22.04.1986
Sameinað þing: 80. fundur, 108. löggjafarþing.
Sjá dálk 4480 í B-deild Alþingistíðinda. (4245)
330. mál, endurnýjun fiskiskipastólsins
Hjörleifur Guttormsson:
Herra forseti. Það eru nokkuð sérstæðar aðstæður sem við störfum nú við á hv. Alþingi. Það er komið fram á fyrirhugaðan síðasta dag þinghaldsins og við erum að ræða hér um skýrslu frá hæstv. landbrh. um mál sem varðar alla bændastéttina í landinu við aðstæður sem eru tæplega boðlegar miðað við hvað málið er stórt og þýðingarmikið og hefði þurft að fá ítarlega umræðu hér á vettvangi þingsins.
Ég vil minna á að beiðni um þessa skýrslu var borin fram fyrir rúmum tveimur mánuðum og vel það. Þessi beiðni var samþykkt hér í sameinuðu þingi þann 13. febr. s.l. Það hefur tekið hæstv. landbrh. tíu vikur að reiða fram þau svör sem er að finna hér í skýrslu hans. Þessi svör koma hingað inn í þingið á næstsíðasta eða þriðja síðasta degi þinghaldsins.
Ég hlýt að segja það hér í upphafi að ég tel þessi svör, sem hér eru fram reidd, afar ófullkomin þó að ég vilji út af fyrir sig þakka hæstv. ráðherra þá viðleitni sem í þeim birtist. En þau eru langtum rýrari en ég hafði gert mér vonir um og við aðrir þm. Alþb. sem bárum þessa ósk fram. Ég hlýt hér að fara aðeins yfir það til að rökstyðja þá staðhæfingu mína.
Það er t.d. ekkert hér að finna varðandi fullvirðisrétt einstakra framleiðenda og ekki heldur um þá tekjuskerðingu sem mjólkurframleiðendur verða fyrir, en um þetta var beðið skv. 2. og 6. lið í okkar beiðni. Hæstv. ráðh. skýrir þetta með þeim hætti að ekki sé búið að gera þetta endanlega upp gagnvart einstökum framleiðendum og um það er mér vissulega kunnugt. Þó að nær átta mánuðir séu liðnir af verðlagsárinu vita einstakir bændur allvíða um landið enn þá ekki um það hver verði raunverulega þeirra hlutur, hver verði þeirra endanlegi fullvirðisréttur. Og það eitt út af fyrir sig segir náttúrlega meira en mörg orð um þau vinnubrögð sem hér eru viðhöfð gagnvart þessum framleiðendum. Það skortir því verulega á að við getum rætt þessi mál hér út frá upplýsingum sem þurfa að liggja fyrir ef menn ætla að leggja mat á áhrif þeirra laga sem sett voru í fyrra og þeirrar reglugerðar, sem hæstv. ráðh. setti 22. jan. s.l., hvernig þessar ákvarðanir koma við bændastéttina í heild, einstök svæði og einstaka framleiðendur.
Hæstv. ráðh. hefði hins vegar getað farið þá leið í sambandi við svör við þessari beiðni að greina frá úthlutun áður en til leiðréttinga kom skv. 10. gr. með þeirri óvissu sem framleiðendur hafa búið við fram undir þetta og hefði það út af fyrir sig gefið nokkuð góða mynd af ástandinu eins og það birtist framleiðendum. En ég ætla ekki að ræða það sérstaklega frekar, en þetta er auðvitað mikill ókostur þegar farið er yfir þessi efni.
Það eru ekki birt svör varðandi framleiðslubúmark nautgripaafurða og sauðfjárafurða á síðasta ári fyrir einstök búmarkssvæði og ekki heldur hjá framleiðendum, eins og þó er beðið um í tölul. 3. Ég skil ekki hvers vegna ekki er reynt að svara þessum þáttum sem eiga þó að liggja fyrir. Og ég inni hæstv. ráðh. eftir því hvað valdi því að ekki er gefið hér yfirlit um þetta búmark, þar sem skv. lið 3 er beðið um framleiðslubúmark nautgripaafurða (mjólkur og kjöts) og sauðfjárafurða á árinu 1985 á búmarkssvæðum og hjá einstökum framleiðendum. Þetta ætti þó að liggja fyrir. Og ég inni hæstv. ráðh. eftir því hvers vegna ekki sé nein viðleitni til að svara þessum spurningum.
Þá er það tölul. 4 á þskj. 500. Þar biðjum við um flokkun á jörðum eftir stærð miðað við ærgildisafurðir, hlaup á hverju hundraði, þ.e. fjöldi býla með ærgildisafurðir á bilinu 1-100, 101-200 o.s.frv. upp úr. Það er ekki nokkur minnsta viðleitni til að reiða fram upplýsingar um þetta efni og er þetta þó eitt af þýðingarmiklum atriðum í sambandi við mat á stöðunni í heild hvernig bústærðin dreifist í landinu, hvernig þessu er háttað miðað við ærgildisafurðir. Allar þessar upplýsingar liggja að sjálfsögðu fyrir og það er ekki hægt að túlka það öðruvísi en viljaleysi að ekki er reynt að svara þessu atriði hér í skýrslu hæstv. ráðh. Og það er kannske þess vegna sem þessi skýrsluónefna, sem er nú eiginlega rétta nafnið á þessa skýrslu, því miður, hún er svo grautarlega upp sett að það er ekki nein viðleitni til þess að fara yfir einstaka liði sem beðið er um svör við. Það þarf að fara rækilega í gegnum þetta og bera saman til þess að sjá í rauninni hverju er verið að svara og hverju er sleppt. Og þessum 4. lið er gersamlega sleppt. Hefur hæstv. ráðh. ekki áhuga á því að átta sig á því hver sé stærð býla í landinu og hvernig þetta flokkast? Það mætti hafa um það mörg orð hvaða þýðingu það hefur að hafa skýrar upplýsingar um þetta atriði.
Í 7. lið beiðninnar á þskj. 500 er spurt um hvað líði undirbúningi að stjórn á framleiðslu sauðfjárafurða, bæði á búmarkssvæðum og hjá einstökum framleiðendum. Hvar er að finna svörin við þessu, hæstv. ráðh.? Hvar eru svörin við þessu? Ég hlýt að óska eftir því að þau komi hér fram. Það er jú að finna á bls. 2 hvernig frá þessum málum var gengið af nefnd Stéttarsambands bænda þann 16. des. 1985, uppgjörsreglur vegna sauðfjárafurða á verðlagsárinu 1985-1986. En það er verið að spyrja um framtíðina. Hvað ætlar hæstv. ráðh. sér í þessum efnum? Og hvaða tillögur liggja fyrir frá Stéttarsambandi bænda eða þeim nefndum sem hafa unnið að þessu?
Það þarf að leita eins og að saumnál í heysátu til að fá einhver svör um þetta efni og þessa saumnál fann ég kannske á bls. 11 þar sem segir: „Á þessu stigi er ekki að fullu séð hvort sömu aðferð megi viðhafa við uppgjör sláturafurða sauðfjár haustið 1986.“ Þetta er svona það helsta sem ýjað er að í þessum efnum. En ég spyr hæstv. ráðh.: Á að setja fullvirðisrétt á sauðfjárafurðir í landinu fyrir næsta verðlagsár? Er það meiningin eða ekki? Og hvernig er undirbúningi að því háttað? Hversu langt er hann kominn? Liggja fyrir hugmyndir um fullvirðisrétt fyrir sauðfjárafurðir eftir svæðum og til einstakra framleiðenda? Og hvernig lítur það dæmi út? Ég óska eftir skýrum svörum við þessu atriði. Hafa slíkar upplýsingar kannske verið sendar út? Sé svo, hvernig stendur á því að í svari til Alþingis er ekkert að finna um þetta efni? Við erum skilin eftir algerlega í þoku hvað þetta snertir og varðar þetta alls ekki það yfirklór sem hæstv. ráðh. hafði hér í sambandi við stöðuna gagnvart einstökum framleiðendum. Ég get ekki trúað því að málin séu í slíkri þoku, þó að margt sé óljóst í landbúnaðarstefnunni, að það liggi ekki svona nokkurn veginn fyrir hvað menn ætla sér, hvert menn stefna í sambandi við búmark í sauðfé og fullvirðisrétt í þeim efnum. Ætla menn að treysta á lukkuna með þeim hætti sem gert var á síðasta ári eða ætla menn að ganga fram með svipuðum hætti og gagnvart mjólkurframleiðslunni?
Þá er að víkja að síðustu atriðunum, sem spurt er um í beiðni okkar um skýrslu, varðandi það hvort tillit sé tekið til landkosta á einstökum svæðum og jörðum og til markaðsaðstæðna í einstökum byggðum og landshlutum við undirbúning að úthlutun á fullvirðisrétti. Og sé svo, þá í hve miklum mæli. Um þetta er ekki að finna neinar marktækar upplýsingar í þessari skýrslu nema þá að túlka eigi svarið neitandi. Mér er vissulega kunnugt um það að fram hjá þessu þýðingarmikla atriði hefur verið horft að mestu leyti á liðnum árum. Og það er kannske eitt það alvarlegasta í landbúnaðarstefnu á liðinni tíð að menn hafa ekki haft fyrir því að taka tillit til landkosta í sambandi við fjárfestingu í sveitum landsins. Það er aðeins vikið að því hér í skýrslu hæstv. ráðh. að Stofnlánadeild landbúnaðarins hafi verið ætlað að hafa auga á þessu. En ég held að veruleikinn sé sá að lítið sem ekkert hafi verið tekið tillit til landnýtingarsjónarmiða, alveg fram á þetta ár. Það er sannarlega alvarlegt atriði og það er enn þá alvarlegra ef svo á að halda fram í sambandi við það efni.
Í 9. lið var spurt hvort ríkisstj. hafi beitt sér fyrir áætlun um uppbyggingu nýrra búgreina á einstökum svæðum og lögbýlum með tilliti til þeirra breytinga sem nú ganga yfir í hefðbundnum búgreinum og þá með hvaða hætti. Það er lítil viðleitni til að svara þessu og að sjálfsögðu ekki vísað neitt til þessarar spurningar eða beiðni sem þarna liggur fyrir um upplýsingar, heldur aðeins á bls. 12 vikið að því að landbrn. hafi óskað eftir því við Framkvæmdastofnun ríkisins að hún gerði svo fljótt sem kostur væri yfirlit yfir atvinnumöguleika í sveitum landsins og einnig að sérstakur starfshópur vinni nú að tilhlutan landbrh. við endurskoðun fyrri áætlana um uppbyggingu loðdýraræktar í landinu og það verk sé nú vel á veg komið. Það er ekkert að hafa meira úr þessari skýrslu um þessi þýðingarmiklu atriði. Er það svo að varðandi nýjar búgreinar liggi engar skipulegar áætlanir fyrir hvernig nýjar búgreinar eiga að koma í staðinn fyrir hinn hefðbundna búskap þar sem um samdrátt er að ræða og samdráttur er boðaður í miklu stórkostlegri mæli heldur en verið hefur að undanförnu? Renna menn í reynd blint í sjóinn í þessum efnum? Eru menn að endurtaka fjárfestingarmistökin í hinum nýju búgreinum? Fjárfestingarmistökin varðandi hinar hefðbundnu greinar sem ég hef lítillega gert hér að umtalsefni.
Nei, herra forseti. Þessi skýrsla hæstv. landbrh. er aldeilis ótrúlega rýr. En hún leiðir kannske í ljós hver staðan er hjá framkvæmdarvaldinu í þessum efnum og er að því leyti upplýsandi ef hún endurspeglar, eins og ég óttast, sýn ráðuneytis landbúnaðarmála til þessara mála og þekkingu eða réttara sagt þekkingarleysi á því viðfangsefni sem við er að fást. Upplýsingagrunnurinn, ef marka má þessa skýrslu, er sannarlega rýr og það er því ekki að undra þó að ekki takist ýkja vel til í veigamiklum atriðum.
Vissulega sjáum við það og lesum út úr þessari skýrslu, og vissum það raunar, að ákvarðanir varðandi yfirstandandi verðlagsár voru seint á ferðinni. Það er helst að sjá sem bæði hæstv. landbrh. og samtök bænda eða trúnaðarmenn í samtökum bænda hafi alls ekki áttað sig á umfangi verksins fyrir fram, hafi nánast enga grein gert sér fyrir umfangi verksins. Öðruvísi er ekki hægt að skýra það að það er fyrst þegar fimm mánuðir eru liðnir af verðlagsárinu sem hæstv. ráðh. treystir sér til að gefa út reglugerð. Og hvað gerðist á meðan? Jú, mjólkurframleiðslan í landinu jókst á meðan um 14% miðað við verðlagsárið á undan, um heil14%, 5,5 millj. lítra. Það er ekki vitað um neina marktæka viðleitni af hálfu landbrn. eða forustumanna í bændasamtökunum til þess að vara við þessari þróun sem var þó dagljós frá mánuði til mánaðar, hvernig hún vatt upp á sig, því að útskriftirnar frá mjólkursamlögunum liggja jú fyrir mánaðarlega og þá mátti alveg vera ljóst löngu fyrir jól hvert stefndi í þessum efnum. En menn sátu með hendur í skauti þegjandi og skýringin sem við fáum efst á bls. 2 var sú að líta mætti á aukninguna sem viðbrögð bænda við hvatningunni, hvatningunni til þess að auka mjólkurframleiðsluna á vetrarmánuðum. Þetta er skýringin. Þetta er afsökunin á þessum ófarnaði sem þarna var í fullum gangi. Erfiðleikarnir mögnuðust þannig upp á sama tíma og menn sátu yfir undirbúningi að umræddri reglugerð.
Það er ekki óeðlilegt að spurt sé um það hver beri ábyrgð á vinnubrögðum af þessu tagi. Því er heldur ekki svarað hér í þessari skýrslu hver það er sem ábyrgðina ber, vandasamt verk og tímafrekt, en af hálfu ráðuneytisins stendur neðst á fyrstu síðu þessarar skýrslu: Var óskað eftir því að niðurstöður samninga um framleiðslumagn væru kynntar bændum rækilega þannig að þeir gætu stefnt framleiðslumagni í átt til hins umsamda magns. En það stendur ekki þarna skýrum stöfum hver átti að kynna bændum þetta. Var það Stéttarsambandið? Hver var það sem ábyrgðina bar á því að upplýsingar bárust ekki til bænda svo sem nauðsynlegt hefði verið til að vara við hvert stefndi?
Ég ætla, herra forseti, ekki að fara hér ítarlega út í þá miklu erfiðleika sem við blasa á yfirstandandi verðlagsári í framhaldi af þessari framleiðsluaukningu og því takmarkaða svigrúmi sem eftir var eftir að loks var sett reglugerð og fullvirðisréttur birtur framleiðendum. 5% svigrúmið til leiðréttinga innan búmarkssvæða reyndist allt of lítið í mörgum tilvikum. Einnig svigrúmið vegna mjólkurframleiðenda, sem hafa minna en 300 ærgildisafurðir, þ.e. 1 millj. lítra, og þurfti að bæta þar við. Það tókst, að vísu með tilstuðlan Framleiðnisjóðs, að tryggja þessum framleiðendum fullt verð fyrir 1 millj. 660 þús. lítra og er það út af fyrir sig góðra gjalda vert að Framleiðnisjóður tók á sig að tryggja þessum litlu framleiðendum eða tiltölulega veiku framleiðendum fullt verð fyrir framleiðslu upp að nefndu marki.
Innan einstakra svæða hafa svo skapast mikil vandræði vegna þess hvernig mál höfðu þróast áður en reglugerð var sett og vegna þeirrar skömmtunar sem fullvirðisrétturinn hafði í för með sér fyrir viðkomandi svæði. Þarna var fyrst og fremst um þrjú svæði að ræða, sem reyndust hafa verulega sérstöðu, Norðfjarðarsvæði eystra og Djúpavogssvæði að Breiðdal meðtöldum og Vestur-Barðastrandarsýsla. Mér er kunnugt um að unnið er að því að reyna að leysa þann sérstæða vanda, sem er á þessum svæðum, á yfirstandandi verðlagsári og það verður að vænta þess að viðunandi lausn verði fundin mjög fljótlega á þeim miklu erfiðleikum sem við blasa á þessum svæðum. En eftir stendur margs konar rangsleitni þeirra viðmiðana varðandi fullvirðisrétt eftir að reglugerð hefur verið sett. Þessi rangsleitni blasir t.d. við gagnvart bændum sem drógu úr framleiðslu sinni á viðmiðunarárunum. Nú fá þeir minna en hinir. Þeim er í reynd refsað fyrir það að hafa dregið úr framleiðslu sinni eins og tilmæli voru um á liðnum árum. Nægir í raun að benda þar á nýlegt dæmi, glöggan rökstuðning sem kemur fram í grein í Morgunblaðinu í dag, þriðjudag 22. apríl, þar sem er opið bréf til Hákonar Sigurgrímssonar frá Axel Þorsteinssyni, skagfirskum bónda, sem skrifar þar heilsíðugrein undir fyrirsögninni „Lítið eitt um þegnskap“ og ræðir um Jón í Lágakoti og Svein í Háakoti og hvaða mismunandi kjör bændum eru búin í kjölfar setningar þessarar reglugerðar miðað við það hvernig aðstaða þeirra er.
Hið sama á við varðandi frumbýlinga sem eru að byggja upp á jörðum sínum og standa frammi fyrir óleysanlegu dæmi margir hverjir. Margt fleira mætti til tína í sambandi við þær miklu þrengingar sem um er að ræða hjá mörgum framleiðendum í kjölfar þessarar skömmtunar sem þarna var ákveðin. Ég er ekki með þessu að segja að erfiðleikarnir hefðu ekki verið í mörgum greinum þótt ekki hefði verið um þessa reglugerð að ræða, verðskerðingu sem hefði hitt menn eftir á. Það blasir að sjálfsögðu við. Um það hafa menn reynslu frá fyrri árum. En ýmis atriði sem ákveðin voru með þessari reglugerð hefði mátt sjá fyrir, skyldi maður ætla, og a.m.k. er brýnt að leiðrétta hið allra fyrsta þau atriði sem nú blasa við og óeðlileg verða að teljast.
Almennt má segja, herra forseti, varðandi stöðuna í sveitum að hún er mjög erfið, og þá er ég að tala um mjólkurframleiðendur, þrátt fyrir þá staðhæfingu hæstv. landbrh. að á heildina litið fái mjólkurframleiðendur í landinu ekki minni tekjur í vasann en á fyrri árum. A.m.k. jafnast þær tekjur ekki á milli sem skyldi og við þetta bætist framleiðsluaukningin, sem ég hef gert hér að umtalsefni, á fyrri hluta þessa verðlagsárs, sem ekki verður horft fram hjá. Staðan er vissulega erfiðust hjá minni bændum, þeim sem hafa lítil bú, og tölulega eru þeir fleiri heldur en stórbændurnir. Það er kannske ekki síst í þeim efnum sem rangsleitnin birtist hvernig sú stefna, sem hefur verið við lýði, vinnur gegn hóflegri bústærð, skynsamlegri bústærð, og ekki þarf að hafa mörg orð um það hvernig horfir hjá bændum sem þurfa í raun að ráðast í fjárfestingar ef þeir ætla að halda áfram búskap en hafa ekki megnað eða ekki ráðist í það að byggja upp á jörðum sínum. Þar er þröngt fyrir dyrum. Þar eru ekki bjartar horfur fram undan.
Það blasir því við að bændur landsins súpa nú seyðið af rangri stefnu í málefnum landbúnaðarins á liðnum árum og því verður ekki bjargað. Það hjálpar ekki í dag að sakast um það, nema menn hafi vilja til að læra af þeim mistökum, skipulagsleysinu í fjárfestingu, sem ég hef þegar nefnt, þeirri staðreynd að ekki hefur verið reynt að hlúa að eðlilegri og hagkvæmri bústærð í landinu, þeirri staðreynd að hagsmunir milliliðanna hafa í raun ráðið ferðinni í mörgum þýðingarmiklum atriðum en ekki hagsmunir bændanna sjálfra. Og síðan er ástæða til að minna á þá kauplækkunarstefnu sem núv. ríkisstj. hefur staðið fyrir og þá staðreynd að dregið hefur verið stórlega úr niðurgreiðslum í tíð núv. ríkisstj. og landbúnaðarafurðir þannig orðið langtum dýrari fyrir neytendur en viðráðanlegt er, en þetta hefur dregið úr neyslu á hefðbundnum framleiðsluvörum okkar landbúnaðar í mjög ríkum mæli. Þarna er því um samþættar ástæður að ræða miðað við fortíðina og pólitíska ábyrgð á þessari stefnu bera núv. stjórnarflokkar báðir saman, óskipt í sumum greinum, kannske eitthvað mismunandi varðandi einstakar ákvarðanir eftir því hver hefur farið með valdið hverju sinni. En hin pólitíska ábyrgð hvílir á forráðamönnum, stjórnmálamönnum innan Sjálfstfl. og Framsfl. og pólitískum aðstoðarmönnum þessara aðila sem hafa ráðið ferðinni helst til mikið í samtökum bænda, svo að ekki sé talað um milliliðina.
Já, óvissa er um framtíðina. Það staðfesti hæstv. landbrh. hér í máli sínu og hann vildi sem minnstu í raun um hana spá. Það blasir við að neysla mjólkur hér innanlands fer minnkandi. Í henni er samdráttur fram undan að því er virðist og dæmið ekki ýkja fallegt ef litið er til mjólkurframleiðslunnar. Þó hygg ég að það sé nánast barnaleikur miðað við það sem blasir við í sauðfjárbúskap í landinu, þar sem samdrátturinn er stöðugur, áframhaldandi þrátt fyrir fækkun sauðfjár um 200 þús. á ekki löngum tíma. Áfram heldur neyslan að minnka hér innanlands eins og lesa má í blöðum m.a. í dag, þar sem fyrir liggur að sala á kindakjöti hefur verið 750-800 tonnum minni, eða nærri því 40% minni, á þeim mánuðum sem liðnir eru af þessu ári í samanburði við sama tíma á fyrra ári. Þetta eru óhugnanlegar staðreyndir og því er það alveg ljóst að vandamálið í sauðfjárframleiðslunni er vaxandi og á eftir að birtast okkur að ég hygg í ansi ljótum tölum og erfiðleikum t.d. innan árs eða ekki síðar en innan árs. Það er rétt að minna á í þessu sambandi að s.l. ár og reyndar yfirstandandi verðlagsár hefur verið nánast óvenjulegt tekjuár hjá bændum vegna staðgreiðslu afurða - sem er jú eitt af því sem jákvætt má teljast í kjölfar nýrrar lagasetningar á s.l. sumri um framleiðslu og verðlagningu búvara - en þennan happdrættisvinning fá ekki bændurnir oft í hendur í þeim mæli og því á veruleikinn eftir að verða hryssingslegri innan skamms ef fram heldur sem horfir.
Ég hef spurt til hvaða ráða hæstv. ráðh. hyggist grípa í sambandi við sauðfjárframleiðsluna, fullvirðisrétt þar eða óbreytta skipan mála? Ég vænti þess að hann svari því hér. Og hvert sé viðhorf bænda í þeim efnum. Ég hygg að fram undan sé mikil umræða um þessi mál á vegum búnaðarfélaga í landinu, á vegum Stéttarsambandsins og á vegum kjörmannafunda sem kvaddir eru saman nú alveg á næstunni. Og það hefði sannarlega verið æskilegt að hæstv. landbrh. hefði ekki aðeins nestað þingið með skilmerkilegri upplýsingum en hér liggja fyrir, heldur einnig þann fjölda bænda sem á að fara að glíma við vandann, hinn uppsafnaða vanda í landbúnaðarmálunum sem við blasir.
Ég tel að gífurlega mikil nauðsyn sé á því að mönnum takist að átta sig sem best á stöðunni eins og hún er núna og eins og horfurnar eru fram undan. Bændum í landinu er enginn greiði gerður með því að draga þar fjöður yfir. Það þarf að lýsa inn í þetta erfiða landslag sem virðist blasa við. Menn þurfa m.a. að átta sig á hver staðan sé, ekki aðeins á einstökum svæðum heldur fyrir einstakar jarðir í landinu. M.a. vegna þess að ef halda á eitthvað vitrænt á þessum málum, þá verður að vinna að því, vilji menn halda byggðinni í landinu, vilji menn að ný atvinnustarfsemi, nýjar búgreinar, ný verkefni komi í staðinn fyrir samdráttinn í hefðbundinni framleiðslu og því strandi sem blasir við mörgum bændum sem eru í hefðbundnum búskap. Við hljótum að leggja á það áherslu að greitt verði fyrir búháttabreytingum með tilliti til landgæða og með tilliti til markaðsaðstæðna. Svo skiptir það ekki litlu máli, bæði fyrir neytendur og einnig fyrir bændastéttina sjálfa, að það takist að lækka framleiðslukostnaðinn í landbúnaði, að það takist að halda hefðbundinni landbúnaðarframleiðslu þannig hvað verðlag snertir að hún sé samkeppnisfær. Á þessu megum við ekki missa sjónar. Á þetta verður að leggja áherslu, að reyna að nýta framleiðslugetuna í landbúnaði sem best til þess að lækka verðið en að sjálfsögðu með tilliti til félagslegra aðstæðna og með tilliti til byggðamálanna í heild sinni.
Það þarf að vinna að því, að mínu mati, herra forseti, að þær breytingar sem óhjákvæmilegar eru í okkar landbúnaði - og þar þarf vissulega að verða þróun og það helst ör þróun til úrbóta - gerist skipulega. Þær þurfa að gerast vitrænt í ljósi skýrra upplýsinga, og ljóslega skýrari upplýsinga en hæstv. landbrh. hefur getað reitt fram, svo að fjármagn nýtist og sú fjárfesting sem fyrir hendi er þannig að byggðakeðjan slitni ekki eins og nú er mikil hætta á að verði víða um land.
Ég vænti þess að hæstv. landbrh. geti upplýst okkur a.m.k. um nokkra þá þætti sem ég hef spurt um og skýrt eitthvað frekar fyrir okkur hvers vegna í ósköpunum hann kemur hér eftir 10 vikur með þennan magra pappír og kallar hann skýrslu og svör við beiðni eins þingflokks á Alþingi um þann málaflokk sem hann ber pólitíska ábyrgð á í Stjórnarráði Íslands. Ég sé ekki að hann hafi nein frambærileg rök fyrir því að hafa ekki svarað þarna mörgum þáttum og hef nefnt þar t.d. stærð jarða í landinu, flokkun þeirra eftir ærgildisafurðum og upplýsingar um búmark á síðasta verðlagsári, bæði varðandi nautgripa- og sauðfjárafurðir og fjölmarga fleiri þætti sem ég hef hér nefnt. Ég treysti því að þetta skýrist þó eitthvað í umræðunni hér á eftir.