12.11.1984
Efri deild: 12. fundur, 107. löggjafarþing.
Sjá dálk 940 í B-deild Alþingistíðinda. (634)

149. mál, siglingalög

Heilbr.- og trmrh. (Matthías Bjarnason):

Virðulegi forseti. Ég leyfi mér hér með að mæla fyrir frv. til siglingalaga. Þetta frv. er mikill lagabálkur upp á 243 greinar. Það er því sjáanlegt á öllu að samgn. þessarar hv. deildar kemur til með að hafa ærið verk að vinna, enda eru þar hraustir og harðir menn sem ég veit að taka fljótt til hendi.

Þetta frv. var lagt fram eins og fyrra frv. á síðasta Alþingi en varð ekki útrætt. Því var vísað til n. og þá tekið fram að ekki væri ætlast til þess að Alþingi afgreiddi það þá. En nú fer ég þess mjög ákveðið á leit að þetta frv. fái afgreiðslu sem fyrst á þessu þingi.

Á síðasta áratug 19. aldar eignuðust Norðmenn, Svíar og Danir samræmda siglingalöggjöf sem var árangur norrænnar samvinnu á því sviði. En það var árangur af starfi samnorrænnar nefndar sem árið 1883 var skipuð til að vinna að undirbúningi nýrra samræmdra siglingalaga meðal Norðurlandaþjóða. Íslendingar tóku ekki þátt í þessu starfi. Skömmu eftir að stjórn Íslandsmála fluttist inn í landið var þó farið að huga að setningu íslenskra siglingalaga, en fram til þess tíma giltu hér að mestu úrelt ákvæði Jónsbókar, hinnar fornu lögbókar Íslendinga, um siglingar og siglingamálefni, einkum ákvæði í svokölluðum Farmannalögum Jónsbókar.

Árið 1913 voru sett siglingalög sem að öllu verulegu leyti voru samin að fyrirmynd hinna norrænu siglingalaga. Þessum lögum var síðan breytt á næsta ári og þá gefin út í heild sem lög, eða árið 1914. Meginstofn þeirra laga stóð allt til ársins 1963 er gerðar voru talsverðar breytingar á lögunum og þau síðan gefin út sama ár og sjómannalögin sem við ræddum áðan. Með þeim lögum var m.a. leitast við að samræma lögin ýmsum alþjóðasáttmálum á sviði siglinga. Enn fremur var haft mið af þeim breytingum sem gerðar höfðu verið á norrænni siglingalöggjöf. Lögunum frá 1963 hefur ekki verið breytt að neinu marki síðan. Þó hefur ákvæðum um takmörkun á ábyrgð útgerðarmanna verið breytt fyrst og fremst til samræmis við alþjóðasamþykkt frá árinu 1957.

Siglingar eru alþjóðleg starfs- og viðskiptagrein sem tekur stöðugum breytingum, m.a. vegna tækniframfara og nýjunga í viðskiptaháttum. Slíkri þróun fylgja ný lögfræðileg vandamál sem bregðast verður við með fullnægjandi löggjafarbreytingum meðal siglingaþjóða. Alþjóðlegrar samræmingar hefur mjög gætt meðal siglingaþjóða varðandi siglingalöggjöf og einstaka þætti hennar og hafa margir alþjóðasáttmálar verið gerðir á því sviði.

Á því 21 ári sem liðið er frá setningu laganna hafa hinar Norðurlandaþjóðirnar gert heildarendurskoðun á sinni siglingalöggjöf. Ef undan er skilin breyting, sem gerð var á reglunum um takmörkun á ábyrgð útgerðarmanna 1968 og ég hef áður getið um, hafa íslensku siglingalögin alls ekki verið færð til samræmis við hin endurskoðuðu norrænu siglingalög. Þar sem ljóst var að lögin frá 1963 þurftu endurskoðunar við þannig að samræmd yrðu lögum annarra Norðurlandaþjóða, en að jafnframt yrði tekið nægilegt tillit til íslenskra séraðstæðna eða sérþarfa á þessu sviði, þá skipaði þáv. samgrh. 8. sept. 1981 nefnd til að endurskoða gildandi siglingalög og sjómannalög, aðallega um réttindi og skyldur sjómanna og útvegsmanna í veikinda- og slysatilfellum sjómanna, svo og líf- og öryggistryggingu sjómanna og gildissvið þeirra trygginga. Í nefndinni áttu sæti fulltrúar sömu aðila og sömdu frv. til sjómannalaga og var formaður nefndarinnar Páll Sigurðsson dósent. Starf nefndarinnar birtist í þessu frv. Þar er fjallað um flest hin sömu eða sambærileg efnissvið og getur að finna í núgildandi siglingalögum, en í frv. eru þó ýmsar veigamiklar og víðtækar breytingar frá því sem er eftir gildandi siglingalögum. Margar þessar breytingar eiga rætur að rekja til nýlegra alþjóðasáttmála á sjóréttarsviði sem íslenska ríkið á ekki aðild að.

Efni frv. skiptist í 16 kafla sem ég rakti nokkuð hér í framsögu í vor en ætla ekki að fara að þreyta menn með að fara nánar út í, enda er þetta mjög á sérsviði sem n. kemur til með að fara ítarlega í gegnum og leita umsagnar um frv.

Virðulegi forseti. Ég legg til að að lokinni þessari umr. verði frv. vísað til 2. umr. og hv. samgn.