16.12.1987
Efri deild: 25. fundur, 110. löggjafarþing.
Sjá dálk 2268 í B-deild Alþingistíðinda. (1665)

125. mál, staðgreiðsla opinberra gjalda

Fjármálaráðherra (Jón Baldvin Hannibalsson):

Herra forseti. Ég mæli hér fyrir frv. til laga um breytingu á lögum nr. 45/1987, um staðgreiðslu opinberra gjalda. Lög um staðgreiðslu opinberra gjalda voru samþykkt á Alþingi fyrr á þessu ári ásamt breytingum á lögum um tekjuskatt einstaklinga sem lögðu grundvöll að upptöku staðgreiðslu tekjuskatta hér á landi.

Þegar við afgreiðslu laganna var ljóst að mikið verk væri fyrir höndum við undirbúning þeirra miklu breytinga sem lög þessi boðuðu. M.a. af þeim ástæðum var á seinasta þingi sá háttur á hafður að nefnd var skipuð fulltrúum þingflokkanna, fjmrn. og hagsmunasamtaka sem aðild áttu að málinu frá upphafi og skyldi hún milli þinga fylgjast með undirbúningi framkvæmda og gera tillögur um breytingar á löggjöfinni sem æskilegar þættu. Nefndin átti jafnframt að meta það á grundvelli nýjustu tiltækra gagna hverjir skattstuðlar þyrftu að vera í hinu nýja kerfi til þess að náð yrði þeim markmiðum varðandi skattlagningu, skattbyrði og skatttekjur sem sett voru fram þegar málið var flutt á seinasta þingi.

Þótt tími milliþinganefndar til að ljúka störfum sínum hafi verið knappur hefur hún unnið mikið og gott starf. Nefndin skilaði álitsgerð með ítarlegum upplýsingum og tillögum um breytingar á þeim lögum sem henni var falið að fjalla um. Hluta þessara tillagna hafði nefndin kynnt fjmrh. fyrr á starfstíma sínum og er það frv. sem hér er fyrir mælt í öllum meginatriðum byggt á niðurstöðum hennar.

Eins og sjá má á álitsgerð nefndarinnar hefur hún grandskoðað flest atriði sem snerta framkvæmd staðgreiðslu og það álagningarkerfi sem hún byggir á. Það er ánægjulegt að algjör samstaða var í nefndinni um öll meginatriðin í staðgreiðslukerfinu þó skiptar skoðanir væru um einstök atriði.

Tillögur nefndarinnar lúta flestar að því að styrkja og treysta þau lagaákvæði sem samþykkt voru á seinasta þingi ásamt því að leitast við að gera framkvæmd staðgreiðslunnar sem einfaldasta og hagkvæmasta fyrir gjaldendur og einnig þá sem að framkvæmdinni standa. Nefndin leggur fram tvíþættar tillögur. Annars vegar tillögur um breytingar á lögum um staðgreiðslu og hins vegar um breytingu á tekjuskattslögum.

Í því frv. sem hér liggur fyrir er fyrst og fremst að finna breytingar á framkvæmdaatriðum sem varða staðgreiðslu. Þar sem ítarlega er fjallað um einstakar breytingar í álitsgerð milliþinganefndarinnar svo og í athugasemdum með frv. læt ég nægja að drepa á helstu efnisatriðin í stuttu máli.

Í fyrsta lagi fjallar frv. um breytingar er snerta útgáfu skattkorta. Helstu efnisatriðin eru að breytt er tímaviðmiðun til útgáfu skattkorta, lagt er til að Tryggingastofnun ríkisins taki á móti skattkortum fyrir bótaþega þeirrar stofnunar, að gefin verði út sérstök námsmannaskattkort og sérstök kort með uppsöfnuðum afslætti þegar skattþegnar hafa lítt eða ekki stundað launuð störf fyrri hluta árs og rýmkuð eru ákvæði um hvenær má færa persónuafsláttinn milli hjóna. Breytingar þessar miða að því að gera kerfið þjálla í framkvæmd og að draga úr misræmi milli staðgreiðslu og endanlegrar álagningar.

Í öðru lagi fjallar frv. um skil á staðgreiðslufé. Þar er höfð hliðsjón af áliti gjaldheimtunefndar þannig að tillögur hennar geti komist í framkvæmd án þess að lögum um staðgreiðslu verði breytt. Enn fremur eru sett ákvæði um skilatíma að loknu hverju greiðslutímabili og ákvæði þess efnis að sjómannaafsláttur hjá lögskráðum sjómönnum verði dreginn frá staðgreiðslu hjá launagreiðanda í stað þess að vera gerður upp sérstaklega eftir á eins og kveðið var á um í lögunum sl. vetur.

Þá er lagt til að í lögin verði tekin ákvæði um hvar skuli skilað vanskilafé, álagi og sektum í skuldaröð í þrotabú. Hér er gert ráð fyrir að vanskilafé og álag verði forgangskröfur enda er um að ræða vörslufé sem dregið hefur verið af launum starfsmanna og er því haldið eftir með ólögmætum hætti hjá launagreiðanda. Er ekki talið rétt að aðrir kröfuhafar hagnist vegna ólögmætra athafna skuldara, sem yrði, ef vanskilafé hefði ekki þann forgang sem hér er lagt til.

Þá er í frv. gerð tillaga um að breyta því ákvæði laganna að sektarúrskurðir verði í höndum ríkisskattstjóra. Í frv. er gerð tillaga um að sektarúrskurðir þessir verði í höndum sérstakrar nefndar en ekki eingöngu á vegum þess aðila sem sér um að stjórna framkvæmd laganna. Með þessu fyrirkomulagi er vonast til að sektarákvörðunin geti gengið fljótt fyrir sig og verið með eðlilegum hætti.

Ég hef gert grein fyrir meginefni frv. sem fyrir liggur og aðdraganda þess. Afgreiðsla frv. og þeirra annarra sem því tengjast er nauðsynleg forsenda þess að náð verði um nk. áramót þeim merka áfanga í skattasögu hér á landi að hafin verði staðgreiðsla skatta. Við Íslendingar höfum stigið það skref seinna en flestar eða allar grannþjóðir okkar og hins vegar er einnig á það að líta að samfara staðgreiðslunni tökum við upp skattkerfi sem um flest er einfaldara í sniðum en þekkist með öðrum þjóðum. Sú staðreynd á að gera okkur kleift að koma á einfaldari skattheimtu, draga úr skriffinnsku og gera skattkerfi okkar skiljanlegt þeim sem við það eiga að búa. Slíkir eiginleikar eru jafnframt mikilvægar forsendur þess að skattkerfið sé skilvirkt, að það mismuni ekki þegnum eftir því hvaða aðstöðu þeir hafa til þess að færa sér í nyt hin ýmsu tilbrigði flókinna skattalaga.

Herra forseti. Ég legg til að frv. verði vísað til 2. umr. og fjh.- og viðskn. að lokinni þessari umræðu. — [Fundarhlé.]