25.10.1984
Sameinað þing: 10. fundur, 107. löggjafarþing.
Sjá dálk 511 í B-deild Alþingistíðinda. (318)
3. mál, umsvif erlendra sendiráða
Guðrún Helgadóttir:
Herra forseti. Þetta voru gagnmerkar upplýsingar sem ber að þakka, sem komu fram í máli síðasta hv. ræðumanns. Ég stóð hér hins vegar upp til að lýsa því yfir að mér finnst auðvitað fullkomlega eðlilegt að málefni eins og þessi séu rædd hér á hinu háa Alþingi. Það er jafn fullkomlega óeðlilegt hvernig sú umræða ævinlega fer. Því er kannske ástæða til að prédika hér ofurlitið um mannasiði á hinu háa Alþingi. Hér eru viðhafðar ákveðnar umgengnisvenjur milli þm. T.d. köllum við hér hvert annað hv. þm. Mér finnst jafnmikil ástæða til þess að við tölum af nokkurri virðingu um aðrar þjóðir. Það er hreint undantekningarlaust þegar einhver tekur sér í munn nafn Sovétríkjanna að þá er ausið hér yfir þá þjóð móðgunum og svívirðingum. Jafnvel hæstv. utanrrh. lætur sér það sæma. (Utanrrh.: Hvað var það? Vill ræðumaður rökstyðja orð sín?) Já, hæstv. utanrrh. kallaði Sovétríkin einræðisríki. (Utanrrh.: Er það ekki rétt?) Það er ekki rétt, hæstv. utanrrh., og ég býst við að ráðamenn Sovétríkjanna og jafnvel sovéska þjóðin mundi ekki einu sinni fallast á það orð. Hins vegar er hægt að leika sér að orðum á ýmsan hátt. (HG: Hún hefur ekkert orð um það.)
Ég get upplýst hæstv. utanrrh. um það að ég hef sjálf búið erlendis samfellt í þrjú ár í einu lýðræðisríki Evrópu, Stóra-Bretlandi. Ég gæti sagt sitthvað um frelsið þar í landi, en ég held ég vogaði mér ekki að fara jafn niðurlægjandi orðum um bresku þjóðina eins og fólk leyfir sér hér um þá sovésku. Og þá fyrst tekur steininn úr þegar farið er að tala hér um að hingað komi miklu fleiri bandarískir ferðamenn en sovéskir! Ég vil minna hæstv. utanrrh. á að hann er líka að tala um þá þjóð sem líklega kemst næsthæst í viðskiptum við Íslendinga. Ég er ansi hrædd um að töluvert munaði um hana sem viðskiptaaðila. Eftir að hafa setið hér og hlustað á þetta í fimm ár undrast ég stundum satt að segja að Sovétmenn skuli kaupa nokkurn skapaðan hlut af Íslendingum.
Hitt er svo annað mál, að þeim leiðist ekki að heimsækja þá, hvorki hæstv. ráðh. né heldur hv. þm. Þeir eru þarna alltaf með annan fótinn og er ekki endir á bílaröðinni þegar þeir gera Moskvuborg þá æru að koma í heimsókn og eru ýmsar þær heimsóknir ógleymanlegar öllum viðstöddum. Sjálf hef ég því miður aldrei orðið þeirrar gæfu aðnjótandi að vera boðin til þessarar góðu þjóðar. Henni finnst ég greinilega ekkert spennandi gestur, en úr því ætla ég að.vona að rætist. En ég veit ekki betur en hæstv. utanrrh. hafi hvað eftir annað látið Rauða herinn draga sig um borgina í breiðustu límósínum sem þar er að finna. Sama er að segja um hv. þm. Birgi Ísl. Gunnarsson sem er þarna alltaf með annan fótinn. Þá verður öllum ógleymanlegt þegar hæstv. iðnrh. í fylgd með hæstv. núv. dóms- og kirkjumrh. lagði stærsta blómsveig á leiði fallinna Leningradsbúa sem sést hefur þar í landi og við hér heima fylltumst heitu stolti af að sjá hvað þeir gerðu þetta vel og fallega ásamt hv. þm. Stefáni Valgeirssyni. (Gripið fram í: Og Geir Gunnarssyni.) Já, og hv. þm. Geir Gunnarssyni. (Gripið fram í: Ætlar þú að gleyma mér?)
Nú nýlega var borgarstjórn Reykjavíkur í heimsókn og sjaldan hefur önnur eins viðhöfn verið höfð eins og þegar virðulegur borgarstjóri í Reykjavík gerði heimsókn sína. Ég hef að vísu haft sterkan grun um að sú sé ástæðan til, að þeir Sovétmenn dáist að vinnuaðferðum borgarstjóra. Þeir þekkja þær nokkuð vel. En ég mundi ekki voga mér að kalla hæstv. borgarstjóra Reykjavíkur einræðisherra. Hitt er annað mál að hann er mjög hallur undir sovéskar stjórnunaraðferðir, og fékk þar enda umbun í heimsókn sinni, því þar var mikið haft við.
Menn eru hér hræddir um njósnir. Ég vil upplýsa hv. Alþingi um að ég ber enga virðingu fyrir njósnastarfsemi erlendra sendiráða á Íslandi, alla vega ekki þeirra sósíalísku. Enn hefur kínverska sendiráðinu ekki tekist að komast að því með öllu sínu kerfi að hæstv. núv. menntmrh. Ragnhildur Helgadóttir og hv. 10. landsk. þm. Guðrún Helgadóttir eru ekki ein og sama persónan, heldur senda þeir ráðherranum mánaðarlega tímarit til heimilis míns. Við höfum haft hið ágætasta samstarf um þetta, hæstv. menntmrh. og ég, og höfum komist að því hvað gera skuli við þetta góða rit. Ég held því að njósnastarfsemin sé ekki stórhættuleg hér í landi. En að þessari gamansemi aflagðri held ég að komið sé að því að við hættum að hlusta á það hér að einu stærsta ríki heimsins sé svo misboðið hér úr ræðustól af æðstu mönnum íslensku þjóðarinnar að ekki verði við unað, og menn ræði málefni sem varða samskipti þjóða nokkurn veginn án tillits til hvaða þjóð er um að ræða.