05.09.1919
Neðri deild: 56. fundur, 31. löggjafarþing.
Sjá dálk 2047 í B-deild Alþingistíðinda. (2201)
141. mál, yfirsetukvennalög
Frsm. (Magnús Pjetursson):
Eins og við mátti búast, hafa komið fram mótmæli gegn þessu frv. hjer í deildinni, en þó á nokkuð ólíkan hátt, því tvær stefnur hafa gert vart við sig um það, hvernig eigi að borga yfirsetukonunum.
Hv. 2. þm. Rang. (E. J.) taldi ófært að auka útgjöld sýslusjóðanna, en hv. þm. N.-Ísf. (S. St.) taldi sýslusjóðina fullfæra að borga megnið af þeim kostnaði, sem af launahækkuninni leiddi. Útgjöldin fyrir sýslurnar sjálfar munu nú aukast lítið, ef þær hafa hingað til goldið dýrtíðarbætur, t. d. 50%. Ef svo væri, eins og hv. þm. N.-Ísf. (S. St.) tók fram, þá hefðu sýslusjóðirnir átt að borga 105 krónar í lægstu laun, en eftir þessu ættu þeir að borga 125 kr. Af þessu getur hv. 2. þm. Rang. (E. J.) sjeð, að ekki aukast útgjöldin mikið í viðbót. Og hv. þm. N.-Ísf. (S. St.) getur líka sjeð af þessu, að þau lækka ekki fyrir sýslurnar. Eftir frv. verða útgjöldin þá heldur meiri fyrir sýslurnar en áður.
Annars er dálítið einkennilegt að heyra það hjá hv. 2. þm. Rang. (E. J.), að það sje fremur þörf á að bæta kjör yfirsetukvenna í kaupstöðunum en í sveitum. Það gagnstæða kom einmitt fram í nefndinni, nema frá einum manni, sem hjelt því fram, eins og þessi hv. þm. (E. J.), að yfirsetukonur í sveitum hefðu sama sem ekkert að gera, svo ástæðulaust væri að hækka laun þeirra. Og þar sem þetta var 1. þm. Rang. (E. P.), og nú ber 2. þm. sama kjördæmis það sama, þá lítur út fyrir, að þeir þurfi ekki mikið á yfirsetukonum að halda þarna austur á Rangárvöllum, og er það mjög athugavert spursmál fyrir það hjerað. En á læknafundinum í sumar bar þó öllum saman um, að hörgull væri á yfirsetukonum, og var þó einn læknir þar staddur, sem er af Rangárvöllunum.
Hv. þm. (E. J.) var að tala um, að yfirsetukonur fengju fæði og aðhlynningu, sem ekki væri síður í kaupstöðum að veita þeim. Þetta er rjett. En kaup þeirra er þó ekki mikið í samanburði við rjett og sljett verkafólk í sveit, og fær það einnig fría aðhlynningu og fæði.
Hv. 1. þm. Skagf. (M. G.) gerði fyrirspurn um, hvort meiningin hjá nefndinni með ákvæðinu um, að launin skyldu borguð á manntalsþingum, væri sú, að launaár yfirsetukvenna ætti að vera fardagaárið: þannig hefði hann framkvæmt það meðan hann var sýslumaður.
Nefndin athugaði ekki sjerstaklega þetta atriði, þar sem það er óbreytt í núgildandi lögum. En mjer er kunnugt um, að sinn er siður í hverju hjeraði, og borga aðrir eftir almanaksári, og hygg jeg það rjettara, þar sem reikningsár sýslunnar er almanaksárið.
Það var rjett, sem kom fram hjá hæstv. forsætisráðh. (J. M.), að minni ástæða væri til að hlífa kaupstöðunum en sveitunum við gjöldin. En þá verður spurningin að eins sú, hvar eigi að draga rjetta markalínu milli kaupstaðanna og kauptúnanna, hvað eigi að telja kaupstaði og hvað ekki, í þessu sambandi. Annars geri jeg ráð fyrir, að ekki ætti að þurfa að deila lengi um það, hvort landssjóður eigi fremur að leggja til 1/3 eða helming af launum, en þá fremur um hitt, hvort hann eigi að leggja nokkuð til, því það er stefnumál, en ekki hve mikill hluti. Vildi jeg gjarnan vinna að því, að einhver samvinna tækist um það atriði, svo samkomulag fengist.