21.11.1985
Sameinað þing: 19. fundur, 108. löggjafarþing.
Sjá dálk 854 í B-deild Alþingistíðinda. (673)
Okurmál
Guðrún Agnarsdóttir:
Herra forseti. Ég ætla ekki að lengja mál mitt hér, en ég kem upp af sama tilefni og hv. 7. landsk. þm., því tilefni sem hæstv. viðskrh. gaf. Mér þykir að sumu leyti vænt um það að undir hrjúfu yfirborði hæstv. ráðh. leynist viðkvæmur strengur sem hægt er að snerta þegar réttmæt gagnrýni höfðar til hans og mér þykir heldur ekki verra að það skuli vera rödd Kvennalistans sem vekur hann til viðbragða. En hæstv. ráðh. verður líka að muna að hlutverk stjórnarandstöðu er ekki hvað síst að gagnrýna og sýna stjórninni aðhald. Sú gagnrýni getur verið uppbyggileg eða neikvæð, allt eftir málefnum og aðstæðum hverju sinni. Ég er ekki sammála hæstv. ráðh. um það að málflutningur minn eða annarra hv. þm. Kvennalistans sé ábyrgðarlaust gaspur og vitna til orða hv. 7. landsk. þm. á undan mér, en sínum augum lítur auðvitað hver á silfrið.
Auðvitað á þessi ríkisstj. ekki sök á öllu illu sem hendir í íslensku þjóðfélagi og eins og ég sagði oftar en einu sinni í máli mínu: Okurlánastarfsemi varð ekki til í tíð þessarar ríkisstj. Hv. 2. þm. Reykv. hefur meira að segja vitnað í lögbók Hammúrabís og Bíblíuna því máli til sönnunar að okurlánastarfsemi er gömul. Hitt er annað mál og fram hjá því getur hæstv. ráðh. og aðrir ráðherrar ekki litið að það þurfa að ríkja í þjóðfélaginu ákveðnar lágmarksaðstæður til þess að okurlánastarfsemi geti þrifist. En til þess að hún geti blómstrað þurfa líka að ríkja ákveðnar aðstæður og þær aðstæður hljóta að ríkja í dag því að nú erum við einmitt að ræða áhyggjur okkar af umsvifamikilli okurlánastarfsemi. Og því spyr ég og það er ekki af ábyrgðarleysi sem ég spyr: Hverjir stjórna þeim aðstæðum sem ríkja í þjóðfélaginu í dag og hverjir hafa stjórnað þjóðfélaginu undanfarin ár og þannig haft aðstöðu til að hafa áhrif á þær aðstæður sem upp eru komnar? Hæstv. ráðh., það er því miður ekki Kvennalistinn þó að „venjulegur maður“ úr Sjálfstfl. hafi lýst því yfir í sjónvarpsþætti um daginn að þangað mundi Kvennalistinn þurfa að fara til að sýna hvað í honum býr. Nei, það er núverandi ríkisstj. og þar á meðal hæstv. ráðh. sem hafa stjórnað og stjórna enn. Og því má hæstv. ráðh. ekki gleyma að þótt enginn hafi borið ríkisstj. þeim sökum að henni einni sé um að kenna búum við í þjóðfélagsgerð þar sem hvað tengist öðru, eins og kona orðaði það í ágætri blaðagrein nýlega: „Þjóðfélaginu má líkja við þéttriðið net sem hreyfist allt þegar togað er í einn möskva.“ Þess vegna verka aðgerðir stjórnvalda víðar en þar sem þeim er beitt. Og á því hljóta stjórnvöld að bera ábyrgð hverjar afleiðingar gerðir þeirra hafa fyrir hina ýmsu hópa þjóðfélagsins.
Ríkisstjórnin hælir sér mjög af því að hafa náð niður verðbólgunni. En ágæti þess árangurs er í raun blekking því að verðbólgan náðist að vísu niður með stórkostlegum fórnum launafólks en er nú aftur komin á flug og er nálægt 40%. Það kann að hljóma vel í eyrum þeirra sem kynnst hafa yfir 100% verðbólgu, en við skulum hafa í huga að aðstæður nú eru svo gjörólíkar að 40% verðbólga hefur aðrar afleiðingar nú en hún hafði fyrir nokkrum árum þar sem skuldir einstaklinga og fyrirtækja eru nú verðtryggðar og með háum vöxtum. Við þessar aðstæður verða stórkostlegar eignatilfærslur og ástæða er til að óttast þær afleiðingar að innan fárra mánaða standi skuldugt fólk uppi eignalaust og fyrirtæki, sem standa undir afkomu okkar, verði gjaldþrota.
Hæstv. ráðh. spurði um vexti, hvaða vexti menn vildu hafa. Því má ekki gleyma að vextir eru tvíbent vopn. „Kvennalistinn leggur þunga á að lögum um bann við vaxtaokri sé framfylgt og skorar á stjórnvöld að stuðla að almennri lækkun vaxta. Þó raunvextir séu eðlilegir eru okurvextir óþolandi.“ Þetta var tilvitnun, með leyfi forseta, í ályktun frá landsfundi Kvennalistans.
Ég tek undir það, sem fram hefur komið, að þessi mál þarf að kanna og það þarf að taka þau föstum tökum. Síðan ætla ég ekki að eyða meiri tíma í þessar umræður.