21.05.1985
Sameinað þing: 85. fundur, 107. löggjafarþing.
Sjá dálk 5516 í B-deild Alþingistíðinda. (4758)
439. mál, sama gjald fyrir símaþjónustu
Flm. (Hjörleifur Guttormsson):
Herra forseti. Ég þakka fyrir að fá hér orðið til að mæla fyrir till. til þál. um sama gjald fyrir símaþjónustu á öllu landinu, en hana er að finna á þskj. 746. Ég er 1. flm. þessa máls, en með mér standa að flutningi till. hv. þm. Ragnar Arnalds, Skúli Alexandersson, Steingrímur J. Sigfússon og Helgi Seljan. Þessi þáltill. er ekki löng í orðum talið, en efni hennar þýðingarmikið. Ég vil leyfa mér að fara hér yfir efni hennar, með leyfi hæstv. forseta.
„Alþingi ályktar að fela ríkisstj.:
a. að gera áætlun um uppbyggingu símakerfisins og símaþjónustu sem geri það kleift að jafna gjaldskrá símans í áföngum með það að markmiði að landið verði allt eitt gjaldsvæði innan fimm ára,
b. að tryggja að kostnaður vegna símtala við stjórnsýslustofnanir verði hinn sami hvar sem er á landinu fyrir árslok 1987,
c. að gera ráðstafanir til að gjaldskrárbreyting skv. alið verði ekki íþyngjandi fyrir elli- og örorkulífeyrisþega.
Í grg. er á það drepið að ör þróun hefur orðið í síma- og fjarskiptatækni á undanförnum árum. Póst- og símamálastofnunin hefur fylgst vel með á þessu sviði og miklar hagsbætur hafa náðst fram fyrir notendur með sjálfvirku sambandi.
Þannig hefur undanfarin ár staðið yfir átak til að koma sveitabæjum í sjálfvirkt samband, það er mikið mannréttindamál, og má heita að því verki verði að fullu lokið á þessu ári. Unnið hefur verið að stækkun símstöðva og samtengingu í greinistöðvum, sem svo eru kallaðar og eru um 20 á landinu, og svæðisstöðinni í Vestmannaeyjum þar að auki. Stefnt hefur verið að því af Pósti og síma að jafna gjöld innan hvers svæðisnúmers, enda verið ýtt á eftir því máli af hálfu Alþingis, en mikill munur er á gjöldum fyrir innansvæðis- og langlínusamtöl.
Þetta veldur því að íbúar landsbyggðarinnar búa almennt við mun hærri símakostnað en fólk á höfuðborgarsvæðinu. Skv. mælingum Póst- og símamálastofnunarinnar á símaumferð virðast 75% skrefa á landsbyggðinni vera vegna langlínunotkunar, en aðeins 40% á Reykjavíkursvæðinu. Miðað við meðalsamtalslengd, 3–3.5 mínútur á langlínu, lætur nærri að mati Pósts og síma að hver mínúta í langlínusamtali kosti nú 10 sinnum meira en í innanbæjarsímtali.
Mikill hluti langlínusamtala fer nú fram þráðlaust um örbylgjusambönd. Fjárfesting vegna símtala milli landshluta er þannig í engu hlutfalli við vegalengdir þótt takmörk séu fyrir því hve langt má vera á milli örbylgjustöðva. Kostnaður vegna langlínusamtala er óháður vegalengd ef á annað borð er talað út fyrir svæði viðkomandi stöðvar. Sá gífurlegi munur, eða nærfellt tífaldur, sem nú er á langlínu- og innanbæjarsímtölum er þannig mjög langt frá því að endurspegla raunkostnað vegna langlínukerfisins.
Ég hef fengið um það upplýsingar að ætla megi að í stað þess að vera tífaldur miðað við kostnað ætti þessi kostnaður, ef miðað væri við fjárfestingu og kostnað Pósts og síma, alls ekki að vera meiri en tvöfaldur.
Tæknilegir möguleikar eru fyrir hendi til að landið allt geti orðið eitt gjaldsvæði þar sem sama gjald væri reiknað fyrir notkun óháð vegalengdum. Þannig er unnt að jafna að fullu símakostnað meðal landsmanna, óháð búsetu, og aðeins spurning um pólitískan vilja og stefnumörkun af hálfu Alþingis.
Með þessari þáltill., herra forseti, er gert ráð fyrir að móta slíka stefnu sem feli það í sér að innan fimm ára verði landið allt orðið eitt gjaldsvæði og fylgt verði áætlun um uppbyggingu símakerfisins og símaþjónustu sem geri kleift að ná þessu marki í áföngum.
Póst- og símamálastofnunin hefur að beiðni okkar flm. þessarar till. áætlað kostnaðarauka fyrir símnotendur á höfuðborgarsvæðinu vegna slíkrar jöfnunar og er hann að sjálfsögðu nokkur, en þó er ljóst að jöfnun á gjaldtöku fyrir langlínusamtöl kemur fólki hvar sem er á landinu til góða. Þannig hringja Reykvíkingar allmikið út á land þó hitt sé algengara, sem við vitum, að fólk á landsbyggðinni þurfi að ná til höfuðstaðarins.
Á sama hátt er ljóst að til að koma á þessum breytingum yrði að koma til styrking og endurbygging á langlínukerfinu. Miðað við að umferð um langlínukerfið tvöfaldist, þ. e. samtöl tvöfaldist eða aukist enn meir við slíka jöfnun á símakostnaði áætlar Póstur og sími að verja þyrfti 800–1000 millj. kr. í uppbyggingu kerfisins „ef það á að flytja þessa aukningu á fullnægjandi hátt“ skv. áætlunum Pósts og síma.
Að mati okkar flm. þarf að leggja í verulegan hluta þessa kostnaðar hvort sem er vegna núverandi álagstakmarkana og þeirra sem reikna má með óháð gjaldskrárbreytingum eins og hér eru til umræðu skv. þessari till. Á þetta vil ég leggja áherslu. Það vita allir, sem nota símann til langlínusamtala, hversu þröngt er um og erfitt að ná sambandi víða út um landið og gildir það gagnkvæmt til höfuðstaðarins utan af landi. Sýnir það að núverandi kerfi ræður alls ekki við það álag sem oft er um að ræða á vissum tímum dags sérstaklega.
En jafnvel þótt gert væri ráð fyrir að forsendur Pósts og síma standist er fyllilega réttlætanlegt að leggja í þennan kostnað á nokkru árabili eins og gert er ráð fyrir í þessari till.
Skv. c-lið till. er gert ráð fyrir sérstökum aðgerðum til að umrædd gjaldskrárbreyting verði ekki íþyngjandi fyrir elli- og örorkulífeyrisþega, en nokkur hluti þess hóps nýtur nú þegar undanþágu frá greiðslu afnotagjalda. Að mati okkar flm. er alveg nauðsynlegt að taka tillit til aðstæðna þessa hóps í sambandi við gjaldskrárbreytingar.
Þá er í b-lið till. gert ráð fyrir að sama gjaldi verði komið á við stjórnsýslustofnanir innan tveggja ára, sama hvaðan hringt er af landinu í slíkar stofnanir. Með svonefndum stafrænum símstöðvum, sem nú eru sem óðum að leysa eldri kerfi af hólmi, er auðvelt að velja úr tiltekið númer þar sem gjaldið yrði það sama fyrir notandann, óháð því hvaðan af landinu er hringt. Þá reiknast einfaldlega fyrir þann sem hringir gjald eins og af innanbæjarsamtali, en kostnaðurinn vegna langlínunnar skráist með sérstökum hætti á viðtökunúmer stjórnsýslustofnunar og safnast þar upp og er gerður upp með einhverjum hætti sem ákvörðun yrði tekin um, hvort sem það yrði viðkomandi stofnun sem bæri kostnaðinn eða Póstur og sími.
Það er gert ráð fyrir því í till. að slíkri jöfnun af gjöldum vegna samtala við stjórnsýslustofnanir verði komið á næstu tveimur árum og hún haldist í hendur við breytingu símstöðva yfir á stafrænt kerfi. Þetta getur létt undir með fólki, ekki síst á landsbyggðinni, sem kostar miklu til í samtöl við opinbera aðila á höfuðborgarsvæðinu, létt af því kostnaði áður en til þeirra breytinga kemur sem lagðar eru til skv. a-lið till.
Því virðist sjálfsagt réttlætismál að koma slíkri jöfnun á strax og það er tæknilega viðráðanlegt án teljandi kostnaðarauka. Það er rétt að benda á það að lokum, herra forseti, að sú jöfnun símakostnaðar sem till. gerir ráð fyrir gagnast ekki aðeins einstaklingum heldur og atvinnurekstri og er því liður í jöfnun á starfsaðstöðu fyrirtækja um land allt. Þetta gildir ekki síður og ekki síst um tölvuþjónustu og upplýsingamiðlun sem mjög mun færast í vöxt um símakerfi landsins á næstu árum. Það skiptir afarmiklu að í þeim greinum verði ekki mismunað eftir búsetu. Slíkt er spurning um möguleika til atvinnuuppbyggingar og aðstöðu fyrirtækja á landsbyggðinni. Á það hljótum við að leggja ríka áherslu að þar verði ekki í framtíðinni um mismunun að ræða.
Ég legg til, herra forseti, að eftir að umr. um þessa till. verður frestað verði henni vísað til þingnefndar þar sem ég vænti að hún fái góðar viðtökur. Mér sýnist eðlilegt að gera tillögu um að till. fari til hv. allshn.