05.06.1985
Neðri deild: 83. fundur, 107. löggjafarþing.
Sjá dálk 5929 í B-deild Alþingistíðinda. (5300)
351. mál, lífeyrisréttindi húsmæðra
Guðrún Agnarsdóttir:
Herra forseti. Ég mæli hér fyrir brtt. á þskj. 664 við frv. til laga um lífeyrisréttindi húsmæðra eins og fyrr greinir. Flytjandi þessarar brtt. auk mín er hv. þm. Kristín Halldórsdóttir.
Þetta mál er flutt til að leiðrétta um tíma það misrétti sem heimavinnandi húsmæður búa við í lífeyrismálum. Þær eru eins og segir í grg. með frv., með leyfi forseta, „eina starfsstéttin sem ekki nýtur lífeyrisréttinda og er það aðeins eitt dæmi um réttleysi húsmæðranna og hve mikið skortir á að samfélagið meti störf þeirra til jafns við störf annarra“. Eru það orð að sönnu. Það skref sem hér er stigið miðar að því að tryggja konu óskerta lífeyrissjóðsaðild ef hún hverfur frá starfi á vinnumarkaðinum til uppeldis og heimilisstarfa vegna barneigna. Ákvæðið gildir að sönnu einnig um þá karla sem uppfylla skilyrði laga nr. 97 frá 1980 um rétt til töku fæðingarorlofs. Reyndin mun þó almennt vera sú að hér sé fyrst og fremst um konur að ræða. Ætlunin er í þessu frv. að konan eða lífeyrissjóðsfélagi greiði iðgjaldahlut atvinnurekenda eða 6% ásamt sínum eigin 4% og heldur þá aðild sinni að sjóðnum í allt að sjö ár.
Á þessu þingi var endurflutt frá næstliðnu þingi frv. um lífeyrisréttindi húsmæðra af hv. þm. Páli Péturssyni. Þar kemur fram svipuð hugsun og í þessu frv., þ. e. að húsmóðirin, launalaus manneskjan, greiði sjálf iðgjald í slíkan sjóð. Það liggur í augum uppi að þá peninga þarf að fá hjá fyrirvinnunni, þ. e. eiginmanninum eða sambýlismanninum. Það er því að sjálfsögðu undir velvilja þess sem peninganna aflar komið hvort greiðsla fæst í lífeyrissjóði. Það lætur nærri að heimilisfaðirinn taki þarna að sér hlutverk atvinnurekandans ef honum er ætlað að greiða þannig launatengd gjöld. Þessi hlutverkaskipan undirstrikar hið fjárhagslega ósjálfstæði heimavinnandi húsmæðra. Það er raunar með eindæmum að þau mikilsverðu og lífsnauðsynlegu störf sem unnin eru inni á heimilum landsins launalaust skuli aldrei viðurkennd sem raunveruleg verðmætasköpun, aldrei talin með í hagskýrslum þegar tíunduð er hagsæld þjóðarinnar. Þær sem vinna þessi störf eru síðan ekki einungis launalausar, heldur líka nær réttindalausar þegar litið er til tryggingabóta og lífeyris. Þó mundu margir segja: En heimilið er jú eining og hjón eiga vanalega sameiginlega eignarhlutdeild í því og hafa gagnkvæma framfærsluskyldu. Það er mikið rétt og sannarlega er í þessu frv. stigið skref til þess að koma til móts við þarfir þeirra heimila þar sem börn eru að alast upp. Það er vel og veitir ekki af.
Hins vegar er sú leið sem hér er valin síst til þess fallin að auka fjárhagslegt sjálfstæði kvenna, en efnahagslegt sjálfstæði er líklega einn mikilsverðasti þátturinn til að tryggja sjálfstæði kvenna til að eiga raunverulegt val um lífsferil sinn og viðfangsefni. Það er á þessum forsendum sem við þm. Kvennalista höfnuðum því að vera meðflm. að þessu frv., en tókum til bragðs að flytja brtt. á þskj. 664 þar sem stendur, með leyfi forseta:
„Í stað orðanna „enda taki félagsmaður þá að sér að greiða iðgjaldahlut atvinnurekanda ásamt sínum eigin“ í niðurlagi fyrri málsl 1. gr. komi: enda taki ríkissjóður þá að sér að greiða iðgjaldahlut atvinnurekanda en félagsmaður greiði sinn eigin hlut.“
Afstaða okkar í þessu máli er því svipuð og gagnvart frv. um lífeyrisréttindi húsmæðra. Hún mótast af því að við teljum að hin launalausa vinna kvenna inni á heimilum landsins hafi sparað ríkinu ómælt fé og því eigi ríkið að leggja fram nokkurn hlut til þess að tryggja réttindi heimavinnandi kvenna. Við vonum að þessi brtt. verði samþykkt og munum að sjálfsögðu ekki standa gegn þessu frv., en munum styðja það.