05.07.1917
Neðri deild: 3. fundur, 28. löggjafarþing.
Sjá dálk 747 í B-deild Alþingistíðinda. (337)
13. mál, einkasöluheimild landsstjórnarinnar á steinolíu
Jörundur Brynjólfsson:
Jeg vil að eins segja örfá orð út af ræðu háttv. þm. N.-Þ. (B. Sv.). Það er útlit fyrir, að okkur ætli ekki að semja um það, hvort landssjóður eigi að hafa hag af olíuversluninni eða ekki.
Það er rjett, að tilfinnanlegt er fyrir þá, er litlar tekjur hafa, að greiða hátt gjald til landssjóðs. En þeir, sem vel afla, hafa betri ástæður til þess. En jeg vona, að háttv. þm.
(B. Sv.) sjái, að þeir tekjustofnar landssjóðs, sem nú eru, eru ekki rjettlátari. Gjöld manna fara nú ekki eftir gjaldþoli, því að menn greiða skatt af nauðsynjavöru, og fer það ekki eftir launum, heldur heimilisþörfum, og er það ranglátt.
Þetta ranglæti í löggjöfinni er ekki hægt að koma í veg fyrir, nema allir skattar til landssjóðs verði lagðir á menn eftir efnum og ástæðum.
Árið 1913 var flutt inn 32,000 tn. af steinolíu. Ef lagt væri á hana 2 au. á lítra, yrði það 128,000 kr. á ári. Notkun steinolíu eykst eftir ófriðinn, og yrði þetta því tekjuauki fyrir landssjóð. Það er eðlilegt, að sjómönnum, sem öðrum, sje illa við að greiða hátt verð fyrir olíuna, en jeg er þess fullviss, að þeim muni ljúft að greiða ofurlítið gjald til landssjóðs af henni, einkum ef olían er, þrátt fyrir það, miklu ódýrari hjá landssjóði en öðrum.
Þetta mál hefir verið rannsakað áður af milliþinganefnd, og það komið í ljós, að olían er miklu dýrari heldur en hún væri, ef verslunin væri í höndum þess, sem ljeti sjer nægja minni arð. Þótt lagðir væru 2 aurar á lítra, yrði hún samt ódýrari en verið hefir, og mega menn því vel una við það gjald.
Mjer finst þetta mál eiga ekki síður heima í sjávarútvegsnefnd en fjárhagsnefnd, enda geri jeg að tillögu minni, að því sje vísað þangað.