11.08.1914
Neðri deild: 41. fundur, 25. löggjafarþing.
Sjá dálk 1236 í B-deild Alþingistíðinda. (1216)
121. mál, uppburður sérmála Íslands
Framsögum. meiri hl. (Einar Arnórsson):
Eg ætla mér ekki að svara hinni löngu og stórorðu ræðu hv. þm. N.-Þing. (B. Sv.) orði til orðs, því að það er alger óþarfi, heldur aðeina drepa á nokkur atriði.
Hann ber það á meiri hl., að hann vildi draga fjöður yfir það í nefndarálitinu, hver verið hefði vilji þingsins 1913 í þessu máli. Um þetta vil eg leyfa mér að skírskota til nefndarálita vors á 3. bls., þar sem það er tekið skýrt fram í fjórum atriðum, hver meiri hlutinn telur að hafi verið tilætlun þingsins 1913, og fellur þá þessi ásökun hv. þm. gegn meiri hlutanum. Hann hefir auðsjáanlega ekki kynt sér nefndarálitið, og hefði það þó verið viðkunnanlegra úr því að hann leyfir sér að ráðast á meiri hlutann með illyrðum.
Þá hefir verið sagt, að eg og háttv. þm. Dal. (B. J.) höfum brugðist fyrri skoðunum okkar, með því að við hefðum ekki talið þennan fyrirvara nægan áður.
Háttv. þm. N.-Þing. (B. Sv.) er varla ókunnugt um það, að allir hér skildu svo opna bréfið 20. okt. 1913 og ríkisráðsumræðurnar, að klausan um það, að úrskurðinum um málauppburðinn í ríkisráðinu yrði eigi breytt fyrr en sambandslög milli landanna yrði sett í úrskurðinn væntanlega. Ef við gengjum að því, þá hefi eg alt af talið fyrirvara ónægan og geri enn, enda lýsti eg yfir því í upphafi fyrri ræðu minnar. Nú verður oftnefnt skilyrði ekki sett í úrskurðinn, og því er þetta nægur fyrirvari gagnvart því, sem gerðist í ríkisráðinu 20. okt. 1913 og opna bréfinu. Að minsta kosti er eg fyrir mitt leyti ekki í nokkrum vafa um það, að ekkert af því verður réttilega bindandi fyrir oss með þeirri afstöðu, sem tillaga meiri hlutans skapar, ef hún verður samþykt. — Annars var það mjög leitt, að háttv. þm. N.-Þing. (B. Sv.) skyldi ekki koma fyrr með þessa »kritik« sína á fyrirvara vorum, svo að unt hefði verið að taka orð hans til athugunar. (Benedikt Sveinsson: Það hefi eg margoft gert á flokksfundum). Eg kannast við það, að þessi háttv. þm. hefir að vísu lýst einhverri óánægju, en aldrei komið fram með breytingartillögur við uppástungu vora. Og alls eigi hefir hann lýst yfir því, að hann mundi eigi fylgja oss að málum að lokum. Eg hefi ástæðu til að halda, að hann hafi nú á síðustu stundu fengið að þessa »æðri og betri þekkingu« sína á málinu.
Vera má, að hann hafi verið eitthvað stórorðari en aðrir um málið, enda hefir hann, að mér skilst, það helzt við till. á þskj. 438 að athuga, að hún er eigi stórorð. Svona ramt hefir hann ekki að orði kveðið fyrri. Við höfum þegar áður, háttv. þm. Dal. (B. J.) og eg, skýrt það, hvers vegna þetta »ef« stendur í upphafi tillögunni. Það kemur ekki til af neinum vafa hjá okkur um það, hvernig líta beri á málið, heldur er þessi varnagli sleginn fyrir þá, sem líta, öðruvís á það, en við gerum. Við sáum ekki ástæðu til að kveða frekar að að orði, því að það eru ekki stóryrðin, sem gagna hér, heldur hitt, að það skiljist, við hvað er átt.
Hv. þm. N.-Þing. (B. Sv.) fann að því, að svo stæði í fyrirvaranum, að alþingi áskildi að konungsúrskurðurinn 20 okt. 1913 yrði skoðaður sem hver annar íslenzkur konungsúrskurður, og spurði svo, hver ætti að skoða hann svo. Það þarf ekki að fara í neinar grafgötur um það, að það er vitanlega konungsvaldið. Ef konungur staðfestir stjórnarskrána, þá er þar með fengin viðurkenning hans um það, að hann líti einmitt svo á.
Sami hv. þm. talaði um það í öðru orðinu, að ráðherra yrði með þessu settur í voða, en í hinu lét hann í veðri vaka, að fyrirv. væri alveg gagnslaus.
Ef fyrirvarinn er gagnslaus, þá mun konungur ekki synja stjórnarskránni staðfestingar vegna hans. Og þá lendir ráðherra í engum voða. Ef stjórnarskráin nær eigi staðfestingu, þá er sýnt, að fyrirvarinn er nægilegur, en þá er ráðherra settur í þann »voða«, að verða að beiðast lausnar. (Get eg ekki séð, að það sé neinn »voði« fyrir ráðherra persónulega.
Nú hefir ráðh. lýst yfir því, að hann hafi von um, að stjórnarskráin nái staðfestingu, enda þótt fyrirvarinn á þskj. 438 verði samþyktur. Eg skal ítreka það, að eg sé ekki, að það geri nokkurn mun í því efni, hvort tillagan á þskj. 447 eða fyrirvarinn á þskj. 438 verður samþyktur. Eg hygg, að það skifti engu máli.
Sami hv. þm. (B. Sv.) talaði um, að hann vildi láta það standa svo í fyrirvaranum, að vér lýstum mótmælum. Eg get ekki séð,. að á því sé nokkur efnismunur, hvort sem sagt er, að vér getum ekki viðurkent, eða að vér mótmælum. Þetta, »að geta ekki viðurkent» og »að mótmæla« er annað orðalag, en auðvitað er meiningin sú sama. Og nóg þótti Jóni Sigurðssyni í mótmælum þingsins gegn stöðulögunum 1871 að hafa orðin: »þingið getur ekki viðurkent« stöðulögin. Þessi hv. þm. heldur auðsjáanlega, að stóryrði verki bezt. En það er hreinn misskilningur.