19.06.1985
Efri deild: 104. fundur, 107. löggjafarþing.
Sjá dálk 6856 í B-deild Alþingistíðinda. (6167)
456. mál, Byggðastofnun
Frsm. 2. minni hl. (Ragnar Arnalds):
Virðulegi forseti. Nefndin hefur klofnað í afstöðu sinni til þessa máls eins og í afstöðu sinni til allra þessara þriggja mála sem hér er verið að fjalla um. Að vísu hafa aðeins tvö verið afgreidd úr fjh.- og viðskn. Ed., en öll eru þau búin að fá sína meðferð í Nd. og þar klofnuðu menn í afstöðu sinni í margar fylkingar og munu vafalaust gera það í þessari deild einnig.
Ég gerði hér fyrr í dag grein fyrir nál. mínu um frv. til l. um þátttöku ríkisins í hlutafélagi til að örva nýsköpun í atvinnulífi, þ. e. frv. um þróunarfélagið. Þar dró ég saman meginatriði þessa máls og þarf ekki að endurtaka það hér aftur. Það eru í grófum dráttum nákvæmlega sömu rök sem valda því að ástæða er til að athuga þetta mál allt í heild sinni á nýjan leik. Því legg ég til að þessu frv. verði einnig vísað frá með rökstuddri dagskrá sem er svohljóðandi:
„Þar sem frv. þetta er liður í breytingu sem miðar að því einu að skipta Framkvæmdastofnun ríkisins upp í þrjár stofnanir með auknu forstjóraveldi, aukinni miðstýringu og auknum tilkostnaði og þar sem nýskipan þessi virðist ekki hafa neina sérstaka kosti í för með sér en hins vegar ýmsa augljósa ágalla frá núverandi skipan mála telur deildin ástæðulaust að fjalla frekar um frv. og tekur fyrir næsta mál á dagskrá.“
Ég vil hins vegar gera hér grein fyrir þremur brtt. sem ég flyt við afgreiðslu þessa máls. Í fyrsta lagi legg ég til að stofnunin heyri undir félmrh. en ekki forsrh. eins og frv. gerir ráð fyrir. Ég flyt þessa brtt. sem nokkurs konar varatillögu við dagskrártillöguna. Ef ske kynni að dagskrártillagan yrði felld, sem vissulega er ekki óhugsandi, flyt ég þessa varatillögu við 1. gr. að stofnunin heyri undir félmrh. Ég tel að þessi stofnun sé þess eðlis að hún hljóti að teljast félagsmál og þar sem félmrh. hefur með sveitarstjórnarmál að gera og málefni einstakra byggðarlaga er miklu eðlilegra að stofnunin heyri undir þann ráðh.
Ég vil minna á í þessu sambandi að Framkvæmdastofnun ríkisins heyrði upphaflega ekki undir forsrh. Hún heyrði undir ríkisstj. alla og það varð síðan einungis þróun í framhaldi af þeirri ákvörðun 1971 að niðurstaðan varð sú að forsrh. hafði mest með þessa stofnun að gera af ráðherrum.
Í öðru lagi flyt ég till. þess efnis að stjórn Byggðastofnunar ráði einn forstjóra til sex ára í senn til að annast daglega stjórn stofnunarinnar en ekki sé ráðinn í þetta starf ótakmarkaður fjöldi forstjóra og ekki sé um ótakmarkaðan ráðningartíma að ræða. Þessi till. er í fullu samræmi við þá hugsun og till. okkar Alþb.-manna, sem hefur margoft áður komið fram, að forstöðumenn stofnana séu aðeins ráðnir til takmarkaðs tíma. Við gerum þá ráð fyrir því að Kjaradómur ákveði laun og starfskjör forstjóra í þessu tilviki eins og varðandi margar aðrar forstjórastöður í stofnunum og í samræmi við nýlegar tillögur okkar um kjaramál bankastjóra.
Í þriðja lagi leggjum við til að árlega skuli birta skrá yfir lánveitingar Byggðastofnunar. Þetta ákvæði hefur verið í lögum um Framkvæmdastofnun alla tíð frá upphafi, 1971, en núna er verið að fella það niður. Nú á ekki lengur að veita upplýsingar um lánveitingar stofnunarinnar heldur hverfa aftur til gömlu tímanna þegar leyndin hvíldi yfir þessum málum. Þetta er auðvitað eitt af mörgum skrefum aftur á bak sem verið er að stíga í tengslum við samþykkt þessa frv., ein af mörgum ástæðum þess að ég sé ekki ástæðu til að mæla með samþykkt frv.
Ég vona satt að segja að hv. þm. skoði þessar tillögur fordómalaust og mér þykir satt að segja með ólíkindum að fulltrúar Framsfl., sem stóðu á sínum tíma að lagasetningunni um Framkvæmdastofnun, skuli núna ætla að hverfa að þessu íhaldsráði að láta leyndina og feluleikinn hvíla yfir gerðum þessarar stofnunar. Það væri þeim til lítils sóma. Ég treysti því að deildin taki þessar tillögur til fordómalausrar meðferðar og íhugi hvort þær eiga ekki fyllsta rétt á sér sem brtt. við frv. ef svo fer að dagskrártillagan nær ekki fram að ganga.