03.04.1986
Neðri deild: 71. fundur, 108. löggjafarþing.
Sjá dálk 3451 í B-deild Alþingistíðinda. (3092)
368. mál, selveiðar við Ísland
Hjörleifur Guttormsson:
Herra forseti. Ég hafði talað fyrr við þessa umræðu og ætlaði mér út af fyrir sig ekki að ræða þetta mál frekar við 1. umr. þar sem ég hef oft tjáð mig um þetta efni áður, en þær miklu umræður sem urðu um þetta í hv. deild í gær urðu þess valdandi að ég bað aftur um orðið. Ýmsar þær athugasemdir sem þar voru látnar falla og sumpart var beint til mín, að ég hygg, þó að það fylgdi ekki alltaf tilvísun með nafni, urðu þess valdandi að ég bað um orðið og ætla að vtkja að nokkrum þáttum nú áður en 1. umr. málsins lýkur.
Það kom fram í umræðunum í gær að menn greinir verulega á um efni þessa frv. og ég get tekið undir mjög margt af þeirri gagnrýni sem þar var sett fram. Efnisatriði, sem ég vék ekki sérstaklega að í mínu máli, t. d. varðandi það hvernig ætlað er að koma stjórn selveiða fyrir í stjórnsýslunni, hef ég gagnrýnt áður og það var gagnrýnt hér af nokkrum ræðumönnum sem töluðu um málið í gær og undir það get ég einnig tekið. Það var hins vegar ekki síst það sem fram kom í máli þeirra sem mæltu með skjótri samþykkt þessa frv. og höfðu nánast ekkert við það að athuga sem veldur því að ég ætla að beina máli mínu til þeirra. Það voru hv. 7. þm. Reykv. Guðmundur J. Guðmundsson og Gunnar Schram hv. 2. þm. Reykn., en báðir þessir hv. þm. gerðu mjög mikið úr þeim vanda sem selurinn skapaði gagnvart fiskvinnslu í landinu og sjávarútvegi, bæði sem hlekkur í hringormavandamáli og sem keppinautur um nytjastofna við landið.
Það var býsna fast kveðið að orði hjá þessum tveimur hv. þm. Ég hef út af fyrir sig ekkert við það að athuga að menn láti þunga fylgja orðum sínum, en mig undrar satt að segja talsvert að jafnglöggir menn og þarna mæltu skuli taka svo afdráttarlaust til orða í máli sem þessu sem hefur fleiri en eina hlið og fleiri en tvær hliðar og er býsna flókið það samhengi sem menn eru þarna að tala um.
Hv. 7. þm. Reykv. sagði í sínu máli eitthvað á þá leið að hringormafjöldi hefði ekki bara tvöfaldast heldur þrefaldast í sumum landshlutum og nefndi m.a. sjómenn í máli sínu sem tækju undir þá skoðun. Það er þannig ljóst að hv. 7. þm. Reykv. er býsna vel að sér um þessi efni og nefnir tölur sem ég hef ekki séð annars staðar að liggi fyrir með þessum hætti. Og hv. 7. þm. Reykv. tengdi þetta líka kjörum í fiskiðnaði. Það skil ég mætavel að gert sé og ekki dettur mér í hug að vefengja að hér er við verulegan vanda að fást, s6 mikla vinna og sá mikli kostnaður sem hlýst af ormatínslu í fiskvinnslunni, og ég vil sannarlega leggja því lið að hægt verði að leysa þann vanda og ef það gæti orðið jafnframt til þess að bæta kjör fiskvinnslufólksins er þar til mikils að vinna.
Ég vil hins vegar í þessu sambandi koma á framfæri nokkrum upplýsingum hv. þm. og þingdeildinni í heild til umhugsunar í þessu máli milli umræðna og ekki síst við hv. sjútvn. sem lagt er til að fái þetta mál.
Hv. 7. þm. Reykv. taldi að það mundi ekki standa á því að hagsmunasamtök, sem hann að hluta til er talsmaður fyrir, eins og Verkamannasamband Íslands, mundu taka mjög eindregið undir í þessu máli ef því yrði vísað til umsagnar þangað og ekkert draga af sér í þeim efnum. Þetta ásamt öðru sýndi mér fram á að hv. þm. er mjög sannfærður, er mjög viss í sinni sök í sambandi við það samhengi sem við erum hér að ræða um, en ég leyfi mér að reyna að læða inn örfáum efasemdum í huga hans ef svo kynni að fara að hann ætti eftir að fjalla um málið einnig sem fulltrúi hagsmunasamtaka.
Ég vil líka minna hann og aðra hv. þingdeildarmenn á að það er ekki við mig eða aðra gagnrýnendur þessa máls að sakast að þetta frv. liggur nú fyrir um páskaleytið, þegar örstuttur tími er eftir af þingi. Það mátti heyra í máli manna í gær að þeir voru að gagnrýna að þetta mál lægi í þinginu og þingið þyrfti að hreinsa þetta frá og standa sig. Hverjum er þar um að kenna? Ekki okkur sem erum að mæla hér varnaðarorð heldur þeim stjórnvöldum eða hæstv. ráðh. og ríkisstj. sem leggur þetta mál fyrst inn í byrjun einmánaðar þegar í rauninni allt er komið í eindaga í sambandi við þingstörf. Það eru gagnrýnisverð vinnubrögð og hreint undrunarefni hvernig á því stendur að mál sem hæstv. ráðh: telur að skipti miklu, ef marka má orð hans, skuli sjá dagsins ljós í þingsölum í byrjun einmánaðar eftir að ríkisstj. hefur haldið að sér höndum varðandi þingstörfin eins og oft áður.
Ýmislegt í þessari umræðu í gær og þar á meðal orð meðmælenda þessa frv. urðu til þess að upp í huga mér kom þáttur úr ágætu skáldverki, Sjálfstæðu fólki. Ég mundi eftir að þar á síðum eru víða raktar umræður manna og viðræður í heiðarkotinu í Sumarhúsum þegar gesti bar að garði hjá Bjarti og það var sitthvað sem bar þar á góma, m.a. ormur. Það var kannske ekki hringormur, en ég held það væri fróðlegt, það tekur ekki langan tíma, virðulegur forseti, að við gripum hérna niður í brúðkaupsveisluna fyrstu hjá Bjarti í Sumarhúsum þar sem menn ræða um orminn. Það er brúðkaup þeirra Bjarts og Rósu.
„Bændurnir stóðu á hlaðinu og hölluðu sér upp að bæarveggnum, sugu tóbak uppí nefið með stórum grettum og töluðu við brúðgumann. Það voru hin óumbreytilegu umræðuefni vorsins með höfuðdvöl við hina margvíslegu kvilla sauðfjárins. Leingi hafði bandormurinn verið einn af helstu óvinum þjóðarinnar, en með vaxandi framförum í hundahreinsun hafði þessi vágestur mjög orðið að lúta í lægra haldi. Aftur hafði á síðustu árum tekið að bera á nýum ormi í fé, síst þjóðhollari hinum forna, það var lúngnaormurinn. Og þótt bandormurinn hætti aldrei til fuls að vera tímabært umræðuefni, þá fjölgaði þeim vorum, að hann yrði í umræðum að víkja úr öndvegi fyrir hinum nýa ormi.
Það hefur alla tíð verið mín trú, sagði Þórir á Gilteigi, að svo framarlega sem manni tækist að halda því skotufríu að vetrinum, þá væri ekkert að óttast. Jafnvel þó maðkarnir geingju frammúr nefinu á því, þá hélt ég að ekkert væri að óttast meðan maginn væri hreinn. Og meðan maginn er hreinn, þá ætti því ekki að vera vorkunn að þola vornálina. En það getur vel verið að ég fari vilt í þessu einsog öðru.
Nei, sagði brúðguminn. Þetta reyndist honum líka honum Þórarinum í Urðarseli, sem nú ku liggja fyrir dauðanum: hann var snillíngur að fást við skotu. Hvað lömb áhrærði, þá hafði hann besta trú á skrotóbaki. Ég man hann sagði mér hér um árið, ég gisti hjá honum, að þeir vetrar kæmu að hann gæfi sínum lömbum allt upp í fjórðúng af sterkri rullu, og heldur sagðist hann spara kaffið við heimilið, ég tala nú ekki um sykur, heldur en skro við lömbin.
Ja ég hef nú satt að segja aldrei þótt mikill búmaður, sagði Einar í Undirhlíð, sálmaskáld hreppsins og erfiIjóða, - enda hef ég tekið eftir því að þeim vegnar verst sem mestar hafa mataráhyggjur, það er einsog forsjónin dragi einkum dár að þeim. En ef ég ætti að láta uppi mína skoðun, samkvæmt mínu eigin hyggjuviti, þá álít ég að ef fóðrið getur ekki haldið maðkinum frá úngviðinu, þá geri skrotóbakið það ennþá síður. Það getur hugsast að skrotóbakið hjálpi eitthvað þegar komið er í óefni. En þegar öllu er á botninn hvolft, þá er skrotóbakið skrotóbak og fóður er fóður.
Það er náttúrlega hverju orði sannara, sagði Ólafur í Ystadal, fljótmæltur og dálítið skrækur í rómi, - fóður er altaf fóður. En það er aungvusíður munur á fóðri og fóðri, hélt ég, enda ætti hver maður að geta sagt sér það sjálfur úrþví jafnvel dýrafræðíngar hafa hvað eftir annað tekið það fram í blöðunum. Og það eitt er aldeilis áreiðanlegt að í sumu fóðri þá leynist helvítis sjúkdómsbakterían sem maðkurinn sprettur uppaf. Baktería er þó altaf baktería, og það er einginn maðkur sem skapast án bakteríu, það hélt ég hver maður gæti sagt sér sjálfur. Og hvar er þá bakterían í upphafinu ef hún er ekki í fóðrinu, mér er spurn?"
Þessar fróðlegu samræður við brúðkaupið hans Bjarts komu upp í huga mér þegar ég hlustaði hér á sannfæringarkraftinn í máli sumra ræðumanna fyrr við þessa umræðu.
Þá vil ég, herra forseti, víkja að efnisþáttum þessa máls eins og það blasir við hjá mönnum sem hafa meiri þekkingu á þessu en ég tel mig hafa og ég nefndi hér fyrr við umræðuna, sem er álit Arnþórs Garðarssonar prófessors við Háskóla Íslands og dýrafræðings, en hann ritaði umsögn um rit sem oft hefur borið á góma í umræðu hér í þinginu um þetta mál, rit sem Landvernd hefur gefið út og heitir Selir og hringormar, höfundar eru Sigrún Helgadóttir, Ævar Petersen og Stefán Bergmann. Í Náttúrufræðingnum, 1. hefti 51. árgangs 1985, er að finna umsögn eftir Arnþór Garðarsson um þetta fjölrit Landverndar og ég vil leyfa mér, herra forseti, að vitna til prófessors Arnþórs Garðarssonar eins og hans álit liggur fyrir í þessari umsögn:
„Ýmsar undirstöðuupplýsingar“, segir hann þar, „um íslenska náttúrufræði eru eingöngu handbærar sem fjölrit og á það m.a. við um flest það sem unnið hefur verið í líffræði sela og hringorma hér við land.
Því miður hafa upplýsingar þessar verið fremur óaðgengilegar vegna takmarkaðrar dreifingar og hefur ekki bætt úr skák að farið hefur verið með sum gögn svokallaðrar hringormanefndar með álíka leynd og ríkisleyndarmál. Á hinn bóginn hefur almenningur verið fóðraður í fjölmiðlum á villandi upplýsingum um skaðsemi sela. Svo virðist sem hringormanefnd hafi á fáeinum árum tekist með vísvitandi blekkingum að telja öllum þorra almennings á Íslandi trú um að aðgerðir hennar gegn selum séu nauðsynlegar til þess að draga úr kostnaði við hreinsun hringorma úr fiski. Til starfseminnar hefur nefndina ekki skort fé, enda virðast nefndarmenn hafa notið aðstöðu sinnar innan einokunarkerfis fiskútflytjenda. Nefndinni hefur tekist á einhvern hart að afla sér fylgis ráðamanna og þrír sjávarútvegsráðherrar hafa stutt starfsemi hennar, þrátt fyrir hógvær mótmæli vísindamanna og náttúruverndarmanna.
Rit Sigrúnar Helgadóttur, Stefáns Bergmanns og Ævars Petersens um seli og hringorma verður að flokkast undir hógvær mótmæli, þar er ekkert ofsagt um hringormanefnd. Satt að segja varð ég hissa hversu höfundum tekst að sitja á sér þegar vinnubrögðum nefndarinnar er lýst. Ýmsir hefðu freistast til þess að nota stærri orð, t.d. mætti skilgreina sumt af verkum nefndarinnar sem hjáfræði, stefna nefndarinnar einkennist af tegundahatri og sýnir alltof margar hliðstæður við skipulegt kynþáttahatur, aðferðir nefndarinnar við að ná málum sínum fram bera vott um siðblindu“, segir prófessor Arnþór Garðarsson.
„Það segir sína sögu," segir hann seinna í þessari umsögn í Náttúrufræðingnum, „um hringormanefnd að hún gerði tilraun til þess að festa nýnefnið selormur (sem er bein þýðing á Phocanema) og kallaði þá sjálfa sig jafnframt selormanefnd á tímabili.
Í öðru lagi er hér að finna sögulegt yfirlit um sela- og hringormarannsóknir á Íslandi, en þessar rannsóknir jukust verulega snemma á síðasta áratug. Á árunum 1974-1978 starfaði nefnd á vegum sjávarútvegsráðuneytisins að athugunum á selastofnum við Ísland og nýtingu þeirra. Í nefndinni áttu sæti fulltrúar hagsmunaaðila í fiskvinnslu og landbúnaði, svo og fulltrúi Náttúruverndarráðs. Var það sá er þetta ritar og var hann jafnframt eini nefndarmaðurinn sem sérfróður var um dýrastofna og nýtingu þeirra. Nefnd þessi skilaði áliti 1978 og lagði ítarlegar tillögur fyrir ráðherra um frekari rannsóknir á selum. Þar segir m.a.: „Hafrannsóknastofnuninni, Líffræðistofnun háskólans eða annarri opinberri vísindastofnun, sem annast líffræðilegar og vistfræðilegar rannsóknir, verði falið að halda áfram og auka þær rannsóknir sem nú eru hafnar á selastofnum hér við land.“ Ekki verður betur séð“, segir prófessor Arnþór áfram „en sjávarútvegsráðuneytið hafi algerlega hundsað helstu niðurstöður þessarar nefndar.
Næst gerðist það að nefndin var snarlega lögð niður og 16. ágúst 1979 var skipuð ný nefnd sem almennt hefur verið kölluð hringormanefnd. Nú brá svo við að einungis voru fulltrúar fiskvinnsluaðila í nefndinni, sem var skv. skipunarbréfi þáverandi sjávarútvegsráðherra Kjartans Jóhannssonar „ætlað að skoða sem gleggst alla þætti þessa máls, þ.e. lífsferil hringormsins, tímgun og leiðir til að stemma stigu við aukinni ormatíðni, ennfremur alla möguleika á því að finna orma í fiskholdi og fjarlægja þá. Nefndinni er einnig ætlað að hafa yfirumsjón með rannsóknum sem þegar eru hafnar á vegum Hafrannsóknastofnunarinnar á selastofnum við Ísland.“
Formaður nefndarinnar var skipaður Björn Dagbjartsson, þáverandi aðstoðarmaður sjávarútvegsráðherra. Ýmsum hefur þótt“, heldur prófessor Arnþór áfram, „það einkennileg málsmeðferð að setja nefnd hagsmunaaðila yfir rannsóknastofnun sem þegar hefur lögformlega stjórn og ber að sjá um tilteknar rannsóknir. Enda kemur fram í bréfi forstjóra Hafrannsóknastofnunar í árslok 1982 að ekkert samráð var haft við stofnunina um skipan hringormanefndar og engin samvinna hefur verið milli nefndarinnar og Hafrannsóknastofnunar um selarannsóknir. Enn einkennilegra er þó að hringormanefnd virðist vera, gagnstætt forvera sínum, ætlað að verða eilíft apparat ráðuneytisins. Hún hefur þrifist sem eins konar sjálfseignarstofnun í tíð tveggja sjávarútvegsráðherra til viðbótar, Steingríms Hermannssonar og Halldórs Ásgrímssonar.
Hlutverk þessarar sjálfseignarstofnunar hefur verið að nokkru leyti að gangast fyrir rannsóknum og hefur nefndin ráðið sér líffræðing í þessu skyni. Um rannsóknirnar er í sjálfu sér ekki nema gott eitt að segja. Niðurstöður þeirra hafa verið settar fram í skýrslum og nú á næstunni munu birtast hér í Náttúrufræðingnum greinar sem byggðar eru á þessum rannsóknum. Túlkun hringormanefndar á rannsóknaniðurstöðunum hefur hins vegar virst hæpin, enda er það skjalfest að hringormanefnd var búin að ákveða að fara út í fækkunaraðgerðir áður en rannsóknir hófust.“ Þetta eru orð prófessors Arnþórs Garðarssonar.
Og áfram segir hann: „Rannsóknirnar eru því einungis einn þáttur í því áróðurshlutverki sem nefndin hefur tekið sér (væntanlega í krafti þess að ráðuneytið lítur á hana sem sjálfseignarstofnun). Þeim er ætlað að villa mönnum sýn á raunverulegu viðfangsefni hringormanefndar sem er gríðarstór tilraun til þess að draga úr fjölda sela hér við land. Þessi tilraun eru þó svo illa úr garði gerð að fyrirfram er vart við því að búast að hún skili marktækum niðurstöðum. Menn skulu því vera við því búnir að hlýða á áframhaldandi útúrsnúninga frá hringormanefnd þegar spurt verður hvort fækkunaraðgerðir hennar hafi skilað árangri.
Í því hlutverki að stunda áróður hefur hringormanefnd hins vegar tekist svo vel upp að undrum sætir. Hefur nefndinni tekist þar að ýta af stað ýmsum vafasömum fréttum sem síðan hafa öðlast eigið líf og hlaðið utan á sig í meðförum fjölmiðla og stjórnmálamanna. Mér er til efs að sú aðferð að endurtaka sömu lygina nógu oft hafi áður verið notuð hér á landi af jafnmikilli einbeitni og með jafnmiklum árangri.“ Það er prófessor við Háskóla Íslands, dýrafræðingur, sem hér falar um störf þessarar nefndar.
Áfram segir hann: „Lygisögur um seli dynja á okkur í fjölmiðlum og eru farnar að keppa við draugasögur um fyrsta sætið í þjóðtrú samtímans. Eitt besta dæmið um árangur hringormanefndar á þessu sviði er að finna í ritstjórnargrein í Morgunblaðinu miðvikudaginn 24. mars 1982 undir fyrirsögninni Þorskastríð og selastríð. Þar segir m.a.:
„Segja má að áhrif sela séu tvíþætt, þeir eru hýsill fyrir hringorma og éta mikið magn af fiski. Vísir menn hafa komist að þeirri niðurstöðu, að í ár verði tíndar 130 milljónir hringorma úr þorski í frystihúsum víða um land. Þá hefur einnig komið fram, að hér við land éti selurinn um 50 þúsund tonn af nytjafiski. Er það yfirleitt smár fiskur svo talið er að við töpum nú um 100 þúsund tonnum af nytjafiski í selinn á hverju ári.
Vegna samdráttar í selveiðum er talið líklegt að selastofninn við landið vaxi. Hagsmunasamtök í sjávarútvegi hvetja til aukinnar selveiði og er nú rætt um að verðlauna seladráp. - Þótt Bretar væru ýmsum til ama var þó t.d. sá mikli munur á þeim og selnum, að þeir dreifðu ekki hringormum í fiskinn. - Þótt menn séu sammála um nauðsyn aðgerða gegn selnum hér á landi, sem þó er kannske ekki víst, er augljóst að seladráp fyrir verðlaunafé myndi mælast illa fyrir erlendis hjá áhrifamiklum aðilum, sem tekið hafa málstað lítilmagnans gegn mannskepnunni.
Í þorskastríðinu var mikið rætt um áróðursstríð. Verði hafið selastríð er áróðursþátturinn ekki síður mikilvægur en í þorskastríði. Til að áróðurinn út á við verði í lagi“, ég bið hv. þm. að leggja við hlustir, það er Morgunblaðið sem talar, „er nauðsynlegt að inn á við séu menn sammála - hagsmunasamtök sjávarútvegsins hafa lagt fram tillögur sínar. Er einhver á móti?"
Eins og flestir vita er selastríðið á Íslandi löngu hafið“, segir prófessor Arnþór enn fremur. „Það gleymdist að vísu að gefa út opinbera stríðsyfirlýsingu, en yfirvöld hafa látið það gott heita að lög séu brotin leynt og ljóst, að maður tali nú ekki um það hvernig hefðbundnar aðferðir við selveiðar eru fótum troðnar.
Í þriðja lagi“, og þar víkur hann að riti Landverndar, „ræða þau Sigrún, Stefán og Ævar um líffræðilegar forsendur fyrir aðgerðum hringormanefndar. Eins og þau benda á snýst hin fræðilega hlið málsins um það hvort fyrirliggjandi þekking sé nægileg til þess að ákveða hvort selum skuli fækkað og hvort fækkunaraðgerðir komi til með að bera raunhæfan árangur. Niðurstaðan af slíkri athugun getur ekki orðið nema á einn veg, upplýsingar vantar enn um fjölmörg grundvallaratriði.“ Ég veit að hv. 7. þm. Reykv. leggur við hlustir. Prófessor Arnþór segir: „Upplýsingar vantar enn um fjölmörg grundvallaratriði.“
„Það eina sem er víst í þessu sambandi eru einföldustu drættirnir í lífsferli hringorms. Við vitum t.d. ekki hvort selum fjölgar eða fækkar hér við land, hvort samband er milli fjölda sela á fiskislóð og tíðni orma í fiski, hvort aukinn kostnaður við hringormatínslu á síðari árum stafar af aukinni ormabyrði eða hertum hreinlætiskröfum kaupenda.
Talsmenn hringormanefndar hafa jafnan túlkað þau litlu gögn, sem fyrir liggja um þessi atriði, að eigin geðþótta og oft þvert ofan í viðteknar vísindalegar kenningar um samband milli hýsils og sníkjudýra og um takmörk dýrastofna.
Það verður að segjast að meðferð nefndarinnar á vísindalegum gögnum er yfirleitt með þeim ósköpum, að menn hljóta að spyrja hvort þessir sömu trúnaðarmenn fiskvinnslunnar á Íslandi séu verðir þess trausts sem umbjóðendur þeirra virðast hafa til þeirra. Eru vinnubrögðin svona á fleiri sviðum þessarar framleiðslugreinar?
Kostnaður við störf hringormanefndar árið 1983 er sagður hafa verið 4,7 milljónir króna. Þetta er stór upphæð á mælikvarða þeirra sem fást við rannsóknir á Íslandi, þótt þetta séu smápeningar í sjávarútvegi. Engu að síður ættu menn að staldra við og huga að arðseminni. Ég vil leyfa mér að halda því fram að hún sé næsta lítil.
Í fjórða og síðasta lagi“, og ég er að ljúka tilvitnun minni í þessa umsögn, „taka höfundar fyrir nokkur almenn atriði er varða náttúruvernd á Íslandi. Þau benda á að starfsaðferðir í íslenskri náttúruvernd hafi yfirleitt einkennst af málamiðlun við hagsmunaaðila. Aðgerðir hringormanefndar skjóti hér skökku við, þar sem hagsmunaaðilar einir ráði ferðinni. Íslenskir náttúruverndarmenn hafi ekki farið fram á alfriðun selastofnanna, heldur þvert á móti verið talsmenn þess að seli skuli nytja með sem eðlilegustum hætti. E.t.v. er veikleiki náttúruverndarmanna í þessu máli einmitt fólginn í þessari sanngirni. Náttúruverndarmenn hafa einfaldlega verið of kurteisir og of sanngjarnir í umfjöllun sinni um athæfi hringormanefndar. Nú er mál að linni. Við hljótum að krefjast þess að breytt verði um stefnu í þessu máli. Þegar þetta er ritað, í mars 1985, stefnir í enn verra óefni, með frv. sem nú liggur fyrir Alþingi um selveiðar. Nái frv. fram að ganga óbreytt er lögbundið það ástand sem hringormanefnd hefur leitt yfir land og þjóð.“
Þetta er tilvitnun í prófessor Arnþór Garðarsson sem ég taldi rétt að koma á framfæri við hv. þingdeild og hv. sjútvn. sérstaklega þannig að það liggi alveg skýrt fyrir að menn hafi heyrt hans viðhorf og röksemdir og efasemdir í sambandi við þetta mál. Hér er talað hreinskilnislega og það er talað af ákveðni í sambandi við þessi efni. Prófessorinn verður að teljast allstórorður þegar hann kveður upp sína dóma um starfsemi hringormanefndar undir verndarvæng sjútvrn. og hann dregur upp með mjög skýrum hætti það sem hann telur vera lygavef og kerfisbundið rangar upplýsingar til almennings á Íslandi og til stjórnmálamanna einnig í sambandi við það vandamál sem mest er tengt við selastofnana við landið og átti að vera réttlætingin fyrir þeirri herferð sem hringormanefnd beitti sér fyrir, nefnd sem ekki var skipuð nokkrum einasta sérfróðum manni á þessu sviði þó að hún svo réði líffræðing til starfa til að vinna að þessu máli á sínum vegum.
Herra forseti. Ég ætlaði mér ekki að fara yfir þetta svið í heild sinni enn og aftur. Ég taldi hins vegar nauðsynlegt vegna þeirra sjónarmiða sem hér hafa komið fram frá mönnum sem ég tel að vilji hafa það sem sannara reynist í hverju máli að koma þessum ábendingum á framfæri og reyna að læða smávegis glætu inn í þeirra hugskot í sambandi við það flókna samhengi sem hér er um að tefla.
Það er nú svo að í umræðum um svo flókin efni vill oft fara svipað og í samræðunni í brúðkaupinu hans Bjarts að hver og einn syngur með sínu nefi og gefur sér sínar forsendur út frá eigin hyggjuviti. Það er út af fyrir sig ekki ástæða til að lasta það að menn reyni að móta sér skoðun, en hins vegar er okkur skylt, sem á Alþingi sitjum, að reyna að átta okkur sem best á því samhengi sem fyrir liggur, reyna að hagnýta okkur þær upplýsingar og andstæðar skoðanir sem fyrir kunna að liggja í hverju máli.
Nú munu talsmenn þessa frv. halda því fram að það sé alls ekki meiningin að nýta þessa löggjöf, sem hér er lagt til að sett verði til að útrýma selastofninum við Ísland og ég tók það fram í fyrri ræðu minni að ekki ætla ég þeim svo illt sem hér hafa talað fyrir þessu máli. En hitt er alveg jafnljóst að sá er andinn hjá mörgum sem um þessi mál ræða, og þar á meðal hjá hagsmunaaðilum í sjávarútvegi, að þeir einfalda hlutina með dæmalausum hætti oft og tíðum og jafnvel áhrifamiklir fjölmiðlar eins og Morgunblaðið skrifa heilar ritstjórnargreinar um þessi efni og spyrja: Er nokkur á móti? eins og fram kom í þeirri tilvitnun sem ég las áðan í ritstjórnargrein úr Morgunblaðinu frá 1982.
Varðandi tengslin við frv. sjálft hef ég þegar bent á að hér er verið að óska eftir mjög ákveðnum og ótvíræðum heimildum fyrir sjútvrn. til að setja reglur um framkvæmd laganna, þar á meðal ákveða aðgerðir er stuðla að fækkun sela sé þess talin þörf. Ráðuneytinu ber skv. frv. að hafa samvinnu við landbrn. og samráð við tilteknar stofnanir, en valdið er þess. Það er alveg ótvírætt skv. því frv. sem hér liggur fyrir.
Ég held að það sé hættulegt að mörgu leyti að setja undir fagráðuneyti, sem hefur tilhneigingu til að skoða mál tiltölulega þröngt og út frá einhliða viðhorfi eins og hér um ræðir, mál af þessu tagi. Ég held að það væri, á meðan menn eru með atvinnuvegina skipta á milli ráðuneyta, sem orkar vissulega tvímælis eins og nú er í stjórnkerfi okkar og stjórnsýslu, eðlilegra að halda selveiðunum undir landbrn. eins og menn hafa rætt um við þessa umræðu. Ég held að það tryggi með skynsamlegri hætti eðlilegt vægi í þessum málum. Og sporin hræða, eins og haldið hefur verið á þessu máli af hálfu sjútvrn. og margnefndrar hringormanefndar á þess vegum. Það eru spor sem hræða og það er kannske í ljósi þeirrar sögu sem menn ræða þessi mál, ekki síst hér á Alþingi.