16.07.1917
Efri deild: 9. fundur, 28. löggjafarþing.
Sjá dálk 1040 í B-deild Alþingistíðinda. (605)
6. mál, þóknun til vitna
Frsm. (Kristinn Daníelsson):
Eins og kunnugt er þá er það borgaraleg skylda, sem enginn getur undan komist, að bera vitni fyrir dómi, þegar honum er stefnt til þess.
Þótt ýmsar slíkar borgaralegar skyldur hvíli á mönnum endurgjaldslaust, þá fer þeim óðum fækkandi, og kröfur tímans fara meir og meir í þá átt, að alt slíkt sje greitt sanngjarnlega.
Þetta frv. fer fram á að ákveða þóknun til manna, er vitni bera fyrir dómi; því að það er oft ekki svo lítilsvert fyrir þann, sem á að bera vitni; það getur kostað hann töluverðan tíma og haft annan kostnað í för með sjer, stundum ferðalög og stundum að bíða hálfa og heila daga. Líkt frv. hefir áður legið fyrir háttv. Alþ., en þá var að eins farið fram á, að þóknun yrði greidd fyrir vitnisburði í opinberum málum, en það liggur í augum uppi, að vitnisburður hefir eins mikla fyrirhöfn í för með sjer og á sömu þóknun skilið í einkamálum. Ætla má, að ástæðan hafi verið sú, að það hafi verið álitið, að erfitt væri fyrir einstaka menn, og þá einkanlega fyrir þá fátækari, að ná rjetti sínum, nema því að eins, að þeir gætu átt kost á að fá vitni sjer að kostnaðarlitlu. En vitnið getur einnig verið fátækt og þó engu að síður gagnað málsaðila og hann grætt á vitnisburðinum; er þá ekki nema sanngjarnt, að hann greiði þóknun fyrir, enda er til þess ætlast, að hann fái málskostnað endurgreiddan, ef hann vinnur, en ef hann hefir rangt mál, þá er ekki nema rjett, að hann beri kostnaðinn. Enn fremur verður að álíta, að þetta gæti orðið misbrúkað í einkamálum, vitnum stefnt að þarflausu og þrætugjarnir menn noti vitni þannig óspart, þegar það kostaði þá ekki neitt. Jeg hygg, að allir muni verða sammála um, að frv. fari í rjetta stefnu, þótt ágreiningur kunni að vera um einstök smáatriði. Vil jeg svo vísa háttv. deildarmönnum til nefndarálitsins á þgskj. 62, sem jeg vona að þeir hafi þegar kynt sjer. Nefndin leggur til, að málið fái góðar viðtökur í háttv. deild; hún hefir að eins gert við það lítils háttar breytingar, er standa á sama þgskj. Það er að eins um eina efnisbreytingu að ræða; það er í 2. gr. frv. Þar er miðað við hið gamla mílutal, en nefndarmönnum þótti rjett að miða við hið lögboðna tugamál. Lágmark vegalengdar, sem ferðakostnaður er greiddur fyrir, er lítils háttar færður niður, þannig að lágmarkið verði 5 km. 10 km. er töluvert löng leið og því eigi rjettmætt, að hún sje farin fyrir alls ekki neitt; það er 2 klukkutíma gangur eða klukkutíma reið; höfum við því lagt til, að markið sje fært niður, og hugsa jeg, að mönnum muni ekki þykja þetta ósanngjart.
Jafnframt er lágmarkið haft töluvert lægra, þegar á sjó er farið, því að yfir höfuð er dýrari flutningur á sjó, og báturinn kostar jafnmikið, hvort sem farið er einum km. lengra eða skemra. Hinar breytingarnar eru að eins orðabreytingar; þær vildum við láta miða til nokkru betra máls, en sumar til nákvæmari skýringa; skal jeg ekki fjölyrða um þær, nema því að eins, að óskað sje eftir skýringu á einhverju af þeim.
Leyfi jeg mjer svo að fela málið háttv. deild.