02.12.1987
Neðri deild: 16. fundur, 110. löggjafarþing.
Sjá dálk 1406 í B-deild Alþingistíðinda. (991)
110. mál, lífeyrisréttindi heimavinnandi húsmæðra
Ellert Eiríksson:
Hæstv. forseti. Ég leyfi mér að taka undir það mál sem hér er á dagskrá og gerð var glögg grein fyrir af 3. þm. Norðurl. e. þegar flutt var framsaga. Hv. 3. þm. Reykv. gerði einnig grein fyrir sjónarmiðum Sjálfstfl. í fjölskyldu- og jafnréttismálum og kom þar mikið fram af því sem ég hafði viljað sagt hafa þegar ég bað um orðið fyrr.
En ég vil þó ítreka að þessi stétt, húsmæður, hefur ekki notið þeirrar virðingar hvað varðar laun og réttindi sem aðrar stéttir í þessu þjóðfélagi. Það má glöggt meta það af því að á síðari árum kemur þetta enn þá betur í ljós þegar lífeyrisréttindi fólks eru farin að vega þungt.
Ég hef orðið vitni að því, bæði í minni fjölskyldu og annars staðar, að fólk hefur eftir miðjan aldur slitið samvistum eftir að það er búið að búa saman í 20–30 ár, risaheimili, ala upp börn og verkaskipting hefur verið með þeim hætti að konan hefur sinnt heimilisstörfum og barnauppeldi en karlmaðurinn hefur sinnt launaðri vinnu og þar af leiðandi um leið öðlast lífeyrisréttindi. Þegar svo hefur farið á síðari hluta ævinnar að þetta fólk hefur slitið samvistum hefur lífeyrisrétturinn orðið eign karlmannsins. Hann hefur ekki við búskipti komið til skipta. Þó er ljóst að bæði hafa lagt skerf af mörkum á árunum þegar unnið var fyrir þessum réttindum úr sameiginlegum sjóði sem voru tekjur heimilisins. Það er ekki með neinni öfund sagt, en þó hef ég vitað til þess að þegar fólk hefur skilið og karlmaðurinn fengið sér aðra konu þegar liðið hefur á ævina, en orðið stuttra lífdaga auðið þar á eftir, að síðari konan hefur erft allan lífeyrisréttinn en ekki sú fyrri þó stutt hafi verið til unnið af þeirri síðari. Nú er ég ekki að öfundast yfir því að sú sem síðar eignaðist réttinn hafi náð honum, en það gefur auga leið að þarna er um verulegt misrétti að ræða sem við þurfum að taka á.
Það var hárrétt ábending hjá hv. 3. þm. Reykv. að í 1. gr. er lagt til að það skuli miða við ákveðinn launataxta, 9. flokk í taxta Verkamannasambands Íslands, sem er ekki lengur til staðar. En það má vekja athygli á því í framhaldi af því sem sagt var fyrr í dag, þegar flutt var frv. um löggildingu á starfsheitinu „fóstra“, hvort þar sé ekki komin viðmiðun, ef af því verður að greidd verði lífeyrisréttindi, og miða greiðslur í lífeyrissjóð við laun fóstra. Það er ekkert óeðlilegt þar sem fóstri eða fóstra vinna við barnauppeldi, vinna við hvers konar önnur störf sem ekki eru óskyld í eðli sínu starfi húsmóður við barnauppeldi, að þar sé frekar notað til viðmiðunar starfsheiti og launakjör hjá viðkomandi stétt sem þarna væru sambærileg en einhver taxti í kauptöxtum sem síðan verður úreltur eins og kemur fram. Ég varpa þessu fram til hv. flm. til frekari skoðunar.
Herra forseti. Mér fannst rétt að þetta kæmi fram. En í viðbót við þetta og að lokum þar sem ég tala líka sem sveitarstjórnarmaður og þá hugsanlega sem greiðandi: Hv. síðasti ræðumaður sagði að þetta mundi hugsanlega mæta andstöðu af hálfu sveitarstjórnarmanna og þeirra sem fara með vörslu ríkissjóðs. Það er sjálfsagt rétt að það verða deildar meiningar á þeim vígstöðvum, en ég get alveg fullvissað aðila um að í sveitarstjórnum eiga húsmæður sína stuðningsmenn jafnt og á Alþingi.