06.03.1911
Neðri deild: -1. fundur, 22. löggjafarþing.
Sjá dálk 1881 í B-deild Alþingistíðinda. (2269)
38. mál, byggingarsjóður
Jón Sigurðsson:
Þegar litið er yfir sögu landsbankans, sést það, að það var vilji ekki allfárra þingmanna fyrir nokkrum árum að leggja niður landsbankann. En það tókst ekki, svo að eg skal ekki fara meira út í það. Nú hafa aðrir menn tekið við stjórn bankans. Það þótti nauðsynjaverk vegna óreglu, sem fyrri bankastjórn var borin á brýn. Eg skal ekki blanda mér í það, því að rannsókn á því stendur nú yfir. Það, sem liggur fyrir, er skattur sá, sem lagður var á landsbankann 1905 til byggingarsjóðs. Sá skattur var á hann lagður af því, að menn treystu gjaldþoli bankans og töldu sanngjarnt, að hann legði nokkuð af mörkum til sjóðs opinberra bygginga.
Nú er farið fram á, að losa bankann við þetta gjald, en ekki hefi eg heyrt ástæður fyrir því, að rétt sé að létta af þessu gjaldi, og hygg eg raunar, að þær séu engar fyrir hendi. Síðan 1905 hefir veltufé bankans aukist mjög. Hann hefir að mér er sagt, tekið l½ miljón króna lán. Hafi því landsbankinn fyrir 1905 getað borgað 7500 kr., þá ætti honum ekki að vera ofvaxið eftir þessa aukningu, að greiða 15 þús. kr. Það hefir verið mikið talað um að stjórn bankans hafi verið í ólagi, og það hefir verið sagt, að lagi hafi verið komið á við brottrekstur bankastjórnarinnar 22. nóvember 1909. Þegar nú tekið er tillit bæði til þessarar lántöku og hinsvegar þess, að hagur bankans hlýtur að hafa batnað við það að fá nýja reglusama bankastjórn, þá verð eg að álíta, án þess að eg blandi mér nokkuð í bankamálið, að bankanum sé ekki of vaxið að greiða þetta árgjald. Það er og enn til stuðnings, að eftir skýrslu nýju bankastjórnarinnar var lagt í varasjóð 70 þús. kr. Og það eftir að búið var að greiða árgjaldið. Landsbankinn er landseign og ekki nema sanngjarnt að hann greiði eitthvað til almennra þarfa, ekki sízt eftir að hann hefir fengið þá stjórn, sem ætla má um, að hvorki hafi blett né hrukku. Miklu fremur hafði eg hugsað mér að ástæða væri til að hækka árgjaldið, því að svo mörgum nýjum starfsmönnum hefir verið við bætt, að viðskiftin hljóta að hafa vaxið og ágóðinn því orðið meiri; annars hefði verið ástæðulaust að fjölga starfsmönnunum.
Af framantöldum ástæðum get eg ekki verið með því að fella niður árgjaldið, heldur miklu fremur þykir mér ástæða til að hækka það.