28.02.1920
Neðri deild: 18. fundur, 32. löggjafarþing.
Sjá dálk 149 í B-deild Alþingistíðinda. (200)
8. mál, þingmannakosning í Reykjavík
Magnús Pjetursson:
Jeg skal lofa að vera stuttorður líka. En úr því að menn standa upp hver um annan þveran til þess að lýsa því yfir, að þeir hafi breytt skoðun sinni, þá sje jeg heldur ekkert á móti því, að einn maður að minsta kosti standi líka upp til þess að lýsa því yfir, að hann hafi ekki breytt skoðun sinni. (Þór. J.: Heyr!).
Mig furðar ekkert á því þó að hv. þm. Reykv. hafi barist þannig með hnúum og hnefum fyrir þessu áhugamáli kjósenda þeirra. Og jeg lái þeim ekki, þó þeir hafi tekið nokkuð djúpt í árinni, þar sem þeir hafa haft sjálfa kjósendurna fyrir áheyrendur.
Annars dettur mjer ekki í hug að vera að þvæla þær röksemdafærslur, sem komið hafa, því af slíku er komið nóg, og yrði að eins endurtekning á því, sem aðrir hafa sagt, enda get jeg skrifað undir það, sem hv. frsm. (Þór. J.) hefir sagt.
En þegar jeg lít á þau veðrabrigði, sem orðið hafa, eða öll líkindi eru til að orðið hafi, í þessari deild, þá kemur manni ósjálfrátt í hug að ígrunda, hvað þessu muni valda.
Jeg geri mjer í hugarlund, að við síðustu umræðurnar hafi verið komið fram með þau rök, er hægt var, fyrir meiri fjölgun, þar sem jafnrökfimir menn og háttv. þm. Reykv. lögðu sig þar fram og nutu þar að auki liðsinnis annara færra manna, enda hefi jeg ekki heyrt nein ný rök koma fram.
Jeg býst við að allir geti verið á mínu máli um þetta, að þá hafi verið tjaldað öllu sem til var.
Það er því bersýnilegt, að ef hv. deildarmönnum hefðu þótt rök þau er færð voru fyrir meiri fjölgun þingmanna Reykjavíkur. fullnægjandi til þess að sannfærast, þá hefðu þeir þegar við þá umræðu látið sannfærast og greitt öðruvísi atkvæði en þeir gerðu.
En úr því nú ekki er um ný rök að ræða, sem breytt hafi skoðun manna, þá verður mjer að spyrja: Hvað hefir breytt henni? Er það ekki einmitt það, að nú sje að koma fram bersýnileg sönnun þess, sem reykvísku þingmennirnir hafa mótmælt, að Reykjavík hefir sinn stóra styrkleika í því, að þingið er háð í Reykjavík, og reykvískir utanþingsmenn hafa því svo gott og mikið tækifæri til að hafa áhrif á þingmenn, og að þeir nota það.
Annars verð jeg að segja að mig furðar ekkert á því, þó að hv. þm. Reykv. hefðu reynt að hafa hjer áhrif utan funda, sem jeg veit að þeir hafa lítið gert, heldur finst mjer hitt undarlegt og óviðkunnanlegt að utanþingsmenn, tilkvaddir af bæjarbúum skuli hafa reynt að hafa þesskonar áhrif á þingið, skuli hafa það álit á sannfæringar- og skoðanafestu hv. þm., að betra sje að sannfæra þá með baktjaldamakki en á opnum fundum með rökræðum. Verð jeg þar að taka mjer í munn orð hv. þm. N.-Ísf. (S. St.), sem hann sagði, þegar hann var að ljetta á samviskunni, að mjer þykir hjer nær höggið sjálfstæði sannfæringar hv. þm.
Jeg skal annars taka það fram að þó jeg greiði ekki atkvæði með þessari 3 manna fjölgun, þá er það ekki meining mín, að málið þurfi að stranda, þó við skiljum nú svo við það í þessari deild, að fjölgunin verði að eins um 2. Það er enn nægur tími til að afgreiða frv., þó það sje aftur sent Ed., og jafnvel þó það ætti að fara í Sþ.
Jeg hefi aldrei efast um, að hv. þm. Reykv. sje alvara með að styðja að því, að kjördæmaskiftingin verði tekin til athugunar sem fyrst. En þar sem um fleiri kjördæmi er að ræða, sem gætu átt jafnar kröfur um, fjölgun. Þá er ekki að furða, þó að fylsti mælir að þeirra dómi, geti hjer ekki fengist í þetta sinn. (Sv. B.: Fylsti mælir er 7). Jeg skal ekki fara út í að deila um rjettlæti þess að skifta kjördæmunum eingöngu eftir höfðatölu, því umræður eru þegar orðnar langar, og þó hefðu þær þurft að vera og átt að vera meiri ef þetta mál hefði ekki þannig komið fram á síðustu stundu.
Út af ræðu hv. 1. þm. Reykv. (Sv. B.) skal jeg taka það fram, að hjer er ekki um neina stífni að ræða. Og jeg er honum svo hjartanlega sammála um, að mál þetta eigi að taka með rólegri yfirvegun, en ekki láta tilfinningarnar eða persónulega vináttu hlaupa með sig í gönur. Og jeg vil undirstrika þau orð hans, og einmitt fyrir þá sök, að jeg tel víst ef atkvæði breytast frá því, sem síðast var að þá sje það ekki af því, að skoðanir hafi breyst, heldur frekar af því að tilfinningin hefir tekið einhverjum breytingum. (Jak. M.: Rjettlætistilfinningin). Jeg veit ekki, hverskonar tilfinning það er, en finst það nokkuð hart að bera nokkrum hjer á brýn skort á rjettlætistilfinningu, þó þeir kunni að hafa aðra skoðun á einhverju máli en hv. 2. þm. Reykv. (Jak. M.).
En ef það er stífni að halda fram sannfæringu sinni og standa við orð sín og skoðun, þá játa jeg, að jeg er stífur, og jeg vona, að svo muni fleirum hv. þm. farið. (Sv. B.: Það er stífni að vilja ekki láta sannfærast). Ef engin ný rök hafa komið fram, þá ætti líka sannfæringin frá síðustu umræðu að vera enn þá við líði.
Jeg skal að lokum taka það fram, í tilefni af því, sem hv. 2. þm. Reykv. sagði, að nú ætti að beita Reykvíkinga ofbeldi, að hann ætti sem minst að nefna orðið „ofbeldi“ í sambandi við þetta mál, því það mundi eins vel eiga heima um Reykjavíkurbúa gagnvart þinginu, að minsta kosti ef dæma á eftir þeim sögum, sem gengið hafa hjer í bænum þessa daga. um fyrirætlanir viss flokks eða flokka í því skyni að hafa áhrif á þingið. Ekki ætti hann heldur að bera þm. þeim, er annarar skoðunar eru en hann í þessu máli á brýn, að þeir væru að viðhafa hjer hreppapólitík. Að vísu er hreppapólitík í þessu máli, en það eru einmitt Reykvíkingar sem nú eru að hamast í hreppapólitíkinni.