20.07.1915
Neðri deild: 11. fundur, 26. löggjafarþing.
Sjá dálk 2136 í B-deild Alþingistíðinda. (2670)
14. mál, stjórnarskráin
Ráðherra:
Jeg hafði ekki ætlað mjer að taka aftur til máls, en það voru nokkur atriði í ræðu háttv. flutningsm. (S. E.), sem knýja mig til að taka til máls aftur.
Jeg skal strax taka það fram, út af því, sem háttv. þm. Dal. (B. J.) sagði, að jeg hafði ekki eftir honum nein ákveðin orð, heldur sagði jeg, að mjer hefði heyrst hann viðhafa orð í garð Hans hátignar konungsins, sem betur hefðu verið ótöluð. Jeg skal gjarna trúa því, að mjer hafi misheyrst, og læt svo úttalað um það mál.
Háttv. flutningsm. (S. E.) fór að vanda mörgum orðum um sjálfan sig og sína miklu verðleika, og mun jeg ekki gjöra mjer mikið far um að svara því. Hann gat þess, að á fundi, sem við hefðum báðir verið á, hefði komið fram fyrirspurn um, hvað við ættum að gjöra. Hann skýrði rjett frá þessu, en sú skýrsla á ekki við málið, eins og það lá fyrir frá minni hendi, og verið er að ræða um í dag. Það er engin ósamræmi í því, þótt við, sem báðir vorum í flokksstjórninni, hefðum komið okkur saman um að þegja, þangað til einhver niðurstaða væri fengin. En sú niðurstaða var ekki fengin, þegar minni hlutinn ætlaði að reka mig og meiri hlutann úr flokksstjórninni.
Talað var um aukaþing. Jeg hefi aldrei lofað að kveðja saman aukaþing, heldur að eins sagt, að jeg hefði vilja til að gjöra það, ef jeg sæi mjer fært, og þörf yrði á. Fyrirvaranum er fullnægt, og aukaþing því óþarft. Auk þess mundi hafa reynst erfitt að kveðja aukaþing saman, meðal annars vegna birtingar þeirra heitrofanna. Það er því ekki um neinar vanefndir að ræða frá minni hendi í þessu efni. En jeg ætla ekki að skýra nánara frá þessu, því að til þess þyrfti jeg að ganga inn á »intimt« samtal, sem jeg hefi ekki leyfi til að skýra frá. Menn mega gjarna brosa að þessu, jeg mun ekki taka mjer það svo nærri.
Háttv. flutningsm. (S. E.) hefir aldrei skýrt frá afstöðu sinni til birtingarinnar. Þrátt fyrir áskoranir í þá átt, hefir hann alt af forðast að lýsa yfir því, hvort bann lofaði hana eða lastaði. Hann um það.
Getsakir háttv. flutnm. (S. E.) og hv. 1. þm. G.-K. (B. K.) í garð háttv. þm. Snæf. (S. G.) og annarra, hafa verið reknar til baka, og þeim svarað á viðeigandi hátt, svo að jeg þarf ekki að eyða orðum að þeim.
En það var annað atriði í ræðu hv. flutningsm. (S. E.), sem ekki myndi hafa verið kallað »fair«, ef einhver annar hefði sagt það. Hann sagði, að við hefðum talað á móti betri vitund. Það er ekki rjett nje viðeigandi af svo virðulegum manni og merkilegum, sem hann þykist vera, og naumast samrýmlegt því, sem hann kallar rök í þessu máli. Út af því, sem hann talaði um rjett sinn til að koma fram með þessa tillögu, skal jeg geta þess, að hann sagði við mig fullum fetum, að þetta væri það lengsta sem hann gæti teygt sig, og það skil jeg vel. Hann sagðist ekki vita, hvort tillagan gæti orðið að gagni eða ekki, en eftir afstöðu minni, kvaðst jeg telja tillöguna óþarfa, því að hjer væri enginn brunnur, sem þyrfti að byrgja.
Háttv. flutningsm. (S. E.) kvartar yfir því í ræðu sinni, að sambúðin milli hans og Ísafoldar hafi verið erfið í seinni tíð. Jeg læt mig það engu skifta, hvernig sambúð þeirra hefir verið. En jeg tel það óviðeigandi, að blanda þriðja manninum hjer í málin, þar sem hann getur ekki haldið uppi svörum fyrir sína hönd. Öðru máli að gegna, þótt þingmenn ýmsir skjótist á skeytum, því að þeir hafa allir sömu aðstöðu. Hitt, sem flutningsm. (S. E.) segir, um staðfestingarskilmálana, er misskilningur. Þar sem Zahle segir, að engin breyting verði á gjörð, þá er það að eins danska skoðunin, sem hann heldur fram. Og jeg er búinn að sýna fram á, að orð konungs eru önnur en forsætisráðherrans. Þeir, sem athuga vel orð konungs, hljóta að sjá, að sitt hvað er sagt í þeim og opna brjefinu. Og þar sem nú orð konungs eru síðar töluð, býst jeg við, að mjer veitist ljett að sannfæra háttv. flutningsm. (S. E.) um það, að það eru þau sem gilda. Nýrri ummæli eða ákvarðanir frá sama valdi upphefja eldri ummæli þess valds.