11.02.1988
Sameinað þing: 47. fundur, 110. löggjafarþing.
Sjá dálk 4526 í B-deild Alþingistíðinda. (3136)
257. mál, stefnumörkun í raforkumálum
Karvel Pálmason:
Virðulegi forseti. Hér er vissulega hreyft miklu máli og ástæða til þess að þakka þeim aðilum sem hafa flutt þessa till. þó að ég út af fyrir sig geti tekið undir með hv. síðasta ræðumanni að það að setja málið í nefnd til athugunar þjónar ekki þeim tilgangi sem ég tel að þörf sé á nú, það eru ráðstafanir nú þegar til þess að létta af þeim mismun sem hér er um að ræða. Á sama hátt má auðvitað segja út af því sem hæstv. iðnrh. sagði hér áðan, að því er varðar starfsáætlun ríkisstjórnarinnar: Það dugar ekki í þessu máli að setja málið þannig í skoðun. Hér verður að grípa inn í nú þegar til þess að létta því fólki þær byrðar sem nú eru að leggjast á það. Það er ekki bara á Hofsósi sem þetta á við og ég er ekki viss um að allir hv. þm. geri sér í raun og veru grein fyrir hvað hér er að gerast. Það mun verða orðið mjög almennt að menn borgi t.d. á orkuveitusvæði Orkubús Vestfjarða frá 10 upp í 20 þús. í orku á mánuði, húshitun og rafmagn. (Gripið fram í.) Húshitun, já, já. Ég tek undir með hæstv. ráðherra, við skulum tala um orku hvort sem um er að ræða húshitun með rafmagni eða öðru. 30 þús. kr. maðurinn, lágmarkslaunamaðurinn, borgar þannig um helming af mánaðarlaununum bara til þessa þáttar heimilishaldsins. Og þá sjá menn nú sæng þessara aðila útbreidda. Hvað er til annarra hluta í heimilishaldinu? Þannig blasa þessi mál við fólki víðs vegar út um land. Það verður ekki sagt við fólk nú á Hofsósi: Þið skuluð bara flytja burt af staðnum. Nú er sagt við fólk út um allt land: Þið skuluð flytja burt af stöðunum. Það er það sem er að gerast. Að mínu viti getur engin ríkisstjórn setið aðgerðarlaus undir svona kringumstæðum. Það verður að gera ráðstafanir til þess að jafna þennan hluta heimilishaldsins hjá fjölskyldum í landinu.
Árið 1973, ég held ég muni það rétt, hér eru trúlega inni hv. þm. sem muna betur og leiðrétta fari ég með rangt, held ég að hafi verið sett á það sem kallað var orkujöfnunargjald og ef ég man rétt þá var það líklega 11/2 söluskattsstig sem ætlað var til þessa. Það væri fróðlegt að heyra það núna hjá hæstv. iðnrh., ég veit að hann veit um það, hvað þetta mundi gefa. Orkujöfnunargjald var það skírt. Hvað þýddi það ef þessu væri ráðstafað í þeim tilgangi eins og til var ætlast? Ég held að lögin séu til um það enn, þó að út af fyrir sig sé rétt hjá hv. þm. Jóni Sæmundi að auðvitað ber alþýðubandalagsráðherrann ábyrgð á þessum darraðardansi eins og aðrir. Hann er ekkert undanskilinn því sem hefur verið að gerast í orkumálum. Það var hann, ef ég man rétt, sem breytti því þannig að þetta orkujöfnunargjald var tekið í hít ríkissjóðs til eyðslu, vísaði því þannig á allt annan stað en því var ætlað í upphafi og þeir sem á eftir hafa komið hafa haldið þeirri sömu reglu þannig að hér þýðir ekki að vísa frá einum til annars. Hér bera menn meira og minna sameiginlega ábyrgð á því ástandi sem hefur verið að skapast. Við skulum vona að við getum vænst meira af núverandi hæstv. ríkisstjórn en af þeim sem á undan hafa gengið og það kann að koma í ljós fyrr en síðar hvort af slíku á að verða eða ekki.
Hér er talað um að orkuverð muni hækka um 30–40% milli ára, janúar til janúar. Hvar stendur launafólk ef slíkir hlutir gerast? Þeir gerast ekki bara á þessu sviði. Þeir munu gerast á öðrum sviðum, í gjaldtöku af launafólki, og hvar standa þá þeir vítt og breitt út um landsbyggðina sem verst eru settir fyrir? Hvar standa þeir eftir að slíkt hefur verið gert? Ég held að menn megi fara að huga betur að sínum gjörðum en gert hefur verið til þessa ef menn ætla ekki nánast með einu handtaki að ryðja landsbyggðinni hér suður á Reykjavíkursvæðið.
Mér finnst að stjórnvöld horfi nánast blindum augum á það ástand sem nú ríkir að því er þetta varðar.
Ég held að þó að ekkert yrði gert annað til byrjunar en að skila orkujöfnunargjaldinu eða andvirði þess til þess að jafna sæju menn þó viðleitni í þá átt að reyna að breyta hér um frá því sem er og verður ef áfram heldur sem horfir.
Nei, við getum ekki horft upp á þetta, fulltrúar þeirra landsbyggða sem hér eiga sárast um að binda. Hér verður að grípa í taumana. Við þolum hvorki biðina eftir þessari ágætu nefnd sem lagt er til að verði skipuð, þó ég sé á engan hátt að gagnrýna það nema síður sé, og við þolum heldur ekki biðina innan ríkisstjórnarinnar í starfsáætluninni ef ekkert verður gert nú þegar. Það skiptir auðvitað höfuðmáli að menn sjái að sér, taki þeim staðreyndum sem við mönnum blasa í þessum efnum en hristi ekki hausinn og láti hjá líða að gera nokkuð.
Ég trúi því ekki að hæstv. iðnrh. sé ekki ljóst hvað er í rauninni að gerast ef það á að líða það af stjórnvöldum að launafólk með 30, 40, við skulum segja 50 þús. á mánuði verði að borga 15–20 þús. af því bara í húshaldið vegna orkunnar. Hvar standa menn þá? Svo eru menn að básúnast yfir jafnvægi í ríkisbúskapnum. Þurfa menn ekki líka jafnvægi á heimilunum? Er það ekki grundvöllurinn? Við skulum líka skoða að það er ekki síður nauðsynlegt að heimilin búi við jafnræði í þessum efnum á sama hátt og ríkissjóður þarf að búa við jafnvægi og það verður ekkert jafnvægi í þessum málum nema stjórnvöld sjái að sér og grípi í taumana og sýni það a.m.k., þó að í litlum mæli væri að menn meina eitthvað með því sem hér er að gerast, vilja að eitthvað verði gert í þessum efnum.
Ég skal fara að hætta, hæstv. forseti, þó að vissulega væri ástæða til að ræða þetta miklu ítarlegar og fara víðar yfir sviðið, en ég skal stytta mál mitt. Ég þakka hv. flm. fyrir þessa till. Hún hreyfir mikilvægu og stóru máli sem ástæða er til að komi hér inn í þingsali til umræðu og hún verður kannski til þess að menn taka fyrr við sér en þeir hefðu ella gert ef þessi umræða hefði ekki átt sér stað. Þess vegna er ástæða til að þakka þetta. Ég ítreka, það dugar ekki nefnd til skoðunar með tilliti til langtímasjónarmiða. Hér verður að grípa inn í nú þegar til þess að gera hluti sem jafna þá aðstöðu sem við erum að tala um.