25.11.1986
Sameinað þing: 21. fundur, 109. löggjafarþing.
Sjá dálk 1144 í B-deild Alþingistíðinda. (978)
183. mál, aðstoð við hitaveitur
Iðnaðarráðherra (Albert Guðmundsson):
Hæstv. forseti. Þessi till. til þál. á þskj. 193 um aðstoð við hitaveitur hefur mikið verið rædd. Ekki ætla ég að koma hingað upp í stólinn og lofa niðurfellingu á 5 millj. dollara eins og einhver bar upp á forvera minn í embætti. Ég hef ekki lofað neinu öðru en því að vinna að lausn á þessu máli í samstarfi við þá aðila sem eru í vanda.
Ég vil taka það fram að fimmtudaginn 20. þ.m. fékk ég í heimsókn fulltrúa frá Hitaveitu Akureyrar og Akureyrarbæ, bæjarstjórinn var í þeirri sendinefnd, og frá Hitaveitu Akraness og Borgarfjarðar ásamt Hitaveitu Vestmannaeyja. Þann sama dag óskaði ég eftir fundi með forsrh. og fjmrh. um þau vandamál sem lögð voru fyrir mig af þessum fulltrúum hitaveitnanna. Samdægurs skipaði ég nefnd í samráði við fjmrh. og forsrh. Í þessari nefnd eru Jónas Elíasson, aðstoðarmaður iðnrh., Páll Flygenring, ráðuneytisstjóri í iðnrn., formaður, Sigurgeir Jónsson, ráðuneytisstjóri í fjmrn., Sigurður Þórðarson, skrifstofustjóri fjmrn., og síðan tilnefndi forsrh. Árna Tómasson endurskoðanda í nefndina. Þó þessi nefnd sé skipuð eftir fund með fulltrúum þessara hitaveitna, sem ég gat um, hefur hún það verkefni að athuga og gera tillögur til mín um lausn á vandamálum hitaveitna sem eru í vanda, ekki bara þessara þriggja, þannig að það sé alveg ljóst. Nefndin hefur tvær vikur til að skila tillögum.
Vandamál Vestmannaeyja er ekki bara fjárhagslegt, það er líka tæknilegt. Vandamál hinna eru frekast fjárhagsleg, þó ekki alveg laus við að vera tæknileg líka, en frekast fjárhagsleg. Heildarvandinn eins og hann var kynntur fyrir mér á þessum fundi mun vera rúmir 4 milljarðar kr. og nálgast jafnvel 5 milljarða þegar allt er tekið til.
Ég skal ekki segja hvort vandamálið verði leyst að einhverju leyti með yfirtöku af ríkisins hálfu á lánum eins og hér var rætt um af hv. 4. þm. Vesturl. þegar hann benti á ýmsar stofnanir og fyrirtæki sem hlotið hafa fyrirgreiðslu á þann hátt hjá ríkissjóði gegnum tíðina. Það skal ég ekki segja. Ég vil bara leggja áherslu á það að ég tel að þessi vandi sé vandamál þjóðarinnar allrar og ég vil nota þennan stutta tíma, sem ég hef til að svara öllum þeim sem hér hafa talað, til þess að segja af hverju og á hverju ég byggi þessa skoðun mína. Hún byggist m.a. á því sem ég lærði á ráðstefnu um orkumál sem ég var nýlega á í Cannes í Suður-Frakklandi. Þar voru saman komnir 4000 fulltrúar, allt vísindamenn frá hinum og þessum þjóðum, flestum þjóðum veraldar, en þar voru 2728 ráðherrar. Og vísindamennirnir voru sammála um það sem kom fram hjá einum bandarískum vísindamanni að þegar olíuverðið fór upp í 30 dollara á tunnu og stefndi hærra, þá var orkan orðin svo dýr að það varð að finna annan orkugjafa til þess að koma í staðinn fyrir olíu. Allar þjóðir eyddu stórfé í að finna annan orkugjafa. Fram kom að 7% af allri þekktri orku í veröldinni er olía, en 40% af allri orkunotkun í veröldinni koma frá olíunni þannig að það er augljóst að ef ekki finnst meiri olía í verulega ríkum mæli, þá verður olía ekki til snemma á næstu öld. Þess vegna þarf að brúa bilið milli dagsins í dag og framtíðarinnar með tekjum frá því sem við eigum til að selja. Og það er olían. Þessi 7% af orku sem til er í heiminum en stendur undir 40% af orkunotkun. Og þá segja þeir: Olíuverðið þarf ekki að vera 30 dollarar, það verður að vera a.m.k. 50, 60 eða jafnvel 70 dollarar á tunnuna til þess að við höfum fjármagn til að fara út í framkvæmdir á nýjum orkulindum framtíðarinnar.
Þetta var það inntak af langri og mjög ánægjulegri, fræðandi og upplýsandi ráðstefnu sem ég sat í Cannes. Ég vil segja að allt það sem við gerum í dag hér til þess að nýta innlenda orkugjafa, þó að það kosti okkur mikið í krónum, er ekkert annað en sú brú sem vísindamenn voru sammála um að þyrfti að byggja milli nútímans og framtíðarinnar og okkur snertir. Það er okkar brú. Þess vegna lít ég þannig á að þó að þessi brú, sem við verðum að byggja inn í framtíðina, sé dýrt mannvirki þá er hún okkur nauðsynleg. Við höfum ekki fundið olíu. Það getur vel verið að það eigi eftir að finna hana. Ég skal ekki segja um það. Í augnablikinu lítur ekki út fyrir það. Við höfum ekki fundið gas hér á okkar svæði. Við höfum helst heita vatnið og gufuna, jarðhitann, til þess að byggja þessa brú inn í framtíðina.
Þess vegna er þetta sameiginlegt vandamál þjóðfélagsins og þjóðarinnar í heild. Hvernig við förum að því að leysa það vandamál, hvernig við tökum sameiginlega á okkur aukakostnaðinn, þann kostnað sem hitaveiturnar og fólkið á stöðunum ræður ekki við sjálft, er verkefni sem við verðum að leysa á einhvern hátt og ég vona að einhver tillaga, einhverjar hugmyndir komi út úr þessari embættismannanefnd sem ég hef skipað. Þessi nefnd er ekki eini aðilinn, hún er ekki ein um það að finna lausnina. Hún er nefnd til þess að ræða við fulltrúa frá hinum hitaveitunum og þeir hitaveitumenn, sem komu á minn fund, óskuðu eftir að fá að hafa tvo fulltrúa frá hverri hitaveitu til þess að ræða við þessa embættismannanefnd. Að sjálfsögðu samþykkti ég það og bætti við að þeir mættu hafa fulltrúa frá öðrum hitaveitum ef þeir óska eftir því, en að við ræðum vandamálið í heild sinni, ekki bara vandamál hitaveitna sem sendu menn á minn fund þrátt fyrir að vandamálið er að 80-85% þeirra. Við berum ábyrgð á þeim öllum.
Ég get ekki sagt meira. Forseti er að vísu ekki búinn að berja í bjölluna. (Forseti: Það er einmitt að því komið að berja í bjölluna.) Má ég bara segja til viðbótar að þær þjóðir sem fóru út í að leita að nýjum orkugjöfum til frambúðar í staðinn fyrir olíu hafa eytt gríðarlega miklum peningum sem þær líta ekki á sem tapað fé heldur „investeringu“, ef ég má orða það þannig, inn í framtíðina. Sem dæmi, og ég skal reyna að segja það í stuttu máli, hafa Ísraelsmenn náð mjög góðum árangri með því að virkja lághita með sérstökum túrbínum og þeir hafa náð mjög góðum árangri með sólarorkugjafa, en það er furðulegt verkefni. Þeir eru búnir að finna upp að ef þeir setja vatnsborð ofan á Dauðahafið getur sólin hitað það upp án þess að vatnið gufi hratt upp. Það gufar hægt upp. En til þess að fá nægilegt vatn í þessum heimshluta þurfa þeir að flytja Miðjarðarhafið ofan á Dauðahafið og hita það upp til að gefa orku. Það er ótrúlegt hvað verið er að sækja langt inn í það ómögulega til að finna eitthvað í staðinn fyrir það sem þekkt er. Þetta kostar allt stórfé og hlutfallslega, var mér sagt af iðnrh. í Ísrael, kannske meira fyrir þessa litlu þjóð þó hún sé miklu fjölmennari en við, þetta kostar hlutfallslega miklu meira en margar stórþjóðir hafa lagt samtals í að finna upp nýja orkugjafa.