29.04.1988
Neðri deild: 84. fundur, 110. löggjafarþing.
Sjá dálk 7067 í B-deild Alþingistíðinda. (5056)
365. mál, sveitarstjórnarlög
Félagsmálaráðherra (Jóhanna Sigurðardóttir):
Herra forseti. Ég mæli fyrir frv. til l. um breytingu á sveitarstjórnarlögum nr. 8/1986. Árið 1986 samþykkti Alþingi ný sveitarstjórnarlög nr. 8/1986. Í þessum lögum er að finna mörg nýmæli, þar á meðal ákvæði 2. mgr. 10. gr. sem hljóðar svo, með leyfi forseta:
„Í kaupstöðum nefnist sveitarstjórn bæjarstjórn, framkvæmdastjóri sveitarfélagsins bæjarstjóri og byggðaráð sveitarstjórnar bæjarráð. Sama gildir í hreppum þar sem meiri hluti íbúanna býr í þéttbýli og íbúafjöldi hefur náð a.m.k. 1000 í þrjú ár samfellt og svo er kveðið á í samþykkt um stjórn sveitarfélagsins. Nefnist þá sveitarfélagið bær.“
Félmrn. hefur þegar staðfest fimm samþykktir sveitarfélaga sem nefnast bæir á grundvelli ofangreinds ákvæðis. Vegna þess orðalags í lögunum þar sem sagt er: „Nefnist þá sveitarfélagið bær“ hafa komið fram efasemdir og óvissa ríkt hjá ofannefndum sveitarfélögum, þ.e. bæjum, hvaða réttindi og skyldur fylgja í kjölfar breytinga á heiti sveitarfélagsins og þá fyrst og fremst gagnvart sérlögum. Þótt réttarstaða allra sveitarfélaga, hreppa, bæja og kaupstaða sé með fáeinum undantekningum hin sama skv. gildandi sveitarstjórnarlögum er í ýmsum sérlögum gerður greinarmunur á hreppum annars vegar og kaupstöðum hins vegar. Því hefur sú spurning risið hvort slík ákvæði gilda um hina nýju bæi eða ekki.
Tilgangur nýmælisins í 2. mgr. 10. gr. sveitarstjórnarlaga var að sérstök löggjöf um kaupstaðarréttindi einstakra sveitarfélaga yrði þar með óþörf, eins og segir í athugasemdum með því frv., en ekki sá að réttarstaða þeirra sveitarfélaga sem fengið hafa eða fá munu bæjarréttindi skv. 2. mgr. 10. gr. yrði önnur og síðri en þeirra kaupstaða sem slík réttindi öðluðust fyrir gildistöku sveitarstjórnarlaga. Þar sem þessi tilgangur kemur ekki fram á ótvíræðan hátt í sjálfum lagatextanum þykir nauðsynlegt að leggja fram þetta frv. til að taka af öll tvímæli í þessum efnum. Skv. frv. skal sveitarstjórn ákveða í samþykkt um stjórn sveitarfélags hvort það skuli nefnast bær eða kaupstaður. Þessi tvö heiti eru því hér með lögð að jöfnu.
Félmrn. hafa borist óskir frá bæjarstjórnum ýmissa kaupstaða um að mega nota orðið „bær“ í stað kaupstaður í heiti sveitarfélagsins. Má þar nefna Akureyri, Ólafsfjörð og Vestmannaeyjar.
Frá bæjarstjórn Garðakaupstaðar hefur borist formlegt erindi þess efnis að ráðuneytið beiti sér fyrir breytingu á 1. gr. laga nr. 83/1975, um kaupstaðarréttindi til handa Garðahreppi, á þann veg að heiti sveitarfélagsins verði framvegis Garðabær en ekki Garðakaupstaður eins og ákvæði síðastgreindra laga mæla fyrir um. Að athuguðu máli hefur ráðuneytið komist að þeirri niðurstöðu að með því að leggja til breytingu á 2. mgr. 10. gr. sveitarstjórnarlaga opnist leið fyrir allar sveitarstjórnir sem uppfylla skilyrði ákvæðisins um lágmarksfjölda að ákveða sjálfar í samþykkt um stjórn sveitarfélagsins hvort orðið þær nota sem heiti sveitarfélagsins, „kaupstaður“ eða „bær“. Réttarstaða allra kaupstaða og bæja mundi því ótvírætt með þessari lagabreytingu verða sú sama og gildir það jafnt um þá kaupstaði sem slík réttindi fengju með sérstökum lögum og um þá bæi sem slíka nafngift hafa fengið á grundvelli 2. mgr. 10. gr. sveitarstjórnarlaga.
Herra forseti. Að lokinni þessari umræðu legg ég til að frv. verði vísað til 2. umr. og hv. félmn.