,0
—
Kópavogs
21 060
8,8
10 935
9,0
—
V-Húnavatnssýslu
17 661
14,2
7 754
10,7
—
Siglufjarðar
24 598
20,2
12 415
18,8
—
Vestmannaeyja
8 167
8,5
4 108
7,8
—
Bolungarvíkur
29 181
24,8
14 663
23,5
—
Ólafsfjarðar
7 836
10,9
5 396
11,9
—
Svarfdæla
12 833
12,6
7 941
13,6
—
Norðfjarðar
9 109
12,3
4 746
10,9
Eigið fé sem
Eigið fé
Bókfært
hlutfall af
Bókfært eigið
sem hlutfall
eigið fé
31.12.1983
niðurstöðutölu efnahagsreiknings
fé 31.12.1982
af niðurstöðu tölu efnahagsreiknings
í þús. kr.
í þús. kr.
Eyrasparisjóður
11 442
17,4
6 010
14,6
Sparisjóður Þórshafnar og nágrennis
2 829
6,2
1 677
6,1
Sparisjóðurinn Pundið
1 127
2,4
545
2,2
Sparisjóður Ólafsvíkur
5 102
10,9
2 439
10,3
—
Glæsibæjarhrepps
3 001
8,0
1 937
9,4
—
Akureyrar
7 938
22,0
4 472
21,9
—
Þingeyrarhrepps
76
0,3
2 450
13,4
—
Önundarfjarðar
6 816
20,6
4 531
23,0
—
Súgfirðinga
1 744
6,7
1 167
7,7
—
Höfðhverfinga
706
3,1
454
3,6
—
Reykdæla
3 392
15.3
1 815
12,7
—
Súðavíkur
1 331
9,4
600
6,7
—
Mývetninga
815
5,2
426
5.4
—
Kirkjubóls- og Fellshreppa
1 593
12,9
886
12.7
—
Mýrhreppinga
1 494
14.3
1 012
15,1
—
Árskógsstrandar
1 045
10,7
507
8,5
—
Hrútfirðinga
607
5,9
220
4.1
—
Hríseyjar
675
11,0
186
4.7
—
Rauðasandshrepps
361
8,8
160
5.2
—
Kinnunga
653
14,4
389
13,9
—
Aðaldæla
418
7,5
165
6,7
—
Árneshrepps
210
6,2
53
3,1
—
Arnarneshrepps
244
10,6
137
9,3
—
Fnjóskdæla
285
13.5
184
9,2
—
Hólahrepps
186
9,9
138
13,4
—
Reykhólahrepps
136
15,5
43
12,3
—
Geiradalshrepps
76
30,1
77
14,5
Samtals:
489 042
13.2
249 140
12,6
Ath.: Tölur fyrir árið 1984 eru ekki fyrirliggjandi frá sparisjóðunum.
Tafla 3.
Fjármunamyndun (kaup umfram sölu á varanlegum rekstrarfjármunum) sem hlutfall
af bókfærðu eigin fé í árslok hjá 10 stærstu
innlánsstofnunum.*
1983
1982
%
%
Landsbanki Íslands
5.2
13,4
Búnaðarbanki Íslands
7,8
14,1
Útvegsbanki Íslands
8,8
6,3
Iðnaðarbanki Íslands hf.
9,9
17,8
Samvinnubanki Íslands hf
4.7
49,0
Verslunarbanki Íslands hf.
23.0
16,5
Alþýðubankinn hf.
26,4
39,1
Sparisjóðurinn í Keflavík
28,0
14,3
Sparisjóður Reykjavíkur og
nágrennis
10,5
2,0
Sparisjóður Hafnarfjarðar
4,8
2,4
Sparisjóður vélstjóra
7,6
9,0
* 10 stærstu innlánsstofnanirnar eru með 92 % af heildarinnlánum viðskiptabanka og sparisjóða.
Ath.: Tölur fyrir árið 1984 eru ekki fyrirliggjandi.
Á árinu 1982 eru fasteignir bankanna bókfærðar á fasteignamati. en á árinu 1983 eru fasteignir bankanna. að undanskildum Landsbankanum, bókfærðar á framreiknuðu kostnaðarverði að frádregnum afskriftum. Ef fasteignir Landsbankans eru metnar á sama hátt og hjá hinum bönkunum á árinu 1983 yrði ofangreint hlutfal! fjármunamyndunar af eigin fé hjá Landsbanka 4,4% í stað 5,1%.
Tekið skal fram að tölulegar upplýsingar í töflum 1–3 eru unnar upp úr opinberum ársreikningum viðskiptabanka og sparisjóða. Upplýsingar eru ekki að öllu leyti sambærilegar milli áranna 1982 og seinni ára vegna mismunandi mats á fasteignum hjá viðskiptabönkum og sparisjóðum. öðrum en Landsbanka Íslands.
Þá skal það enn fremur áréttað að samanburður milli Landsbanka Íslands og annarra viðskiptabanka fyrir árin 1983 og 1984 er ekki raunhæfur vegna mismunandi mats á fasteignum í efnahagsreikningi. Gerð er grein fyrir áhrifum þessa mismunar í athugasemdum neðanmáls í töflum 1 og 3.
Svar við 2. tölulið:
Eftirfarandi yfirlitstafla er unnin af bankaeftirliti Seðlabanka Íslands:
Tafla 4.
Hlutfall eiginfjár sem bundið er í varanlegum rekstrarfjármunum hjá viðskiptabönkum og 18 stærstu sparisjóðunum.*
31.12.1984
31.12.1983
31.12.1982
%
%
%,
Landsbanki Íslands
55,7
52,8
58,7
Búnaðarbanki Íslands
73,7
75,7
60,6
Útvegsbanki Íslands
76,2
60,4
Iðnaðarbanki Íslands hf.
99,6
93,4
Samvinnubanki Íslands hf.
106.3
118,6
133,0
Verslunarbanki Íslands hf.
141,6
125,1
Alþýðubankinn hf.
170,8
140,9
180,3
Sparisjóðurinn í Keflavík
70,1
51,1
Sparisjóður Reykjavíkur og nágrennis
70,9
56,9
—
Hafnarfjarðar
45,5
33,6
—
vélstjóra
58,2
56,7
—
Mýrasýslu
61.0
86,8
—
Kópavogs
83,2
72,1
—
V-Húnavatnssýslu
35,4
32,3
—
Bolungarvíkur
19,5
25,1
—
Vestmannaeyja
75,3
102,7
—
Siglufjarðar
9,5
3.5
—
Svarfdæla
85,5
84,2
—
Ólafsfjarðar
139,7
127,8
—
Norðfjarðar
63,3
67,8
Eyrasparisjóður
19,6
19,7
Sparisjóður Ólafsvíkur
23,1
17,4
—
Þórshafnar-og nágrennis
107,4
84,5
—
Glæsibæjarhrepps
112,0
74,1
—
Akureyrar
25,5
31,3
*18 stærstu sparisjóðirnir eru með 93,3% af heildar-
innlánum allra sparisjóðanna sem eru 38 talsins.
Ath.: Bráðabirgðatölur eru aðeins fyrirliggjandi frá
fjórum bönkum í árslok 1984.
Á árinu 1982 eru fasteignir bankanna bókfærðar á fasteignamati, en á árunum 1983 og 1984 eru fasteignir bankanna, að undanskildum Landsbankanum, bókfærðar á framreiknuðu kostnaðarverði að frádregnum afskriftum. Ef fasteignir Landsbankans eru metnar á sama hátt og hjá hinum bönkunum árin 1983 og 1984 yrði hlutfall eiginfjár, sem bundið er í varanlegum rekstrarfjármunum hjá bankanum, 59,8% í árslok 1983 og 62,4% í árslok 1984.
Svar við 3. tölulið:
Viðskiptabankarnir og stærstu sparisjóðirnir hafa tekið á sig talsverðar skuldbindingar vegna verðtryggðra lífeyrisréttinda starfsmanna sinna. Ríkisviðskiptabankarnir bera ábyrgð á skuldbindingum eftirlaunasjóða starfsmanna sinna þar til eignir eftirlaunasjóða nægja fyrir skuldbindingum. Og samkvæmt kjarasamningum starfsmanna bankanna eiga aðrir viðskiptabankar og sparisjóðir með 8 starfsmenn eða fleiri að tryggja sambærileg réttindi og bætur til handa sínum starfsmönnum og starfsmenn ríkisbankanna njóta.
Á síðustu árum hafa bankarnir og stærstu sparisjóðirnir myndað sjóð vegna þessara lífeyrisskuldbindinga sem færður er meðal skulda í efnahagsreikningi viðkomandi banka eða sparisjóðs og hefur verið lagt í hann ákveðið hlutfall af launum ársins (yfirleitt 10% árið 1983) auk verðtryggingar og vaxta.
Tryggingafræðilegir útreikningar á framangreindum skuldbindingum liggja ekki fyrir nema í fáum tilvikum en samkvæmt þeim er líklegt að þessar skuldbindingar séu verulega vantaldar í ársreikningum innlánsstofnana.
Engar bindandi reglur um reikningsskil innlánsstofnana eru í gildi hér á landi. Bankaeftirlitið hefur á undanförnum árum unnið að samræmingu á reikningsskilum banka og sparisjóða. Í drögum að reglum um gerð ársreikninga er gert ráð fyrir að skuldbindingar einstakra stofnana vegna lífeyrisréttinda starfsfólks séu sýndar í efnahagsreikningi og að aukning þeirra skuldbindinga milli ára sé færð í rekstrarreikning. Framkvæmd þessa ákvæðis hefur þó verið frestað, m.a. vegna þess að ekki hefur unnist tími til að fá tryggingafræðilega úttekt unna fyrir allar stofnanir, og eins hafa komið fram óskir af hálfu innlánsstofnana að fram fari ítarlegri umræður um útreikninga og framsetningu lífeyrisskuldbindinga í ársreikningi.
Svar við 4. tölulið:
Þessum lið fyrirspurnarinnar verður svarað þegar frumvarp til laga um viðskiptabanka verður lagt fyrir Alþingi innan tíðar.
Svar við 5. tölulið:
Í Seðlabankanum liggja fyrir umsóknir frá viðskiptabönkum og sparisjóðum um stofnun 28 nýrra afgreiðslustaða. Þar af eru 22 frá árinu 1981 eða eldri.
