12.12.1986
Sameinað þing: 30. fundur, 109. löggjafarþing.
Sjá dálk 1606 í B-deild Alþingistíðinda. (1378)
1. mál, fjárlög 1987
Eiður Guðnason:
Herra forseti. Formaður fjvn., hv. 1. þm. Norðurl. v., tók þannig til orða í sinni ræðu að þetta fjárlagafrv. hefði verið óvenjulega vel undirbúið. Það getur vel verið að það eigi við um þá starfsmenn sem unnið hafa að tæknilegri uppsetningu og framsetningu þess en ég held að það geti ekki átt við þann hlut þessa frv. sem kemur frá hæstv. ríkisstjórn eins og raunar var bent á við 1. umr. þessa máls hér í Sþ. En það er öldungis greinilegt að málflutningur Alþfl. við þessa umræðu, og tillöguflutningur Alþfl. við umræðuna um fjárlögin í fyrra, fer einstaklega illa fyrir brjóstið á hæstv. fjmrh. Hann lét sér sæma það hér áðan, sem reyndar er ekki einsdæmi hjá hæstv. ráðh., að tala um málflutning fulltrúa Alþfl. við þessa umræðu, fulltrúa Alþfl. í fjvn., hv. 3. þm. Vestf., sem rugl. Hæstv. fjmrh. hættir ákaflega mikið til þess að freista þess að afgreiða málflutning andstæðinga sinna með því að segja í fyrsta lagi að þeir fari með rugl, í öðru lagi bull og í þriðja lagi ósannindi. Það fer lítið fyrir málefnalegri umræðu eða tilraun til þess að nota rök heldur eru notaðir sleggjudómar og upphrópanir og þetta er svo sem ekki til fyrirmyndar.
Það hefur komið fram og rétt er að leggja áherslu á það að þetta fjárlagafrv. er mjög með sama sniði og fyrirrennarar hæstv. fjmrh. hafa flutt. Þar er ekkert nýtt að finna, engar breytingar og ekki ráðist gegn rótum þeirra meina sem við er að eiga í þjóðarbúskapnum. Þetta eru kerfisfjárlög og hvergi gerð tilraun til þess að taka á til verulegra breytinga.
Hæstv. fjmrh. gerði mjög mikið úr því og hafði um það stór orð að þingmenn Alþfl. endurflyttu ekki þær brtt. sem þeir höfðu flutt við fjárlögin í fyrra, en ég vil leyfa mér að vitna í nál. 3. minni hl. fjvn. þar sem segir, með leyfi forseta:
„Reyndar er óframkvæmanlegt að flytja brtt. af neinu tagi við 2. umr. þar sem ekki liggur fyrir endurmat á tekjuhlið í kjölfar kjarasamninga. Tímabærar brtt., sem máli skipta, kalla hins vegar á sérstaka löggjöf og verða auk þess að framkvæmast á lengri tíma en einu fjárlagaári samkvæmt fyrir fram ákveðinni forgangsröð verkefna.“
Hér segir enn fremur í þessu nál. á bls. 2:
„Við seinustu fjárlagaafgreiðslu lögðu þm. Alþfl. til að undanþágum frá söluskatti yrði fækkað og prósentuálagningin lækkuð. Verðhækkunaráhrifum yrði mætt með umtalsverðri lækkun tekjuskatts og beinni útgreiðslu ríflegra fjölskyldubóta og hækkun á bótagreiðslum almannatrygginga. Þar með væri stigið stórt skref í átt til upprætingar skattundandráttar. Þessar tillögur voru felldar af stjórnarliðum. Þess vegna sjá þm. Alþfl. ekki ástæðu til þess að flytja þessar till. á ný. Úr því sem komið er verður heildarendurskoðun skattakerfisins að bíða nýs þingmeirihluta og nýrrar ríkisstjórnar.“
Í þessu nál. fulltrúa Alþfl. í fjvn., sem liggur hér frammi við þessa umræðu, er að finna mjög mikilvæga stefnuyfirlýsingu um ýmsar róttækar grundvallarbreytingar, breytingar sem hæstv. fjmrh. þorir ekki að leggja út í. Hann er þess í stað önnum kafinn við að sinna því máli sem sett hefur svip sinn á Sjálfstfl. undanfarna daga, þ.e. að fjalla um þá tillögu Framsfl. í borgarstjórn Reykjavíkur að selja Borgarspítalann. Sjálfstfl. hefur ekki komist til að ræða mikið annað undanfarna daga og eins og fulltrúi lækna á Borgarspítalanum skrifaði í Morgunblaðið fyrir fáeinum dögum: „Þeir sem sungu hæst „báknið burt“ kyrja nú „báknið til mín“.“ Þetta er nú svona heldur ömurlegt fyrir fulltrúa þessa flokks sem ævinlega telur sig standa gegn miðstýringu og ríkisafskiptum eða ríkisstjórnun.
Í þessu nál. sem ég vék að áðan er að finna mikilvæga stefnuyfirlýsingu um ríkisbúskapinn og fjármál ríkisins og þegar hæstv. fjmrh. leyfir sér enn einu sinni að nota orðið rugl og ruglanda um málflutning andstæðinga sinna held ég að það sýni kannske fyrst og fremst að hann hefur ekki lesið eða kynnt sér þetta mál. Ég geri að vísu, persónulega, fyrirvara um það hvort rétt sé að ríkið selji öll þau fyrirtæki sem talin eru upp á bls. 7 í þessu nál. T.d. hef ég verulegar efasemdir um að ríkið eigi að selja Fríhöfnina í Keflavík. Ég hef efasemdir um og er raunar andvígur því að ríkið selji Sementsverksmiðju ríkisins vegna þess að ég fæ ekki alveg séð hver ætti að kaupa. En þetta eru minni háttar atriði. Meginatriðið er að verið er að leggja fram tillögur um breytta stefnu. Tillögur okkar frá því í fyrra um að leggja niður ýmsar ríkisstofnanir voru stefnumörkun af því tagi þó okkur væri eins og öðrum fyllilega ljóst að svo róttækar breytingar eins og við höfum gert tillögur um þurfa auðvitað nokkurn aðdraganda.
Það voru fáein atriði, herra forseti, í tillögum fjvn. sem mig langar til að gera að umtalsefni og væri kannske ekki verra að formaður fjvn. heyrði sumt af því. Ég geri sérstaka athugasemd við skiptingu fjár til skólamannvirkja en að því er Vesturlandskjördæmi varðar var gerður sérstakur samningur s.l. vor um fjármagn til skólabygginga á Akranesi - þar sem ríkt hefur nánast sérstakt ástand undanfarin ár eftir að ríkið fékk skólahúsnæði undir fjölbrautaskóla - samningur sem þingmenn komu ekkert nálægt og var það skilningur okkar og bæjarstjórnar Akraness að þetta yrði ekki látið koma niður á fjárveitingum til kjördæmisins. Það sýnir sig hins vegar núna að það gerir það.
Í öðru lagi geri ég athugasemd við það að skuldaskil vegna 15 ára gamalla mistaka varðandi Laugaskóla og rangra útreikninga eru líka látin koma kjördæminu til gjalda í þessari skiptingu. Þetta tel ég fullkomlega óeðlilegt en sé svo sem ekki þýðingu þess að vera að flytja brtt. við þetta eftir að við þingmenn Vestlendinga höfum fjallað um þetta eins og þingmenn annarra kjördæma. En ég lýsi megnri og eindreginni óánægju með þessi vinnubrögð.
Annað nefni ég sem orkar tvímælis og ég satt að segja skil ekki en vel kann að vera að einhverjar skýringar séu á því. Á bls. 13 í tillögum fjvn. eru talin upp framlög til nýrra íþróttamannvirkja. Á bls. 15 í lið 62 er 2 þús. kr. fjárveiting til malarvallar í Eyrarsveit á Snæfellsnesi. Á næstu blaðsíðu er 3 þús. kr. fjárveiting til íþróttavallar á Reyðarfirði. Það getur vel verið að þetta eigi sér einhverjar skýringar en þær mega vera býsna sterkar vegna þess að ég sé ekki að það sé skynsamlegt eða æskilegt að láta þetta standa svona. E.t.v. er þetta eitthvert gamalt uppgjör eða því um líkt, ég hef ekki fengið á þessu neinar skýringar. Ég verð að segja eins og er að það er hreint fáránlegt að láta standa upphæðir í fjárlögunum upp á 2 þús. kr. og 3 þús. kr. Þetta er í rauninni ekki bara fáránlegt heldur er þetta bara hlægilegt og þessu þarf auðvitað að breyta. Það eru ýmsar aðrar tölur hér en þetta eru þær lægstu.
Ég sé að framsóknarmenn úr báðum stjórnarflokkunum í fjvn, hafa hér sameinast um að hækka ýmsa liði, varðandi Búnaðarfélagið t.d. Ég hef miklar efasemdir um að þessar hækkanir eigi rétt á sér. Ég hygg að þetta hafi kannske ekki gengið alveg hávaðalaust fyrir sig í fjvn. en það eru sem sagt framsóknarmenn beggja stjórnarflokkanna sem þarna virðast hafa tekið höndum saman. Ég lýsi miklum efasemdum um réttmæti þessara hækkana og áskil mér rétt til að flytja brtt. hugsanlega við það við 3. umr.
Tvo aðra liði, litla, langar mig til að minnast á hér. Það er annars vegar fjárveiting til Norræna félagsins. Ég vil beina því til formanns fjvn. hvort ekki sé hægt að koma betur til móts við þær óskir sem af hálfu þess félags voru settar fram, t.d. með því að hér kæmi nýr liður. Þetta félag hefur tekið að sér mjög veigamikla starfsemi frá og með síðasta ári sem eru atvinnuskipti ungmenna á Norðurlöndum, þ.e. að gera ungu fólki kleift annars vegar að koma hingað til að stunda sumarstörf, hins vegar að fara til Norðurlandanna og stunda þar sumarstörf. Þessari starfsemi fylgir verulegur kostnaður og ég vil mælast til þess við fjvn. að hún taki það til athugunar hvort ekki er hægt að hækka þetta lítillega og búa til nýjan lið sem héti Vegna atvinnuskipta norrænna ungmenna þannig að fjárveiting til Norræna félagsins næmi a.m.k. í kringum 500 þús. kr.
Í öðru lagi er síðasti liðurinn í þessum tillögum, Neytendasamtökin, 116 þús. kr. Ég held að þar mætti líta örlítið betur til.
Ég ætla ekki, herra forseti, að hafa um þetta mörg orð frekar. Á þskj. 310 hef ég flutt tvær brtt. við fjárlagafrv. sem báðar varða Póst- og símamálastofnun. Sú fyrri er sú að stofnunin fái tekjur vegna þeirrar þjónustu sem hún sannanlega innir af hendi við Alþjóðaflugmálastofnunina. Samkvæmt upplýsingum Pósts og síma nemur útgjaldaauki stofnunarinnar vegna þjónustu við Alþjóðaflugmálastofnunina á næsta ári 110 millj. kr. Það er ósanngjarnt að íslenskir símnotendur verði látnir borga þá þjónustu sem Póstur og sími veitir Alþjóðaflugmálastofnuninni. Það nær satt að segja engri átt að því sé bætt ofan á símgjöld almennings á Íslandi. Þess vegna legg ég til að þetta verði fært stofnuninni til tekna en ekki látið renna í ríkissjóð til almennrar eyðslu.
Í öðru lagi legg ég til í þessari tillögu á þskj. 310 að felld verði niður sú 200 millj. kr. skattgreiðsla sem frv. hæstv. fjmrh. gerir ráð fyrir að Póstur og sími skuli inna af höndum til ríkissjóðs. Ég hygg að öllum hv. þingmönnum sé mætavel um það kunnugt að stofnunin hefur ekki getað staðið við allar fjárhagsskuldbindingar sínar á þessu ári og þessar 200 millj. kr. mundu örugglega hafa í för með sér umtalsverða hækkun á símgjöldum. Ég sé ekki betur en að það kæmi þvert ofan í nýgerða kjarasamninga ef þessi fyrirætlan hæstv. fjmrh. um skattlagningu þessarar stofnunar nær fram að ganga og þess vegna er hér flutt tillaga um það að þessi liður falli brott.
Ég ætla ekki, herra forseti, að hafa um þetta fleiri orð að sinni. Þær róttæku brtt. sem Alþfl. gerði í fyrra ítrekar hann nú í nál. vegna þess að það er svo sem tilgangslítið að láta sömu stjórnarliðana fella sömu till. ár eftir ár, það er þegar búið á það að reyna, en á nál. fulltrúa okkar í fjvn. er að finna róttækari og djarfari stefnumótun en hæstv. fjmrh. og formaður Sjálfstfl. hefur látið sig dreyma um eða fram hefur komið í hans fjárlagagerð, sem eins gæti komið frá hvaða fyrirrennara hans sem væri, hvort sem var úr Alþb., Framsfl. eða Sjálfstfl. Þar er ekki nokkur minnsti munur á.