29.10.1986
Neðri deild: 7. fundur, 109. löggjafarþing.
Sjá dálk 406 í B-deild Alþingistíðinda. (369)
102. mál, skógrækt
Landbúnaðarráðherra (Jón Helgason):
Herra forseti. Ég mæli fyrir frv. til l. um skógvernd og skógrækt á þskj. 104. Þetta frv. var lagt fram á síðasta þingi en varð þá eigi útrætt.
Núgildandi skógræktarlög eru að stofni til frá árinu 1955. Með lögum nr. 22 frá 1966 var bætt við þau lög ákvæðum um ræktun skjólbelta og styrki til slíkrar ræktunar, enda hafði reynsla manna þá sýnt að rækta mátti skjólbelti í flestum byggðarlögum landsins ef þeim var sýnd nægileg umhirða. Lögin frá 1966 gerðu ráð fyrir að allir jarðræktarmenn gætu notið styrks til að koma upp skjólbeltum, þ.e. styrkja vegna girðingarkostnaðar, plöntukaupa og gróðursetningar.
Til að hljóta styrk skv. lögunum þurfti bæði að leggja fram töluvert af eigin fé auk þess sem fullnægja þurfti ýmsum skilyrðum. Með því var komið í veg fyrir að aðrir en duglegir ræktunarmenn hæfust handa um ræktun skjólbelta. Tæpur tveimur áratugum síðar eða með lögum nr. 76 30. maí 1984 er nýjum kafla bætt inn í skógræktarlögin, kaflanum um ræktun nytjaskóga á bújörðum. Þau lög kveða á um styrk ríkissjóðs til ræktunar nytjaskóga á bújörðum og getur styrkur í hverju tilviki mest verið 80% af stofnkostnaði við ræktunina, en viðkomandi bóndi eða jarðareigandi ber 20%. Það er hlutverk Skógræktar ríkisins að ákveða og semja um hvað skuli teljast til stofnkostnaðar í þessu sambandi en meginþættir stofnkostnaðar eru vinna, girðingarefni og plöntur.
Lögin gera ráð fyrir að bændur vinni við ræktunina eins og þeir frekast hafa tök á. Starfsmenn Skógræktar ríkisins eða skógræktarfélög annast verkstjórn við girðingar, eru ráðgefandi um plöntuval og hirðingu. Ræktun nytjaskóga á bújörðum getur auk þess verið mikill atvinnugjafi í sveitum, en að svo miklu leyti sem bændur og heimafólk vinna ekki störfin er um að ræða möguleika á sumarvinnu fyrir ungt fólk.
Bændur og forsvarsmenn skógræktarmála hafa í seinni tíð sýnt mikinn og vaxandi áhuga á aukinni skógrækt í þeim tilgangi að koma upp nytjaskógum á bújörðum og leggja með því grunninn að nýrri búgrein hér á landi. Lögin frá 1984 hafa einnig að markmiði skógrækt með skipulögðum hætti á grundvelli sérstakra áætlana um nytjaskóga og héraðsáætlana. Tilgangur laganna er einmitt sá að ríkissjóður hvetji til og styrki ræktun nytjaskóga á bújörðum, en forsenda stuðnings er að skógræktin verði liður í búskap á viðkomandi jörð.
Ljóst er að skógræktarstarf á Íslandi hefur tvíþættan tilgang. Skógar eru ræktaðir til að prýða og bæta landið, en auk þess eru skógar einnig ræktaðir til nytja, framleiðslu borðviðar, girðingarstaura, jólatrjáa og skrautgreina. Þá eru afurðir skóga einnig nýttar sem eldiviður og er ekki ósennilegt að sá þáttur geti haft vaxandi þýðingu í framtíðinni.
Auk þess sem sagt hefur verið hefur skógrækt margvíslegan tilgang annan sem fellur undir óbeinar nytjar. Skógar skapa skjól, vernda og bæta jarðveg, vernda annan gróður og auka fjölbreytni landsins. Þannig eykur skógrækt notagildi landsins á margvíslegan hátt, enda er skóglendi víða mjög eftirsótt til útivistar.
Það frv. sem nú hefur verið lagt fram hefur einkum það markmið að fella saman framangreinda þrjá lagabálka um skógrækt og skógvernd í ein lög. Auk þess felur frv. í sér breytingar á gildandi löggjöf eins og nánar var gerð grein fyrir í framsögu með frv. á síðasta þingi og ég tel ekki ástæðu til að endurtaka nú. Hins vegar vil ég víkja að einu atriði. Í 36. gr. frv. er gert ráð fyrir að ríkissjóði sé heimilt að greiða laun og ferðakostnað vegna sérfróðs starfsmanns í skógrækt sem Skógræktarfélag Íslands kann að ráða til fræðslu og ráðgjafarstarfs í skógvernd og skógrækt á vegum félagsins. Það er sett þar inn samkvæmt tillögu frá nefnd sem forsrh. skipaði um þjóðarátak í trjárækt í þéttbýli og dreifbýli og hún hafði gert tillögu um að Skógræktarfélagið fengi þar starfsmann til þessara starfa.
Ég held að það sé öllum hv. alþm. ljóst að áhugi fyrir skógrækt er sívaxandi og sem betur fer er reynslan að sýna að möguleikarnir eru þar miklir sem við eigum. Skógrækt ríkisins hefur unnið að því að skipuleggja þessi mál sem best og í drögum að landnýtingaráætlun, sem birt var á s.l. sumri, er m.a. sýnt hvernig Skógræktin hefur gert áætlun og úttekt á þeim stöðum sem best eru til þeirrar starfsemi fallnir.
Ég vænti þess að þetta frv. fái góðar undirtektir hér á hv. Alþingi og afgreiðslu á þessu þingi. Ég legg svo til að að lokinni þessari umræðu verði frv. vísað til 2. umr. og hv. landbn.