18.04.1988
Sameinað þing: 70. fundur, 110. löggjafarþing.
Sjá dálk 6504 í B-deild Alþingistíðinda. (4505)
467. mál, vegáætlun 1987--1990
Skúli Alexandersson:
Herra forseti. Þessi till. til þál. um breytingu á þál. um vegáætlun fyrir árin 1987–1990 er nokkuð sérstæð og ég taldi ástæðu til að koma upp við fyrri umr. og benda sérstaklega á tvo þætti.
Það er í fyrsta lagi það að hér er því haldið áfram að skerða þau fyrirheit sem gefin voru í sambandi við langtímavegáætlun, að það yrði varið til vegaframkvæmda á landinu a.m.k. 2,4% af vergri þjóðarframleiðslu. Það er reyndar svo að það hefur verið gert á undanförnum árum. Það hefur verið skert ár frá ári mismunandi mikið og þó mest á hinu síðasta. Þá voru ekki nema 1,4% af vergri þjóðarframleiðslu ætluð til þessara framkvæmda og mér sýnist svo að enn sé verið að áætla svipaða upphæð til þessara framkvæmda með þeirri vegáætlun sem hér liggur fyrir. Þegar ákveðið var að samþykkja langtímavegáætlun var það grundvallaratriði að til þessara framkvæmda væri varið a.m.k. þetta miklum fjármunum. Ef ekki væri staðið við þann þátt mundi langtímaáætlunin vitaskuld fara meira og minna úr böndunum. Sú hefur einnig orðið raunin á.
Það ákvæði í vegáætlun að ekki hefur verið tekið til beinna framkvæmda nema 80% af því fjármagni sem var til ráðstöfunar hefur verið framkvæmt á þann veg að þau 20% sem eftir voru skilin hafa aldrei skilað sér inn í vegaframkvæmdirnar. Þetta hefur orðið til þess að vegaframkvæmdir sem ætlaðar voru samkvæmt langtímaáætlun hafa orðið mikið minni og það hefur ekkert fjármagn verið til heldur til þess að leysa ýmis vandamál sem hlutu að koma upp út frá langtímaáætlun, leysa þau frá ári til árs og bæta stöðu innan ákveðinna svæða sem þetta fjármagn hefði vitaskuld átt að vera til ráðstöfunar til.
Ég tel mjög miður að nú í öllu góðærinu sem liðið hefur og við erum kannski enn þá að sumu leyti í skuli enn vera haldið áfram því að skerða fjármagn sem ákveðið var með langtímaáætlun að skyldi renna til vegamála.
Það sem ég vil einnig benda á er það að nú er með beinum hætti tekið fjármagn af sértekjum til vegagerðar og skilið eftir vitaskuld hvergi annars staðar en í ríkiskassanum. 285 millj. af beinum tekjum, sértekjum, til vegamála eru samkvæmt till. geymdar til næsta árs. Það er reyndar gefið fyrirheit um að það skuli ráðstafa þeim á árinu 1989, en þá verður vitaskuld auðveld leið að finna aðrar leiðir til að draga það fjármagn niður sem til framkvæmda skal áætla á því ári. (SvH: Eða það týnist bara.) Jafnvel að það týnist eins og lá við að þær 160 millj. sem skiluðu sér í auknum tekjum af bensínfé á síðasta ári færu á þann veg og má segja að sumu leyti miðað við þessa áætlun að hafi týnst vegna þess að það á ekki að ráðstafa þessum 160 millj. í ár sem á að gera eins og hæstv. ráðherra benti á áðan. Þessar 160 millj. skulu enn bíða til ársins 1989.
Auk þessa er kannski rétt að benda á að nú er á það bent í till. að það þurfi að gera sérstakar ráðstafanir hér á þéttbýlissvæðinu, á Reykjavíkursvæðinu til að auka vegaframkvæmdir og að standa í stykkinu gagnvart Reykjavíkurborg að borga hennar hluta. Sjálfsagt er þetta réttlætismál, en það er ekki réttlætismál vegna þess að það hefur ekki verið staðið við þau fyrirheit sem gefin voru í langtímaáætlun um að byggja upp vegakerfið með ákveðnum fjárveitingum um landið allt.
Það er ósköp eðlilegt að hér á þéttbýlissvæðinu skapist vandamál þegar fjölgar bílum og annað eftir því og fjármagnið er skorið niður eins og raun ber vitni um. En staðreyndin er sú og reynslan af þessu var sú að fjármagnið á undanförnum árum hefur fyrst og fremst farið til þéttbýlisstaðanna þar sem umferðin var mest og fyrst og fremst hér á Reykjavíkursvæðið og næsta nágrenni. Öngþveiti er nú að skapast hér og liggur óskaplega beint fyrir. Það þarf að gera stór mannvirki á þessum og hinum staðnum á Reykjavíkursvæðinu, Arnarneshæðinni og fleiru og fleiru. En við erum bara ekki búin undir að fara í þessar framkvæmdir fyrr en búið er að gera meira úti á landsbyggðinni en raun ber vitni um. Það var búinn að vera forgangur á Reykjavíkursvæðinu og Reykjavíkursvæðið verður að bíða með frekari stórframkvæmdir þar til búið er að gera stærri hluti víða út um landið og víðast út um landið.
Ég læt svo bíða þar til við síðari umr. þessa máls að fjalla frekar um þessi mál, en það má vitaskuld benda á marga þætti sem hafa farið á hinn verri veg, langtum verri veg en búist var við að mundi gerast þegar var verið að samþykkja það að langtímaáætlun skyldi gerð á árinu 1982.