04.11.1985
Efri deild: 11. fundur, 108. löggjafarþing.
Sjá dálk 361 í B-deild Alþingistíðinda. (304)
88. mál, iðnaðarlög
Iðnrh. (Albert Guðmundsson):
Virðulegi forseti. Ég hefði gjarnan viljað að hv. 2. þm. Austurl. væri viðstaddur en það skiptir kannske ekki öllu máli. Það er ekki svo áríðandi að það þurfi að sækja hann sérstaklega. Frv. það sem hér liggur fyrir á þskj. 98 og varðar endurskoðun á 2. málsgr. 4. gr. iðnaðarlaga er í sjálfu sér jákvætt, en þrátt fyrir það sem fram hefur komið hjá þeim sem töluðu á eftir hv. flm. tel ég að þetta frv. gangi ekki nógu langt. Ég skal viðurkenna að nauðsynlegt er að endurskoða fleiri greinar iðnaðarlaga út frá því sjónarmiði að örva samstarf innlendra og erlendra aðila um iðnrekstur hér á landi. Í lok grg. með þessu frv. til laga, sem hv. þm. Björn Líndal talaði fyrir, segir, með leyfi forseta:
„Hinn 9. maí á þessu ári var samþykkt á Alþingi þáltill. þar sem Alþingi ályktaði að fela ríkisstjórninni að láta endurskoða gildandi lagaákvæði um fjárfestingu erlendra aðila í atvinnufyrirtækjum hér á landi. Sú endurskoðun er hafin en nokkur tími mun án efa líða þar til fullgert frv. um efnið lítur dagsins ljós. Eftir þessu er ástæðulaust að bíða ekki síst með tilliti til þeirrar miklu áherslu sem nú er lögð á að auka framleiðslu og verðmætasköpun í þjóðfélaginu.“
Ég hefði kosið að hv. þm., af því að hann er stjórnarþingmaður, hefði haft samband við iðnrh. eða iðnrn. til þess að fá betri upplýsingar vegna þess að þáltill. sú sem getið er um var samþykkt á Alþingi 9. maí og frv. í framhaldi af henni hefur legið tilbúið í iðnrn. frá því í október. Það eitt hefur tafið framlagningu þess að viss ráðherraskipti hafa átt sér stað. Þetta frv. mun verða lagt fram í ríkisstjórninni á morgun þannig að ég reikna með að þingflokkarnir ræði það sín á milli næstu daga og síðan mun það verða flutt eins og þingflokkarnir koma sér saman um það. Ég vil taka undir með flm. að þetta frv. er til bóta frá þeim lögum sem eru í gildi. Ég tek undir frv. og styð að því verði vísað til 2. umr. og til iðnn. en óska eftir að væntanlegt stjfrv. og þetta frv. til breytingar á iðnaðarlögum verði rædd sameiginlega á þeim nefndarfundum.
Ég vil lýsa furðu minni á ræðu hv. 2. þm. Austurl. og þó. Lífsskoðanir manna stangast á og óttinn við samskipti við erlenda menn hefur alltaf verið til í þeim herbúðum sem hann elur manninn í svona utan þingfunda. Hann hefur góð samskipti við aðra og betri menn utan flokksfunda, en ég sé ekkert því til fyrirstöðu að samskipti á milli manna af ólíku þjóðerni eigi sér stað á Íslandi.
Eins og ég veit af eigin reynslu og veit að allir hér hafa kynnt sér hafa íslenskir menn yfirleitt verið vel séðir og þeim hefur verið vel tekið þar sem þeir hafa rutt sér braut bæði sjálfstætt og í þjónustu annarra og ég sé enga ástæðu til að taka útlendingum á annan hátt hér en þeir taka okkur yfirleitt heima fyrir. Hitt er annað mál að sjálfsagt er að vera vel á verði vegna smæðar okkar, en sá varnagli er í frv. sem hér liggur fyrir á þskj. 98, og ég vil benda hv. 6. landsk. þm. á það líka, að útlendingar geta ekki komið hingað inn án þess að biðja um leyfi. Það þarf leyfi samkvæmt þessu frv. sem við erum að ræða, leyfi iðnrh., og ég held að enginn iðnrh. - það er alveg sama hvar hann er í flokki - mundi veita það leyfi án þess að ríkisstjórnin og þeir meirihlutaflokkar sem standa að ríkisstjórn hverju sinni ræði það mál og samþykki.
Auðvitað fara menn ekki, hvorki íslenskir menn né útlendir, út í neitt ævintýri öðruvísi en með það í huga að báðir aðilar hagnist á þeim samskiptum. Og ef um slíkt samstarf yrði að ræða þá vona ég að bæði útlendingarnir og Íslendingarnir og landið sem slíkt græði á slíku samstarfi. Ég vil ekki segja að sá hagnaður sé eitthvert trúaratriði, heldur er það mannlegt eðli að vinna að því sem gefur eitthvað í aðra hönd og það hef ég ekki fundið að væri neitt séreinkenni á útlendingum. Það er bæði íslenskt fyrirbæri og erlent. Ég veit heldur ekki til þess að stóriðja hafi orðið okkur til bölvunar. Við höfum grætt á henni, við höfum átt í alls konar deilum af því að við töldum okkur eiga að fá meira út úr henni en við höfum fengið, en jafnvel það hefur verið deiluatriði innbyrðis okkar á milli líka.
Aðvörunarorð hv. 2. þm. Austurl. og aðvörunarorð Morgunblaðsins, sem er mitt málgagn og ég er stoltur af, eru af nákvæmlega sama toga spunnin, og ég held að hv. 2. þm. Austurl. geri nákvæmlega það sama og Morgunblaðið. Hann fellur í sömu gryfju og Morgunblaðið og fer að eyða púðri eða eins og ég orðaði það: fer að skjóta flugur úr fallbyssum - spursmál í þessu tilfelli hvort ekki á að tala um að menn skjóti þarna eldflaugum á flugurnar þegar það kemur úr þessum herbúðum sem hv. þm. tilheyrir.
Gamla Grýla er ekki dauð, sagði hv. þm. Ég vissi það ekki, satt að segja. Hún var lifandi í minni barnatrú, en ég vissi ekki fyrr en nú að hún ætti ættingja á Alþingi. Þetta Grýlu-tal, þetta tal og þessi aðvörunarorð um að viðhalda ótta við allt sem útlent er, er löngu útdauð Grýla. Við verðum einhvern tíma að fara að færa okkur inn í nútímann og geta óttalaust staðið á okkar eigin fótum, horft framan í hvaða mann sem er, hvaða tungumál sem hann talar og hvaðan sem hann kemur, án þess að óttast að hann sé alltaf að reyna að knésetja okkur eða græða á okkur. Við verðum að geta haft eðlilegt samstarf. Veröldin hefur öll breyst síðan þessi Grýlu-trú var við lýði.
Virðulegur þingmaður talar um Sovétmenn. Ég á svo afskaplega erfitt með að tala um þá. Ég hef t.d. aldrei heyrt í neinum áróðri frá þessum herbúðum að þeir væru sérstakir arðræningjar. Ég hef heyrt að þeir væru sérstakir andstæðingar arðræningja í málflutningi Alþb.-manna, en maður lærir frá degi til dags. Kannske er alveg rétt að vara sig einmitt á þeim vegna þess að þeir fela sig á bak við allt sitt tal og eru þá þrátt fyrir allt þessir arðræningjar sem þeir eru alltaf að vara við.
Ég tel ekki rétt, sem ráðherra, að neita nokkrum mönnum eða þjóðum um að ræða um þau mál sem þeir telja sig þurfa að tala um við ráðherra eða ráðuneyti. Að vísu ræddi ég ekki við Sovétmenn sjálfur; það voru ráðuneytismenn sem gerðu það og formaður stóriðjunefndar, hv. þm. Birgir Ísl. Gunnarsson, var þar líka viðstaddur. En þetta var fróðlegt tal, aðvörunarorð hv. 2. þm. Austurl. Gott er að fá upplýsingar frá mönnum sem hafa reynslu af samskiptum sínum við Sovétmenn hér á Alþingi. Ég treysti því að allt sem þar kom fram sé rétt og satt.
Ég vil segja að það var ekki að ástæðulausu sem hv. 2. þm. Austurl. lagði áherslu á það sérstaklega og leit blíðum augum til mín þegar hann sagði: Ég treysti iðnrh. til að styrkja íslenskt hugvit. Þetta er fallega sagt og ég veit að ég hef óskorað traust Alþb. í starfi og þeir reikna með að ég verði lengi við lýði sem ráðherra iðnaðarmála og þeir vita að ríkisstjórnin stendur sterk og að þess vegna þarf að vinna með framtíðarsýn í huga. Það er einmitt það sem við erum að gera. Ég var síðast í morgun að ræða við ákveðna nefnd sem hefur það verkefni að styrkja íslenskt hugvit og þá sérstaklega í iðnaði á þann hátt sem ég sá fyrir nokkrum mánuðum, þ.e. í maí, þegar ég dvaldist þrjá daga í Frakklandi. Þá var verið að sýna í sjónvarpi mynd frá sýningu sem ríkisstjórnin stóð fyrir, og hún var um nýjungar, um uppfinningar. Menn gátu komið á þennan sýningarstað og komið sér þar fyrir með sínar uppfinningar og ríkisstjórnin stóð fyrir því að þangað gátu menn komið og skoðað þessar uppfinningar og gert eins konar markaðssamninga og stofnað fyrirtæki með þessum uppfinningamönnum. Jafnframt var þar á staðnum lögfræðilegur ráðunautur á vegum ríkisstjórnarinnar sem stofnaði hlutafélag á milli þeirra sem vildu markaðshyggju og milli þeirra sem fundu upp það sem sýnt var. Og eftir að þessir samningar voru gerðir voru líka á staðnum í þessum sýningarskála fulltrúar frá öllum helstu bönkum í Frakklandi sem fjármögnuðu framleiðslu og markaðssetningu þangað til viðkomandi uppfinning annaðhvort brást eða komnir voru fleiri en tíu menn í starfið. Þá voru þeir taldir komnir yfir það mark að þeir þyrftu þá aðstoð sem upphaflega var veitt. Ég hef óskað eftir því að til slíkrar sýningar verði efnt, að auglýst verði eftir íslenskum uppfinningum sem verði sýndar hér og síðan verði reynt að fara líkt að og ég held að ég hafi tekið eftir að sýnt var í franska sjónvarpinu sem ég gat um.
Allt þetta er náttúrlega til bóta ef það kemst í framkvæmd, og sumt getur svo sem hugsanlega þurft á erlendu fjármagni að halda, en til þess að fá það fram sem við viljum sjá, það sem menn hafa fundið upp, getur vel verið að opinberir aðilar þurfi að kosta einhverju til að framleiða það sem þeir þurfa að sýna, þ.e. prótotýpuna, til þess að geta sýnt. Það eru ekki allir sem hafa fjármagn til þess og verið getur að erlent fjármagn þurfi til þess. Það á ekkert skylt, hv. 6. landsk. þm., við frjálshyggjuna, eins og það hugtak hefur tekið á sig mynd undanfarna mánuði og ár. Þær umræður sem hafa farið fram um frjálshyggju eru allt annað en það sem hefur viðgengist í gegnum tíðina, í aldaraðir, hugsa ég, samskipti á milli manna af hinum ýmsu þjóðernum í viðskiptum. Ég ber engan ótta við að hingað ryðjist inn Þjóðverjar eða aðrir í fiskiðju eða fiskvinnslu, ekki á meðan iðnrh. þarf að veita leyfi til þess að útlendingar komi inn í samstarf um hlutafélagamyndun á Íslandi. Það er rangt að Rússar hefðu ekki þurft að biðja um leyfi ef þessi breyting væri þegar orðin á lögunum. Þeir hefðu samt sem áður þurft að koma og biðja um heimild til að taka þátt í slíku hlutafélagi.
Ég vil undirstrika það, sem kom bæði fram hjá hv. 6. landsk. þm. og eins 2. þm. Austurl., að okkur ber að fara með gát og hafa það í huga að við erum lítil þjóð og það þarf ekki mikið til þess að sjálfstæði okkar sé ógnað ef við stöndum ekki rétt að málum. En ég vil ítreka það sem ég sagði í upphafi. Ég tel þetta góða breytingu sem hér er lögð til. Ég vil kynna það fyrir flm. að von er á þessu frv. sem ég gat um frá iðnrn. og um leið og ég tek undir að málið fái að sjálfsögðu eðlilega meðferð hér á Alþingi fer ég fram á að iðnn. bíði og kanni bæði frv. samtímis.