02.04.1985
Sameinað þing: 67. fundur, 107. löggjafarþing.
Sjá dálk 4059 í B-deild Alþingistíðinda. (3374)
370. mál, verð á áburði
Landbrh. (Jón Helgason):
Herra forseti. Hv. 5. þm. Austurl. hefur spurst fyrir um væntanlegt verð á áburði og fyrsta spurningin er: „Hvað er gert ráð fyrir að áburðarverð til bænda hækki mikið í vor?“
Áburðarverð hefur ekki enn þá verið ákveðið og því get ég ekki svarað þessari spurningu. Fyrir nokkru bárust frá Áburðarverksmiðjunni gögn um afkomu verksmiðjunnar og horfur. Þegar ég fékk þau sendi ég þau til athugunar hjá hagsýslustofnun og efnahagsráðunaut ríkisstj., Þjóðhagsstofnun og Seðlabanka. Ég fékk í morgun greinargerð frá efnahagsráðunaut ríkisstj. með athugunum á þessum upplýsingum frá Áburðarverksmiðjunni og lagði það fyrir ríkisstjórnarfund, en þar sem þessar upplýsingar bárust ekki fyrr en á fundinum var ekki unnt að taka afstöðu til þeirra þá. Áburðarverksmiðjustjórnin hafði óskað eftir ábendingum frá ríkisstj. áður en hún gerði tillögur um áburðarverðið. Áburðarverksmiðjustjórnin hefur sem sagt ekki enn þá gert tillögur til ráðh. um áburðarverð í vor.
„2. Hvaða ástæður eru til hækkunar á áburðarverði?“ Það sem hafði mjög mikil áhrif á afkomu verksmiðjunnar á s. l. ári var óhagstæð gengisþróun þar sem hún hefur tekið erlend rekstrarlán í dollurum. Ástæðan fyrir þessari miklu rekstrarlánaþörf er hallarekstur verksmiðjunnar frá árinu 1980. Tap hennar frá árunum 1980–1983 orsakaði það að hún þurfti að taka erlend rekstrarlán, skv. upplýsingum verksmiðjunnar, að upphæð um 8 millj. dollara og þegar gengisbreyting verður óhagstæðari en gert er ráð fyrir við ákvörðun áburðarverðs er þetta mikil upphæð. Það er þessi uppsafnaði vandi frá liðnum árum sem áburðarverksmiðjustjórnin segir að sé aðalástæða fyrir erfiðleikunum.
3. spurningin: „Eru fyrirhugaðar ráðstafanir af hálfu ríkisstj. til að auðvelda bændum kaup á áburði?“
Til þess að auðvelda áburðarkaup er um tvennt að ræða sem hefur áhrif. Annars vegar er það verðið á vörunni og hins vegar möguleikar bænda til að greiða vöruna. Það er vissulega rétt að staða bænda er erfið um þessar mundir. Það eru þar samverkandi ástæður þó að tvímælalaust sé veigamesta ástæðan samdrátturinn í framleiðslunni frá 1979 sem veldur minni brúttótekjum bænda án þess að annað hafi komið í staðinn til að bæta það tekjutap. Þá eru það fjármögnunarmöguleikarnir. Seðlabankinn hefur ákveðið að rekstrarlán til bænda hækki um 43% frá fyrra ári út á hvern dilk á sama tíma sem grundvallarverðið hefur hækkað um rúm 30%. Þarna verður því allveruleg hækkun umfram almenna verðlagsþróun.
En aðgerðir til að hafa áhrif á verðið er ríkisstj. með til athugunar. Hún fékk nauðsynlegar upplýsingar í morgun og væntanlega verður tekin ákvörðun um það á næsta fundi hennar hvernig þarna verður við brugðist.
4. spurningin: „Er ráðgert að greiða niður áburðarverð úr kjarnfóðursjóði eins og á síðasta verðlagsári?“ Ég hef ekki lagt fram tillögur um að hafa sama hátt á eins og þar var við hafður. Sú niðurgreiðsla létti vitanlega undir með bændum við að kaupa áburðinn á s. l. vori. Að því leyti kom hún að góðu gagni. Hins vegar hafa ýmsir framkvæmdaörðugleikar verið á þeirri tilhögun, þannig að ég tel æskilegra að hafa annan hátt á.