03.07.1918
Neðri deild: 62. fundur, 29. löggjafarþing.
Sjá dálk 312 í C-deild Alþingistíðinda. (1814)
66. mál, þurrkun kjöts með vélarafli
Björn Kristjánsson:
Jeg ljet það í ljós um daginn, við 2. umr. þessa máls, að jeg væri mótfallinn, og hefði verið mótfallinn, öllum slíkum einkaleyfum, sem veitt hafa verið að undanförnu, og eftir að jeg heyrði umsögn stjórnarinnar um þetta mál, fór jeg að athuga frv. svolítið nánar, og komst þá að því, að í raun og veru væri fleira athugavert við frv. en það, sem jeg tók fram við 2. umr. Jeg fór að athuga það, í sambandi við það, sem hæstv. forsætisráðherra sagði, að nauðsynlegt væri að setja sektarákvæði, ef þetta reyndist að vera gert út í loftið, og frv. komi ekki til framkvæmda,
Það fyrsta, sem jeg rak mig á, þegar jeg fór að lesa frv., var það, að í fyrirsögninni er talað um kjötþurkun með vjelaafli, og svo þegar jeg las fyrstu greinina, sá jeg, að ekki var lengur talað um að þurka kjöt með vjelaafli, heldur um að vjelþurka kjöt. Þegar maður talar um vjelaafl, er venjulega átt við gufuafl, mótorafl eða eitthvað þesskonar. Orðið vjel er haft um svo marga hluti hjer á landi, svo sem saumavjelar, prjónavjelar, prímusvjelar, eldavjelar og svo margt og margt annað, og svo er orðið vjel haft um svo margar handvjelar, þótt ekkert vjelaafl fylgi. Hjer er því mikið ósamræmi milli fyrirsagnarinnar og frv.greinarinnar. En ef farið er eftir 1. gr. frv., þá getur einkaleyfishafinn fengið einkaleyfið og jafnvel haldið því, ef hann ræðst í að þurka kjötið í bakaraofni eða yfir prímus og sendir kjötið til útlanda. En þegar jeg fór að athuga frv. enn betur, strandaði öll athugun mín á því, að jeg fann, að það var alls engan grundvöll hægt að finna fyrir sektarákvæði. Því þegar verið er að tala um að þurka kjöt með vjelaafli, eða að vjelþurka kjöt, þá er í sjálfu sjer ekkert sagt með því, vegna þess, að vjelaafl er svo mismunandi; það getur verið frá broti úr hestafli og upp eftir.En til þess,að þetta væri greinilega orðað, þyrfti að geta þess í frv., að það yrðu að vera vjelar með vanalegu afli, og áhöldin vitanlega. Ef frv. verður samþykt, þá verður það gert án þess, að við vitum nokkuð um það, hverskonar vjelar verða notaðar við þurkunina. Hjer er einnig verið að tala um það, að einkaleyfishafi verði að sýna það innan þriggja ára, að hann geti komið þessari starf semi á fót; en ekkert er sagt, f rá hvaða tíma skuli telja þessi þrjú ár. Eins er það álitið óviðkunnanlegt orðalag að segja „innan 3 ára“, þegar svo er í sömu andránni farið að tala um „á því ári“. Jeg vil þá spyrja: Við hvaða tíma á að miða þessi 3 ár ? Á það að vera frá því að lögin eru undirskrifuð, eða frá því að leyfishafi fær einkaleyfisbrjefið? Og við hvað er átt með orðunum „á því ári“ ? Er það 3, árið, sem hann hefir einkaleyfið, eða árið á eftir? Þetta er alt svo óljóst orðað, að það verður að athuga það nánar. Í 3. gr. er t. d. sagt, að útflutningsgjaldið eigi að vera alt að 10 kr. En hvernig í dauðanum á nú að ákveða, hvernig gjaldið eigi að vera, þegar ekkert er sagt um, hver eigi að ákveða það? Með öðrum orðum, það er ekki gert ráð fyrir neinu valdi í lögunum, sem ákveði gjaldið; þau ákveða að eins það, að gjaldið megi ekki vera meira nje hærra en tíu krónur, en ekkert um neitt vald, sem geti ákveðið það. þetta verð jeg að telja mjög mikla vöntun í frv. Stjórninni er hjer ekki sjerstaklega falið að ákveða gjaldið, og innheimtumönnunum er heldur ekkert vald gefið í þessu efni. Svo kemur það dálítið kynduglega fyrir, að í 4. gr. er verið að segja, að ekki megi leggja meira gjald á en 10 kr., sem nefnt er í 3. gr. Svo er loks 5. gr., sem nefndin leggur til að verði lagfærð að þessu leyti, að það sje að eins þegar varan er flutt út. En það kemur dálítið kynduglega við þetta ákvæði, hve nær landssjóður geti tekið að sjer einkaleyfið. Fyrst hefir leyfishafi 3 ár til undirbúnings, svo 5 ár; það verða alls 8 ár, en allur einkaleyfistíminn er þó ekki nema 10 ár. Yfir höfuð er frv. þannig úr garði gert, að það er alls ekki frambærilegt. Annars er málið smámál í sjálfu sjer, og jeg gerði mjer enga rellu út af því, ef jeg vissi, að frv. ætti að eins að prenta á íslensku, en gallinn er nú sá, að þetta frv. verður auðvitað, eins og öll önnur frv. hjeðan, einnig prentuð á útlendu máli, og jeg stórveigra mjer við því, því að jeg met heiður þingsins svo mikils, að jeg hlýt að veigra mjer við því, að það komi fyrir útlendra manna sjónir.
Jeg vildi segja þetta og um leið lýsa yfir því, að það er svo ekki á minni ábyrgð, hvernig um málið fer í þessari hv. deild, úr því að jeg hefi látið skoðun mína í ljós um það.