28.04.1909
Neðri deild: -1. fundur, 21. löggjafarþing.
Sjá dálk 759 í B-deild Alþingistíðinda. (1276)
5. mál, samband Danmerkur og Íslands
Framsögumaður minni hlutans (Jón Ólafsson):
Það er auðheyrt, að frsm. meiri hlutans er farinn að ryðga í þingsögu seinni þinga. Í frumv. því, sem lagt var fyrir þingið 1867 var slegið saman bæði stjórnarskránni og ákvæðum um samband landanna. Stjórnarskráin átti að taka upp sérstöku málin, en jafnframt innihalda reglur um samband landanna. Í 3. gr. sem þingið félst á óbreytta, stendur:
»Í öllum þeim málum sem eru sameiginleg með Íslandi og Danmörku, það er að segja í öllum þeim málum sem um er rætt í 1. gr. eða þeim, sem snerta konungsmötuna, lífeyri handa konungsættinni, enn fremur viðskifti ríkisins við önnur lönd, vörn ríkisins á sjó, ríkisráðið, réttindi innborinna manna, myntina, ríkisskuldir og ríkiseignir svo og póstgöngur milli Danmerkur og Íslands, hefir Ísland löggjöf og stjórn saman við konungsríkið«.
Svo er gert ráð fyrir, að þegar Ísland tekur hlutdeild í stjórn sameiginlegu málanna, þá geti það sent menn á ríkisþingið. Það er því gersamlega rangt hjá framsm. meiri hlutans, (J. Þ.), að það hafi eingöngu verið sérstöku málin, sem tekin hafi verið upp í stjórnarskrárfrumv. 1867 og 1869.
Sami þm. hélt því fastlega fram og lagði mikla áherzlu á, að við ættum að semja við konung einan, en alls ekki dönsku þjóðina eða ríkisþingið. Í þessu er hann á alt annari skoðun en flokkur hans og formaður meiri hlutans á þingi hér, þm. N.-Ísf. (Sk. Th.). Hann sagði á þingi 1907: »Við danska ríkisþingið verðum við að semja af því að konungurinn skoðar sig ekki sem einvaldan«. Þar með eru víst ummæli framsm. (J. Þ.) fallin um koll, líka frá sjónarmiði meiri hlutans. Það er naumast ætlandi að frmsm. hafi sagt þetta til annars en að slá ryki í augu manna, ekki til að byggja á því neina fasta stjórnarstefnu fyrir sig og sinn flokk. Annars skal eg leyfa mér að slá föstu og undirstryka, að meiri hlutinn er í mesta ráðaleysi með, hvað gera eigi, Það væri ekki undarlegt,
þótt hann væri hræddur að koma fram fyrir kjósendur sína eftir öll þau miklu og stóru loforð, sem hann ekkert hefir efnt af; hann hefir gefið kjósendum sínum steina fyrir brauð.